Danzig – Frauengasse. Nr 1 004

Ulica Mariacka (Frauengasse, Panieńska).

Łacińskie określenia w rodzaju: ‚platea dominae Mariae’ bądź ‚platea dominae nostrae’, pochodzące z roku 1350, były bezpośrednim nawiązaniem do świątyni Najświętszej Marii Panny, której część ołtarzowa wieńczy zachodnią pierzeję i wylot tej właśnie ulicy.

Prawdopodobnie w połowie XIV wieku, ze względu na podmokłe bagniste tereny nie mogła jeszcze ulica Mariacka przebiegać od kościoła aż do samej Motławy. Stało się tak zapewne z chwilą wybudowania Bramy Mariackiej, na temat, której pierwsze wzmianki mamy z roku 1484. Bramy, dodajmy, przyozdobionej z obu stron granitowymi płytami z ową triadą herbów: Polski, Gdańska, i Prus Królewskich.

Jeszcze w wiekach średnich znajdowały się tu liczne warsztaty szewskie, co potwierdzają wykopaliska. Istniały tu również ciągnące się w stronę ulicy św. Ducha ławy miejskie, tzw. jatki. Zaś pod koniec wieku XVI słynny architekt Antoni van Obbeerghen wzniósł tuż przy wspomnianej gotyckiej bramie wodnej jeden z najbardziej niezwykłych renesansowych budynków gdańskich, wykwintny dom kupiecki należący zrazu do Jana Kopego. Uwagę przyciągał nie tylko swym niezwykłych rozmiarów wykuszem (od strony Motławy), ale i osobliwą wieżyczką służącą ponoć kupcowi do obserwowania statków w porcie.

Na całej długości ulicy Mariackiej, i to po obu jej stronach, ciągną się przedproża. Stanowią sugestywne świadectwo dawnych mieszczan i patrycjuszy, ich smaku artystycznego, szacunku dla sztuki oraz niebywałego kunsztu rzeźbiarskiego (kamieniarka), metaloplastycznego (kraty) i snycerskiego. Same tylko motywy zwierzęce, głównie rzygacze odprowadzające wodę z rynien, tworzą tu jedyny w swoim rodzaju jakże gdański bestiariusz, którego uzupełnienie znajdziemy wysoko na szczytach kamieniczek. Minione wieki, poczynając od gotyku, wycisnęły, więc swe wyraźne piętno nie tylko na fasadach wąskich na ogół domów, lecz przede wszystkim na owych ‚gankach’, pod którymi dawne pomieszczenia piwniczne przekształcono z czasem w niewielkie sklepiki. Lecz nie tylko dla handlu przybywali tu przyjezdni. Zachodzili na Mariacką przede wszystkim za względu na niepowtarzalną scenerię tego zakątka, dla wzruszeń artystycznych i estetycznych, a także po to, by kontemplować – w cieniu wielkiej ‚fary’, dawną świetność Gdańska. Była też i pozostaje od wieków ulica Mariacka miejscem, gdzie spotykali się zakochani.

/Prof. Jerzy Samp/
 

Danzig – Der Krahn. No 1 005

Żuraw (niem. Krantor) – zabytkowydźwig portowy Gdańska, usadowiony pomiędzy pylonami Bramy Szerokiej nad Motławą.

Brama Szeroka (jedna z tzw. bram wodnych Głównego Miasta) istniała już w 1363, a z 1367 zachowała się łacińska wzmianka o dźwigu (caranum).

W obecnym kształcie żuraw zbudowano w latach 1442-1444. Służył przede wszystkim jako urządzenie portowe do załadunku towarów (głównie piwa) i balastu na statki, oraz do stawiania ich masztów. Urządzenie było w stanie podnieść ciężar czterech ton, na wysokość jedenastu metrów. Mechanizmem są dwa bębny o średnicy około sześciu metrów. Jako siłę napędową wykorzystywano ludzi stąpających wewnątrz tych bębnów (tzw. kół deptakowych).

Żuraw został podpalony w 1945, gdy miasto zdobyła Armia Czerwona. Ocalały mury okalające drewnianą konstrukcję. Po II wojnie światowej zrekonstruowano część drewnianą.

Poniżej ten sam widok na pocztówce wydanej przez tego samego wydawcę Dr. Trenkler Co.  (Wydana: Leipzig 1904;  Numer: 26 058;  Nadana w dniu: 07.02.1905)

Poniżej ten sam widok na kolejnej pocztówce wydanej przez tego samego wydawcę Dr. Trenkler Co.  (Wydana: Leipzig, 1907;  Numer: Dzg. 4;  Nadana w dniu: 21.07.1908)

Poniżej ten sam widok na kolejnej pocztówce wydanej przez tego samego wydawcę Dr. Trenkler Co.  (Wydana: Leipzig. 1907;  Numer: Dzg. 4;  Nadana w dniu: 19.12.1908)

Danzig – Die Ober-Pfarrkirche zu St. Marien. No 1 006

Bazylika konkatedralna Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny w Gdańsku, w skrócie Kościół Mariacki (pot. Korona miasta Gdańska)

Historyczna fara Głównego Miasta w Gdańsku, pełniąca funkcję kościoła katolickiego i ewangelickiego (w latach 1572-1945), od 1986 konkatedra diecezji gdańskiej, która w 1992 stała się archidiecezją. Kościół jest dedykowany Najświętszej Marii Panny, nosi wezwanie Wniebowzięcia NMP. Położony jest na placu między ulicami Piwną i Chlebnicką, a Św. Ducha. Od strony Motławy bezpośrednio do jednej z bram świątyni prowadzi ul. Mariacka. Kościół Mariacki jest największą świątynią na świecie zbudowaną z cegły. Jej charakterystyczna sylwetka, której akcentami są masywna zachodnia wieża dzwonna i smukłe narożne wieżyczki tworzy dominantę w panoramie miasta. Zbudowany w latach 1346-1506 kościół jest przykładem gotyku ceglanego, odmiany stylu w architekturze gotyckiej upowszechnionego w krajach basenu Morza Bałtyckiego. Pomimo burzliwych dziejów, świątynia zachowała historyczną formę architektoniczną co poświadcza ikonografia sięgająca XVI wieku oraz bogaty wystrój wnętrza, który tworzą liczne dzieła średniowieczne (m.in. Piękna Madonna Gdańska, Pietà, Ołtarz Koronacji Marii, ołtarz Św. Barbary, Tablica Dziesięciorga Przykazań, zegar astronomiczny) i nowożytne (zespół obrazów i epitafiów z XVI-XVIII stuleci).

Poniżej pocztówki z tym samym widokiem również wydane przez Dr. Trenkler Co.  (Wydana: Leipzig 1907;  Numer: Dzg.17)

Poniżej pocztówki z tym samym widokiem również wydane przez Dr. Trenkler Co.  (Wydana: Leipzig;  Numer: 19 807;  Nadana w dniu: 02.10.1904)

Poniżej pocztówki z tym samym widokiem wydane przez M.S.D. (Numer: 59 184)

Poniżej pocztówki z tym samym widokiem wydane przez Louis Glaser  (Wydana: Leipzig;  Numer: 7 573;  Nadana w dniu: 12.04.1902)

Danzig – Das englische Haus. No 1 007

Dom Angielski (niem. Englisches Haus), niekiedy także „Dom Anielski” – jedna z najbardziej okazałych kamienic mieszczańskich Gdańska, położona przy ul. Chlebnickiej16.

Zbudowany został w latach 1568-1570, w stylu renesansowym, przez Hansa Kramera dla Dirka Lylge. Zajął dwie sąsiadujące parcele, dzięki czemu można było zbudować imponującą fasadę o szerokości 15,5 m i wysokości 30 m, w ośmiu kondygnacjach, zwieńczoną czterema szczytami i wysmukłą wieżyczką z ozdobnym hełmem i iglicą. Elewacja frontowa ozdobiona jest bogatą dekoracją rzeźbiarską. Pary pilastrów wydzielają pary okien, a kondygnacje rozdzielone są wydatnymi gzymsami z dekoracyjnymi fryzami roślinnymi. Pierwotnie kamienne detale elewacji były pozłacane, a płaszczyzny elewacji pokrywały barwne sgraffita. Bogato ozdobione były również cztery szczyty. Wejście do budynku otrzymało wspaniały portal, w formie łuku triumfalnego, flankowany zdwojonymi żłobkowanymi kolumnami. Pierwszy właściciel, Dirk Lylge, już w 1572 zbankrutował, a jego dom zajęli wierzyciele. W XVII wieku wielką sień budynku wykorzystywali, na swe zebrania i nabożeństwa, kupcy angielscy przebywający w Gdańsku i stąd ma pochodzić używana obecnie nazwa budynku (niektórzy sądzą jednak, że powstała ona przez zniekształcenie pierwotnej nazwy „Dom Anielski”).

Od 1722 kamienica pełniła funkcję zajazdu, w 1832 połączony został z budynkiem przy Długim Targu 30 pełniąc rolę hotelu. Np. w 1921 ten adres Domu Angielskiego potwierdza wpis dokonany w miejscowym przewodniku. W 1912 obiekt został wykupiony z rąk prywatnych, co uchroniło go przed planowaną rozbiórką. W latach 1927-1928 przeprowadzono konserwację elewacji, wymieniając ok. 40% dekoracji kamieniarskiej.

W 1945 budynek został zniszczony, ocalały jedynie dolne partie fasady. Odbudowano go w latach siedemdziesiątych XX wieku. Obecnie w „Domu Angielskim” mieści się Dom Studenta oraz Wydział Grafiki Akademii Sztuk Pięknych w Gdańsku.

Danzig – Das englische Haus. No 1 007 T.

Dom Angielski (niem. Englisches Haus), niekiedy także „Dom Anielski” – jedna z najbardziej okazałych kamienic mieszczańskich Gdańska, położona przy ul. Chlebnickiej 16.

Zbudowany został w latach 1568-1570, w stylu renesansowym, przez Hansa Kramera dla Dirka Lylge. Zajął dwie sąsiadujące parcele, dzięki czemu można było zbudować imponującą fasadę o szerokości 15,5 m i wysokości 30 m, w ośmiu kondygnacjach, zwieńczoną czterema szczytami i wysmukłą wieżyczką z ozdobnym hełmem i iglicą. Elewacja frontowa ozdobiona jest bogatą dekoracją rzeźbiarską. Pary pilastrów wydzielają pary okien, a kondygnacje rozdzielone są wydatnymi gzymsami z dekoracyjnymi fryzami roślinnymi. Pierwotnie kamienne detale elewacji były pozłacane, a płaszczyzny elewacji pokrywały barwne sgraffita. Bogato ozdobione były również cztery szczyty. Wejście do budynku otrzymało wspaniały portal, w formie łuku triumfalnego, flankowany zdwojonymi żłobkowanymi kolumnami. Pierwszy właściciel, Dirk Lylge, już w 1572 zbankrutował, a jego dom zajęli wierzyciele. W XVII wieku wielką sień budynku wykorzystywali, na swe zebrania i nabożeństwa, kupcy angielscy przebywający w Gdańsku i stąd ma pochodzić używana obecnie nazwa budynku (niektórzy sądzą jednak, że powstała ona przez zniekształcenie pierwotnej nazwy „Dom Anielski”). Od 1722 kamienica pełniła funkcję zajazdu, w 1832 połączony został z budynkiem przy Długim Targu 30 pełniąc rolę hotelu. Np. w 1921 ten adres Domu Angielskiego potwierdza wpis dokonany w miejscowym przewodniku. W 1912 obiekt został wykupiony z rąk prywatnych, co uchroniło go przed planowaną rozbiórką. W latach 1927-1928 przeprowadzono konserwację elewacji, wymieniając ok. 40% dekoracji kamieniarskiej.

W 1945 budynek został zniszczony, ocalały jedynie dolne partie fasady. Odbudowano go w latach siedemdziesiątych XX wieku. Obecnie w „Domu Angielskim” mieści się Dom Studenta oraz Wydział Grafiki Akademii Sztuk Pięknych w Gdańsku.

W górnym prawym rogu pocztówki widoczna reklama esencji octowej produkowanej przez Dr. Fischera z Cassel.

Danzig – Rathaus. No 1 008.

Ratusz Głównego Miasta w Gdańsku

Jest to gotycko-renesansowa budowla, usytuowana na styku ulicy Długiej i Długiego Targu, która dominuje nad panoramą Drogi Królewskiej, najbardziej reprezentacyjnego traktu tej części miasta. W ratuszu Głównego Miasta mieści się Muzeum Historyczne Miasta Gdańska.

Najstarsze fragmenty ratusza pochodzą z lat 1327–1336 – budynek ten był jednak niewielki, co stworzyło konieczność rozbudowy już po kilkunastu latach.

W XIV wieku przebudowano Główne Miasto, a w 1346 zmieniono ustrój miejski z lubeckiego na chełmiński. Reforma ta uwzględniała, między innymi, rozdzielenie roli rady miejskiej (zajmującej się ustanawianiem miejscowego prawa) i ławy miejskiej (zajmującej się sądownictwem). Rozdzielenie funkcji spowodowało, że musiały istnieć dwie niezależne sale dla tych instytucj. W 1357 istniał na miejscu obecnego ratusza, ratusz tymczasowy.

Pierwsza poważna rozbudowa budynku ratusza rozpoczęła się w 1378, kiedy miastu zostało nadane pełne prawo chełmińskie. Kierowana przez Henryka Ungerdina przebudowa trwała do 1382. Wówczas to wybudowano nowe pomieszczenia dla wagi miejskiej oraz salę sądową (obecnie Sala Czerwona). Zlikwidowano również strop pomiędzy parterem a pierwszym piętrem oraz ściany działowe, uzyskując wielką reprezentacyjną salę rady miejskiej (obecnie Sala Biała). Z tej przebudowy do dnia dzisiejszego zachował się obrys frontu budynku od strony ulicy Długiej. Siedziba miejska z powodów ideologicznych nie mogła być zbyt wystawna. Dopiero po usunięciu Zakonu Krzyżackiego z miasta budowla mogła zostać rozbudowana.

W latach 1454–1457, w związku z przybyciem do Gdańska króla Kazimierza Jagiellończyka, ratusz został rozbudowany. Podczas przebudowy nadbudowano poddasze i wymieniono elewację frontową. Pracami kierował Hans Kreczmar. W latach 1486–1488 została wykonana wieża ratuszowa; budową kierował Henryk Hetzel. Wieża została wykończona przez Michała Enkingera wysokim hełmem w 1492 roku.

Ogólny rozwój miasta, poszerzenie samorządu miejskiego przez króla Zygmunta I Starego w 1526 o tzw. trzeci ordynek (pierwszy stanowiła rada, drugi – ława), stanowiący reprezentację kupiectwa i cechów rzemieślniczych, spowodowało dalszą rozbudowę obiektu. W dotychczasowych gabarytach nie mógł on już spełniać zarówno stałych funkcji – urzędował w nim burmistrz, obradowała rada miasta, wyrokował sąd (nazywany wetowym), miał swą siedzibę burgrabia (będący reprezentantem króla polskiego w mieście) – jak i okazjonalnych. Około 1537 zaczęto wznosić wokół dziedzińca, na miejscu dawnego zajazdu, dwukondygnacyjną oficynę; po tej przebudowie zachował się obecny obrys budynku.

3 października 1556. wybuchł w ratuszu groźny pożar (przyczyną pożaru było zaprószenie ognia z kominka w sali Wety), który dość poważnie uszkodził jego konstrukcję, a zniszczeniu uległo wyposażenie sali sądowej. Usuwanie skutków pożaru trwało 6 lat i zapoczątkowało przebudowę gmachu w stylu renesansowym.  W latach 1559–1560 wykonano nowy hełm wieży, a także nową elewację. W 1561 na szczycie hełmu ustawiono pozłocony posąg panującego wówczas w Polsce króla Zygmunta II Augusta. W tym samym roku zainstalowano 14-dzwonowy carillon.

Bogacące się na pośrednictwie handlowym gdańskie mieszczaństwo dążyło do podkreślenia pozycji miasta również poprzez nadanie odpowiedniego splendoru ratuszowym wnętrzom. W ich upiększaniu w końcu XVI i na początku XVII wieku brali udział twórcy złotego wieku sztuki gdańskiej, tacy mistrzowie, jak Izaak van den Block, Hans Vredeman de Vries, Willem van der Meer, Anton Möller i Szymon Herle. Ogólne kierownictwo nad pracami sprawował Anton van Obberghen, pełniący w tym czasie funkcję budowniczego miejskiego. Podwyższono mury budowli, wymieniono okna gotyckie na renesansowe, a wnętrza przebudowano według wzorców weneckich. Widać to np. w wystroju Sali Czerwonej, której zdobnictwo przypomina Pałac Dożów w Wenecji.

Najbardziej reprezentacyjną kondygnacją stało się pierwsze piętro. Mieściło ono najważniejsze sale ratusza: Wielką Salę Rady, zwaną również Salą Czerwoną, i Wielką Salę Wety, nazywaną od XIX wieku Salą Białą. Również we wnętrzach oficyny, do której w drugiej połowie XVI wieku dobudowano dwa skrzydła (północne i wschodnie), stworzono piękne pomieszczenia, między innymi Małą Salę Rady (zwaną też Zimową) i Małą Salę Sądu Wetowego (Sala Kominkowa). Oficyna i skrzydła boczne utworzyły wewnętrzny dziedziniec w kształcie prostokąta.

W latach 1823–1824 przeprowadzono remont ratusza, w którym usunięto dawne tynki z malowidłami i zastąpiono je nowymi. W 1846 nadbudowano czwartą kondygnację.

W dwudziestoleciu międzywojennym w ratuszu założono centralne ogrzewanie, komin został poprowadzony od strony dziedzińca, wzdłuż ściany południowej^.

W marcu 1945, podczas natarcia Armii Czerwonej i bezpośredniego ostrzału miasta, pożar strawił hełm wieży i drewniane stropy, a mury dodatkowo ucierpiały od pocisków i bomb. Ocalałe ich fragmenty były tak nadwątlone, że nawet zwykła burza groziła katastrofą. Według wstępnych ustaleń budynek nie nadawał się do odbudowy i zakwalifikowany został do rozbiórki. Ostatecznie jednak udało się go uratować.

Danzig – Rathaus. No 1 008 (?)

W górnym prawym rogu pocztówki widoczna reklama esencji octowej produkowanej przez Dr. Fischera z Cassel.

Danzig – Rathaus. No 1 008

Długi Targ – reprezentacyjny plac w Gdańsku, w dzielnicy Śródmieście, na Głównym Mieście. Pełni funkcję rynku, jest przedłużeniem ul. Długiej, z którą tworzy tzw. Drogę Królewską.

W XIII wieku wraz z ul. Długą, Długi Targ był traktem kupieckim, którego przedłużeniem był owalny plac targowy. Był to wtedy prawdopodobnie główny ciąg drożny Gdańska.

Po zajęciu Gdańska przez Krzyżaków, trakt ten stał się najważniejszym na całym Głównym Mieście. Od 1331 bywa określany w dokumentach miejskich jako Longa Platea. W średniowieczu cały odcinek od ówczesnej Bramy Długoulicznej (dziś w jej miejscu wznosi się Brama Złota) aż do Bramy Kogi (dzisiejsza Brama Zielona) był uznawany za jedną ulicę.

W 1331 za Bramą Kogi znajdował się solidny most, do którego mogły przybijać duże statki, m.in. kogi, i to właśnie od nich wzięła się ówczesna nazwa pobliskiej bramy. Później wybudowano na jej miejscu znacznie okazalszą bramę, a od zielonkawego koloru detali wzięła się nazwa jej, i mostu.

Od zawsze Długa i Długi Targ były częścią miasta zamieszkiwaną przez najzamożniejszych. Kamienice należały do najzacniejszych patrycjuszy, kupców i ludzi piastujących wysokie urzędy. Z powodu uroczystych parad, przeprowadzanych tę drogą w latach 1457-1552, wzięło się jej określenie jako Drogi Królewskiej. Tu właśnie wynajmowano królom polskim obszerne kwatery, a z okazji świąt rodziny królewskiej wyprawiano huczne fajerwerki. W XIV i XV wieku w każdą sobotę przy Długim Targu handlowano mięsem, a na odcinku między Fontanną Neptuna a ratuszem sprzedawano żywe prosięta, dlatego też tą część Drogi Królewskiej nazywano Targiem Prosiąt.

Na Długim Targu wykonywano także egzekucje czarownic, heretyków i złoczyńców, będącymi jednak wyłącznie szlachcicami lub prawowitymi obywatelami. Pozostałych tracono na Górze Szubienicznej bądź w Katowni.

Długi Targ podobnie jak ulica Długa zostały wybrukowane w 1882 kostkami importowanymi ze Skandynawii (wcześniej była pokryta kamieniami polnymi). W okresie późniejszym poprowadzono linię tramwajową. Przed 1945 plac nosił niemieckojęzyczną nazwę Langer Markt.

W wyniku działań wojennych zdecydowana większość zabudowy Długiego Targu została zniszczona. W trakcie odbudowy usunięte zostały szyny, a kostkę zastąpiono szlifowanym granitem.

Danzig. Rathaus. No 1 008.

Oliva b. Danzig. Kirche und Schloss. No 1 009.

Danzig – Innere Ansicht des Artushofes. No 1 010

Głowna sala Dworu Artusa utrzymana w stylu gotyckim.

Od roku 1531 prowadzono tu intensywne roboty zdobnicze, pokrywając ściany pięknymi boazeriami i fryzami o tematyce mitologicznej i historycznej. Wrażenie przepychu uzupełniały bogato zdobione meble oraz liczne obrazy. Najsłynniejsze z nich to m.in. dzieła anonimowych artystów z końca XV wieku – Oblężenie Malborka i Okręt Kościoła, Orfeusz wśród zwierząt Hansa Vredemana de Vries z 1596 r. oraz Sąd Ostateczny Antona Möllera. Ten ostatni obraz wywołał liczne kontrowersje, gdyż artysta posłużył się scenerią Gdańska oraz uwiecznił współczesne sobie osobistości jako postacie alegoryczne, takie jak Pycha czy Niewiara. Salę upiększały nie tylko obrazy, ale i gobeliny, modele okrętów, zbroje, tarcze herbowe, klatka z egzotycznymi ptakami. Ozdobą, która także przyciągała uwagę, jest jedenastometrowy piec, dzieło Georga Stelznera, wymurowany w latach 1545-1546. Wyłożony jest 520 kaflami, przedstawiającymi portrety najwybitniejszych władców europejskich, tak protestanckich – zwolenników Związku szmalkaldzkiego, jak i katolickich, wśród których są portrety Izabeli Portugalskiej i Karola V.

Dwór Artusa pomyślany był jako ekskluzywne miejsce spotkań towarzyskich elity gdańskiej. Dopiero w 1742 r., na prośbę gdańskich firm kupieckich, rada zgodziła się na projekt przemianowania Dworu na giełdę i miasto utraciło swoją najsławniejszą gospodę.

Danzig – Der Langemarkt. No 1 011.

Danzig. Der Langemarkt. No 1 011T.

Danzig – Der Langemarkt. No 1 011.

Długi Targ – reprezentacyjny plac w Gdańsku, w dzielnicy Śródmieście, na Głównym Mieście. Pełni funkcję rynku, jest przedłużeniem ul. Długiej, z którą tworzy tzw. Drogę Królewską.  W głębi Brama Zielona.

W XIII wieku wraz z ul. Długą, Długi Targ był traktem kupieckim, którego przedłużeniem był owalny plac targowy. Był to wtedy prawdopodobnie główny ciąg drożny Gdańska.

Po zajęciu Gdańska przez Krzyżaków, trakt ten stał się najważniejszym na całym Głównym Mieście. Od 1331 bywa określany w dokumentach miejskich jako Longa Platea. W średniowieczu cały odcinek od ówczesnej Bramy Długoulicznej (dziś w jej miejscu wznosi się Brama Złota) aż do Bramy Kogi (dzisiejsza Brama Zielona) był uznawany za jedną ulicę.

W 1331 za Bramą Kogi znajdował się solidny most, do którego mogły przybijać duże statki, m.in. kogi, i to właśnie od nich wzięła się ówczesna nazwa pobliskiej bramy. Później wybudowano na jej miejscu znacznie okazalszą bramę, a od zielonkawego koloru detali wzięła się nazwa jej, i mostu.

Od zawsze Długa i Długi Targ były częścią miasta zamieszkiwaną przez najzamożniejszych. Kamienice należały do najzacniejszych patrycjuszy, kupców i ludzi piastujących wysokie urzędy. Z powodu uroczystych parad, przeprowadzanych tę drogą w latach 1457-1552, wzięło się jej określenie jako Drogi Królewskiej. Tu właśnie wynajmowano królom polskim obszerne kwatery, a z okazji świąt rodziny królewskiej wyprawiano huczne fajerwerki. W XIV i XV wieku w każdą sobotę przy Długim Targu handlowano mięsem, a na odcinku między Fontanną Neptuna a ratuszem sprzedawano żywe prosięta, dlatego też tą część Drogi Królewskiej nazywano Targiem Prosiąt.

Na Długim Targu wykonywano także egzekucje czarownic, heretyków i złoczyńców, będącymi jednak wyłącznie szlachcicami lub prawowitymi obywatelami. Pozostałych tracono na Górze Szubienicznej bądź w Katowni.

Długi Targ podobnie jak ulica Długa zostały wybrukowane w 1882 kostkami importowanymi ze Skandynawii (wcześniej była pokryta kamieniami polnymi). W okresie późniejszym poprowadzono linię tramwajową. Przed 1945 plac nosił niemieckojęzyczną nazwę Langer Markt.

W wyniku działań wojennych zdecydowana większość zabudowy Długiego Targu została zniszczona. W trakcie odbudowy usunięte zostały szyny, a kostkę zastąpiono szlifowanym granitem.

Danzig. Der Langemarkt. No 1 011.

Danzig – Das Zeughaus O.S. No 1012G

Wielka Zbrojownia w Gdańsku (niem. Das Große Zeughaus) widok od strony ul. Piwnej (Jopengasse).

Nazywana też arsenałem, stanowi najokazalszy świecki budynek manierystycznej zabudowy Gdańska. Inspiracją do powstania stały się Hale Mięsne w Haarlemie. Rosnące zagrożenie ze strony Szwecji w końcu XVI wieku skłoniło gdańskich mieszczan do przygotowań na wypadek wojny. Odczuwając brak magazynów na produkowany w mieście i okolicach sprzęt wojenny, podjęli decyzję o budowie specjalnego arsenału. Jednak w realizacji projektu nie ograniczono się do wzniesienia magazynu o ściśle użytkowej funkcji.

Zbrojownia została wzniesiona w latach 1602 – 1605. Jest dziełem jednego z najwybitniejszych gdańskich architektów tamtej epoki, Antoniego van Obbergena. Zbudowano ją z drobnej, czerwonej, holenderskiej cegły zdobionej dekoracjami z piaskowca oraz bogatymi złoceniami. Konstrukcja sprawia wrażenie, jakby budynek składał się z czterech, pozornie oddzielnych kamieniczek. Główną fasadę budynku od ulicy Piwnejzdobią: dwa wielkie rustykowane portale, zwieńczone kartuszami z herbami Gdańska, podtrzymywanymi przez lwy posąg Minerwy umieszczony we wnęce usytuowanej na wysokości górnej kondygnacji kamienne maski ornamenty okuciowe postacie gdańskich wojowników (trzech pikinierów, halabardzisty i wachmistrza) szczyty z wąsatymi sfinksami i wybuchającymi granatami po obu stronach fasady wznoszą się dwie ośmioboczne, wysokie wieżyczki, zwieńczone hełmami z blachy, mieszczące ślimakowate schody Fasada od strony Targu Węglowego ma nieco skromniejsze portale i szczyty. Umieszczono na nich postacie dwóch muszkieterów, chorążego, konstabla i kapitana. Figura z leżącą u jej stóp ściętą głową przedstawia Kozaka, który ściął na rynku lwowskim głowę swego dowódcy, Jana Podkowy, samozwańczego hospodara mołdawskiego, nieuznanego przez króla Stefana Batorego

Danzig. Das Zeughaus O.S. No 1 012

S.S. „Sirene”. Danzig – Hafen. No 1 013

Parowiec S.S. „SIRENE”(20NRT 22,80m 40KM)  zbudowany w 1884 w gdańskiej stoczni  J.W.Klawitter,

Po wojnie Polski zmieniona nazwa na „Malbork” potem „Stefan Okrzeja”. W 1963 złomowany.

W tle Żuraw (niem. Krantor) – zabytkowydźwig portowy Gdańska, usadowiony pomiędzy pylonami Bramy Szerokiej nad Motławą.

Brama Szeroka (jedna z tzw. bram wodnych Głównego Miasta) istniała już w 1363, a z 1367 zachowała się łacińska wzmianka o dźwigu (caranum).

W obecnym kształcie żuraw zbudowano w latach 1442-1444. Służył przede wszystkim jako urządzenie portowe do załadunku towarów (głównie piwa) i balastu na statki, oraz do stawiania ich masztów. Urządzenie było w stanie podnieść ciężar czterech ton, na wysokość jedenastu metrów. Mechanizmem są dwa bębny o średnicy około sześciu metrów. Jako siłę napędową wykorzystywano ludzi stąpających wewnątrz tych bębnów (tzw. kół deptakowych).

Żuraw został podpalony w 1945, gdy miasto zdobyła Armia Czerwona. Ocalały mury okalające drewnianą konstrukcję. Po II wojnie światowej zrekonstruowano część drewnianą.

S.S. ” Sirene”. Danzig – Langebrucke und Krahntor. No 1 013

Parowiec S.S. „SIRENE”(20NRT 22,80m 40KM)  zbudowany w 1884 w gdańskiej stoczni  J.W.Klawitter,

Po wojnie Polski zmieniona nazwa na „Malbork” potem „Stefan Okrzeja”. W 1963 złomowany.

W tle Żuraw (niem. Krantor) – zabytkowydźwig portowy Gdańska, usadowiony pomiędzy pylonami Bramy Szerokiej nad Motławą.

Brama Szeroka (jedna z tzw. bram wodnych Głównego Miasta) istniała już w 1363, a z 1367 zachowała się łacińska wzmianka o dźwigu (caranum).

W obecnym kształcie żuraw zbudowano w latach 1442-1444. Służył przede wszystkim jako urządzenie portowe do załadunku towarów (głównie piwa) i balastu na statki, oraz do stawiania ich masztów. Urządzenie było w stanie podnieść ciężar czterech ton, na wysokość jedenastu metrów. Mechanizmem są dwa bębny o średnicy około sześciu metrów. Jako siłę napędową wykorzystywano ludzi stąpających wewnątrz tych bębnów (tzw. kół deptakowych).

Żuraw został podpalony w 1945, gdy miasto zdobyła Armia Czerwona. Ocalały mury okalające drewnianą konstrukcję. Po II wojnie światowej zrekonstruowano część drewnianą.

Danzig. Hafen. No 1 014.

Danzig – Winterplatz. No 1 015

Targ Maślany – kwadratowy placyk u zbiegu Lastadii i Podwala Przedmiejskiego.

Od 1650 r. handlowano tu produktami spożywczymi. W 1837 r. oddano do użytku gmach gimnazjum, zaprojektowany przez samego Karola Schinkla -obecne Technikum Spożywcze. W 1878 r. doszła do tego Dyrekcja Poczty (projektu architekta Schwatlo), służąca dziś jako internat. W 1897 r., dla uczczenia postaci wielce zasłużonego dla modernizacji Gdańska  nadburmistrza Leopolda von Wintera, placowi, który utracił już funkcje targowe, nadano nazwę „Winterplatz”. Przekształcono go wówczas w skwer z bardzo ładną, neogotycką w formie fontanną, po której próżno szukać tam dziś śladu.

W latach 1926-1945 na najwyższym piętrze działała rozgłośnia gdańskiego radia. Ozdobą placu była neogotycka studnia z 1875 r., upamiętniająca ukończony cztery lata wcześniej system wodociągów i kanalizacji – wówczas najnowocześniejszy w Europie.

Danzig. Fischbrucke. 1 016.

Danzig – Fischbrucke. No 1 016

Z lewej Wyspa Ołowianka a po prawej Rybackie Pobrzeże (niem. Fischbrücke) – ulica w Gdańsku, część Targu Rybnego położona bezpośrednio nad Motławą.

Dawniej oddzielone było od reszty Targu Rybnego pierzeją domów, w której istniały trzy przejścia: Brama Straganiarska, Brama Tobiasza oraz wąskie przejście zwane „Bramą Maślaną” (niem. Buttertor).

W swoim historycznym kształcie, utrwalonym na wielu archiwalnych fotografiach, było to miejsce gdzie handlowano rybami, zarówno na drewnianym pomoście jak i bezpośrednio z przycumowanych do nabrzeża łodzi. W literaturze uwiecznione zostały także charakterystyczne przekupki z Rybackiego Pobrzeża, posługujące się lokalnym dialektem języka niemieckiego, w którym sporo było wyrazów pochodzenia kaszubskiego.

Po zniszczeniach w 1945, obecnie Rybackie Pobrzeże nie wyodrębnia się w sposób widoczny z Targu Rybnego, natomiast dla osób spacerujących wzdłuż Motławy stanowi po prostu przedłużenie Długiego Pobrzeża.

Danzig. Danizger Hof, Hohes Thor und Stocktur. No 1 017.

Danzig – Danziger Hof, Hohes Thor und Stockthurm. 1 017.

Danzig. Krahntor mit Langebrucke. No 1 019S

Błędny opis pocztówki. Nie jest to Krahntor (Żuraw) a Dom Towarzystwa Przyrodniczego. Obok, z prawej,  Brama Mariacka.

Dom Towarzystwa Przyrodniczego, Dom Przyrodników – jedna z najbardziej okazałych kamienic Gdańska, w latach 1846-1936 siedziba Towarzystwa Przyrodniczego, od 1958 r. siedziba Muzeum Archeologicznego.

Kamienica w stylu manierystycznym (zwanym też północnym albo niderlandzkim renesansem) stoi przy ul. Mariackiej pod numerem 26, obok Bramy Mariackiej, z boczną fasadą od strony Długiego Pobrzeża. Zbudowano ją w latach 1597-99 dla kupca Hansa Köpego, prawdopodobnie według projektu Antoniego van Obberghena.

Bardzo wysoka (30 m do kalenicy) fasada frontowa otrzymała dość powściągliwą dekorację kamieniarską ze skromnym portalem. Szczyt ozdobiony jest typową manierystyczną ornamentyką przecinających się prostych i okrągłych taśm. Architekt zastosował oryginalne, niespotykane w innych gdańskich kamienicach elementy, by urozmaicić potężną bryłę budowli widoczną od strony Motławy. Boczna elewacja została wzbogacona wielopiętrowym wykuszem, zakończonym podwójnym szczytem. Kryty blachą dach otrzymał formę falującą, powtarzającą linie szczytów frontowej i tylnej fasady. Do frontowej fasady dostawiono 36-metrową (wysokość łącznie z iglicą) wieżę zwieńczoną pięknym hełmem z latarnią.

Historia kamienicy w XVII i XVIII wieku nie jest zbyt dobrze znana. Prawdopodobnie łączyła ona funkcje budynku mieszkalnego i składowego, w którym poszczególne pomieszczenia były wynajmowane zagranicznym kupcom. Według przekazów zebranych w XIX wieku, mieściły się tutaj też mieszkania i pracownie korporacji szewskiej. W 1846 r. kamienicę zakupiło Towarzystwo Przyrodnicze w Gdańsku, które urządziło w jej wnętrzach sale posiedzeń, pracownie naukowe, małe muzeum oraz bibliotekę. W 1866 na wieży umieszczono obserwatorium astronomiczne – zniknął z niej wtedy hełm, zastąpiony obrotową kopułą. W wysokiej piwnicy natomiast mieściła się restauracja „Zum Grünen Gewölbe” (Pod zielonym sklepieniem).

W 1945 r. budynek został bardzo poważnie zniszczony, ale ocalała frontowa fasada wraz z wieżą. Odbudowano go w latach 1956-58 z przeznaczeniem na siedzibę Muzeum Archeologicznego. Na wieżyczce przywrócono hełm w kształcie sprzed 1866 r

Za: http://pl.wikipedia.org

Danzig – Landeshaus. No 1 020.

Siedzibą Volkstagu został gmach przy Neugarten 23 (dzisiaj ul. Nowe Ogrody), który został zbudowany w XIX wieku dla potrzeb władz prowincji Prusy Zachodnie  (Provinzialverwaltung – Landeshaus).

Po II wojnie światowej znacznie uszkodzony budynek został rozebrany. Obecnie znajduje się tam parking oraz jedna jezdnia poszerzonej ulicy 3 Maja.

W górnym prawym rogu widoczna reklama esencji octowej produkowanej przez Dr. Fischera z Cassel.

Danzig. Landeshaus. No 1 020.

Zoppot – Kurgarten und Colonnaden. No 1 021.

Nie odłączną częścią Domu Zdrojowego w Sopocie było Molo.

Pierwszy pomost o długości 31,5 m został wybudowany przez dr Jerzego Haffnera w 1827 roku. Do końca XIX wieku Molo zostaje wydłużone do 150 m, by w roku 1910 osiągnąć 315 m. Początkowo obiekt spełniał funkcję lokalnej przystani, stopniowo przekształcając się (w miarę rozwoju uzdrowiska) w obiekt rekreacyjny, a potem – po rozbudowaniu infrastruktury lądowej (fontanna, muszla koncertowa) – także w obiekt imprezowy. .

Molo od samego początku było przedsięwzięciem o międzynarodowym wymiarze: jego budowę rozpoczął Francuz, weteran wojen napoleońskich, na polskich ziemiach należących do Królestwa Prus (od 1871 r. do Cesarstwa Niemieckiego), a w jego historię od samego początku zaangażowani byli zarówno Niemcy, jak i Polacy (w tym Kaszubi i Żydzi). Na przełomie XIX i XX wieku, dzięki połączeniom kolejowaym i morskim, zjeżdżali tutaj kuracjusze z całej Europy. Na mocy Traktatu Wersalskiego w 1919 roku obiekt (podobnie jak cały Sopot) wchodzi w skład Wolnego Miasta Gdańska.

Obecny kształt obiektu został nadany w 1928 roku po największej w historii Mola przebudowie zainicjowanej rok wcześniej z okazji 25-lecia miasta i 100-lecia Mola (m.in. znaczne wydłużenie pomostu spacerowego i zagospodarowanie Skweru Kuracyjnego). Od tego czasu w wyglądzie Mola nastapiły niewielkie zmiany, pomimo kilkakrotnie przeprowadzanych remontów generalnych.

W 1888 uruchomiono pierwszą regularną linię żeglugową, łączącą Sopot z Gdańskiem. W 1922 Towarzystwo Żeglugi Morskiej Gryf otworzyło linię żeglugową na trasie: Gdańsk-Sopot-Gdynia-Puck-Hel obsługiwaną przez małe stateczki „Abdank”, „Ajaks”, „Gryf”, „Jadwiga”, „Kaszuba”, „Monika” i „Straż”. W 1929 PP Żegluga Polska pływała do Gdyni i na Hel statkami „Gdańsk”, „Gdynia”, „Hanka”, „Jadwiga” i „Wanda”.

Molo pełniło też, zwłaszcza w okresie międzywojennym, funkcję przystani dla dużych statków pasażerskich. W rzeczywistości statki cumowały w pewnym oddaleniu od mola, do którego pasażerowie byli przewożeni łodziami.

Największą jednostką, która zacumowała w pobliżu mola był,  „Columbus” (32.364 t)   Był on około dwa razy większa od naszych flagowych jednostek – „Batorego” (14.287) i „Stefana Batorego” (15.024) które regularnie zawijały do pobliskiej Gdyni.

W okresie 1920-1939 Sopot obsługiwał serwis żeglugowy Prus Wschodnich – Seedienst Ostpreußen, np. w sezonie letnim 1939 komunikując drogą morską Sopot z Kilonią, Travemünde, Świnoujściem, Pilawą (Bałtijskiem), Memelem (Kłajpedą), Rygą i Helsinkami. Rejsy obsługiwały jednostki następujących armatorów: Norddeutscher Lloyd z Bremy, Hapag z Hamburga oraz Braeunlich ze Szczecina. Z chwilą wkroczenia Niemców do Polski, serwis zlikwidowano.

Poniżej to samo ujęcie na pocztówce wydanej przez B. & W. (Numer: B. 41651;   Nadana w dniu: 03.09.1904)

Danzig – Hauptwache mit Langgasserthor. No 1 023.

Danzig. Synagoge. No 1 024.

https://www.gdansk.pl/historia/wielka-synagoga,a,113066

Seria 5 000

Danzig. Kohlenmarkt mit Stockthurm. No 5 935.

Neufahrwasser. Hafen. No 5 936.

Danzig – Kriegschule. No 5 937

Tam, gdzie przy Promenadzie (dzisiejszej ul. 3 Maja) kończyła się kiedyś jedna z suchych fos, wyznaczających zasięg centralnej części fortu Góry Gradowej, w II połowie XIX w. postanowiono wznieść nowe koszary. Fosa biegła prostopadle do Promenady, pomiędzy cmentarzem św. św. Piotra i Pawła i Kościoła św. Trójcy, a długą działką cmentarza Kościoła Mariackiego. Jedynym budynkiem wojskowym, który znajdował się wcześniej w tym miejscu był magazyn należący do Urzędu Fortyfikacji. Nowe koszary przeznaczone miały być dla Wschodniopruskiego Batalionu Pionierów Nr 1, który nosił imię… księcia Radziwiłła. Nie chodziło tu jednak bynajmniej o „zdrajcę i sprzedawczyka” Bogusława, który, jak wiadomo dowodził przez pewien czas armią Hohenzollernów i bardzo się zasłużył późniejszej pruskiej dynastii królewskiej, a o jego krewnego, Wilhelma Pawła Radziwiłła (1797-1870), pruskiego generała, swego czasu inspektora twierdz i szefa pruskich wojsk inżynieryjnych. A pionierzy, które to określenie różnie może się kojarzyć, byli typowymi oddziałami inżynierii. Numer pierwszy w nazwie jednostki nie był przypadkowy. Był to najstarszy oddział regularnych wojsk inżynieryjnych w pruskiej armii, związany z Gdańskiem od czasu oblężenia 1807 r., a stale w mieście stacjonujący od roku 1820.

Pionierzy, którzy dotychczas rezydowali na Górze Gradowej, zajęli stopniowo kompleks nowych koszar powstający w latach 1880-1884, którego główny gmach umiejscowiono przy Promenadzie, a pomocnicze budynki wyżej, u podnóża właściwych fortyfikacji. Projektantem założenia był gdański architekt Rühle von Lilienstern, znany również z autorstwa innych koszar, zajmowanych obecnie przez Straż Graniczną, a położonych przy ul. Oliwskiej w Nowym Porcie. Koszary Pionierów były sporym, dwuskrzydłowym budynkiem, z centralną, skośnie względem skrzydeł bocznych umieszczoną częścią reprezentacyjną. Projekt, zgodnie z panującą wówczas modą, nawiązywał do historycznej architektury, w tym wypadku był to gdański manieryzm, czy też, jak wówczas to określano „północnoniemiecki renesans”. Od późniejszej Szkoły Wojennej różniły się brakiem dwóch najwyższych kondygnacji, dobudowanych później. Przeznaczone były dla trzech kompanii pionierów, a także dla 4 oficerów i 15 podoficerów wraz z rodzinami.

W 1890 r. batalion pionierów przeniesiony został do Królewca. Opustoszałe koszary służyły przez jakiś czas intendenturze i służbie taborowej. Ostatecznie zdecydowano się przeznaczyć cały kompleks na potrzeby wojskowej uczelni, nazwanej Szkołą Wojenną (Kriegsschule). Szkolny kompleks obejmował dawny budynek koszar z nadbudowanym nowym piętrem i poddaszem oraz budynki pomocnicze. Składały się na nie stajnie, ujeżdżalnia, kuźnia, arsenał, sala do ćwiczeń i osobny budynek ustępowy. na dziedzińcu części pomocniczej wytyczono dwa place do jazdy konnej i mniejszy do innego rodzaju ćwiczeń. Jako datę uruchomienia szkoły przyjmuje się rok 1893. Do dzisiaj można w bryle gmachu rozpoznać część oryginalną i późniejszą nadbudowę, rozdzielone wyraźnym, kamiennym gzymsem.

Na parterze w skrzydle od strony Promenady mieściło się mieszkanie komendanta z osobnym wejściem i werandą. W centralnej części znajdował się gabinet dyrektora, mieszkanie portiera, hol i klatka schodowa. Dłuższe skrzydło mieściło jadalnię i pomieszczenia rekreacyjne dla studentów, jadalnię oficerską, salę bilardową i kasyno oficerskie i czytelnię. Pierwsze piętro mieściło sale wykładowe, bibliotekę, modelarnię, cztery sale mieszkalne dla szesnastu studentów i mieszkania oficerów. Pozostali studenci mieszkali w pomieszczeniach na trzeciej kondygnacji i na poddaszu w sześcio-ośmioosobowych salach.

Szkołę przewidziano dla 108 studentów jednocześnie pobierających naukę. Na jej czele stał komendant, wspomagany przez siedmiu oficerów i liczny personel pomocniczy. Ujeżdżalnia była salą nakrytą sklepionym dachem, znajdującą się w miejscu gdzie powstaje właśnie nowoczesna część kompleksu. Stajnia mieściła 46 koni, w tym sześć oficerskich oraz mieszkania dla 20 stajennych. Koszt całej inwestycji adaptującej dawne koszary na cele Szkoły Wojennej obliczono na blisko pół miliona marek.

Nauka obejmowała kursy oficerskie i podnoszące kwalifikacje oficerów.

Szkoła działała aż do końca I wojny światowej. Zaraz po zakończeniu działań była miejscem, gdzie obradowały rewolucyjne rady żołnierskie, bardzo burzliwie zastanawiające się nad kształtem powojennego świata i miejscem Gdańska w tym świecie. Utworzenie Wolnego Miasta i jego demilitaryzacja zakończyła definitywnie funkcjonowanie szkoły. Początkowo budynek dawnej szkoły zamieszkiwali urzędnicy, a następnie a jej budynki przekazano Zarządowi Podatkowemu, a także kasie państwowej i miejskiej. Sala treningowa i ujeżdżalnia zostały udostępnione do publicznego użytku w celach sportowych, ale wkrótce przepędzono sportowców z tej ostatniej, urządzając w niej składnicę akt. W latach II wojny światowej do administracji finansowej, nadal zajmującej kompleks dawnej szkoły, miał jakoby również dołączyć zarząd okręgu Wehrmachtu.

Danzig – Kohlmarkt mit Theater und Zeughaus. No 5 938

Wielka Zbrojownia w Gdańsku (niem. Das Große Zeughaus) widok od strony Targu Weglowego (w głebi po prawj).

Nazywana też arsenałem, stanowi najokazalszy świecki budynek manierystycznej zabudowy Gdańska. Inspiracją do powstania stały się Hale Mięsne w Haarlemie. Rosnące zagrożenie ze strony Szwecji w końcu XVI wieku skłoniło gdańskich mieszczan do przygotowań na wypadek wojny. Odczuwając brak magazynów na produkowany w mieście i okolicach sprzęt wojenny, podjęli decyzję o budowie specjalnego arsenału. Jednak w realizacji projektu nie ograniczono się do wzniesienia magazynu o ściśle użytkowej funkcji.

Zbrojownia została wzniesiona w latach 1602 – 1605. Jest dziełem jednego z najwybitniejszych gdańskich architektów tamtej epoki, Antoniego van Obbergena. Zbudowano ją z drobnej, czerwonej, holenderskiej cegły zdobionej dekoracjami z piaskowca oraz bogatymi złoceniami. Konstrukcja sprawia wrażenie, jakby budynek składał się z czterech, pozornie oddzielnych kamieniczek. Główną fasadę budynku od ulicy Piwnejzdobią: dwa wielkie rustykowane portale, zwieńczone kartuszami z herbami Gdańska, podtrzymywanymi przez lwy posąg Minerwy umieszczony we wnęce usytuowanej na wysokości górnej kondygnacji kamienne maski ornamenty okuciowe postacie gdańskich wojowników (trzech pikinierów, halabardzisty i wachmistrza) szczyty z wąsatymi sfinksami i wybuchającymi granatami po obu stronach fasady wznoszą się dwie ośmioboczne, wysokie wieżyczki, zwieńczone hełmami z blachy, mieszczące ślimakowate schody Fasada od strony Targu Węglowego ma nieco skromniejsze portale i szczyty. Umieszczono na nich postacie dwóch muszkieterów, chorążego, konstabla i kapitana. Figura z leżącą u jej stóp ściętą głową przedstawia Kozaka, który ściął na rynku lwowskim głowę swego dowódcy, Jana Podkowy, samozwańczego hospodara mołdawskiego, nieuznanego przez króla Stefana Batorego.

Seria 8 000

Danzig – Danziger Hof und Hohes Thor. No 8 263M

Danzig. Partie am Dominikswall. No 8 265.

Danzig. Fischbrucke. No 8 266.

Danzig – Langhuhr. Jeschkenthaler Weg. No 8 267.

Danzig – Langebrucke. No 8 268M.

Długie Pobrzeże (niem. Lange Brücke) – deptak nadwodny w Gdańsku na Głównym Mieście, ciągnący się wzdłuż zachodniego brzegu Motławy.

Wzdłuż ulicy znajdują się charakterystyczne dla architektury Gdańska bramy wodne. Ulica była niegdyś nazywana Długi Most.

Pierwsze wzmianki na temat przystani na tym brzegu Motławy pochodzą z XIV wieku. Przez wieki w miejscu dzisiejszego deptaku znajdowały się nie połączone ze sobą drewniane platformy różnej wysokości, służące do wyładunku i rozładunku statków. W XVII wieku doszło do ich połączenia w jeden pomost.

Poniżej ten sam motyw na pocztówce również wydanej przez Dr. Trenkler Co. (Wydana: Leipzig;  Numer: 11 612;  Nadana w dniu: 27.08.1903)

Danzig – Langgarten. No 8 272.

Widok na dzielnicę Długie Ogrody. W głębi po lewej kościół Św. Barbary.

Langfuhr – Grosse Allee. No 8 273

Zabytkowa część głównej arterii komunikacyjnej Trójmiasta w Gdańsku, obecnie aleja Zwycięstwa.

Przebiega przez dzielnice Wrzeszcz i Aniołki. Jest to najstarsza w Polsce tego rodzaju zachowana czterorzędowa aleja śródmiejska. Chronologia nazwy niem. Langenfuhrtsche Allee (do 1822) niem. Grosse Allee (do lat 30. XX w.) niem. Hindenburg Allee (lata 30. XX w. – 1945) aleja marszałka Rokossowskiego (1945 – 1956) aleja Zwycięstwa (od 1956)

Do końca XIX wieku Początkowo były to tereny wsi Suchanino, nadane jako patrymoniumMłodemu Miastu przez wielkiego mistrza zakonu krzyżackiego. W 1454 nastąpiło przejęcie terenów Młodego Miasta przez Stare Miasto (wolnizna). W XVII wieku były to tereny sporne między wsią Suchanino a miastem Gdańsk. Aleja powstała w latach 1768 – 1770, na miejscu istniejącej od wieków drogi z Gdańska do Oliwy. Inicjatorem i fundatorem był gdańszczanin Daniel Gralath (ur. 1708, zm. 1767), którego pomnik znajduje się od 1901 w Wielkiej Alei. Wielką Aleję poprowadzono od nowożytnych fortyfikacji Bramy Oliwskiej (ówczesnej granicy Gdańska) do Wrzeszcza (ówcześnie samodzielnego miasta), sadząc w czterech rzędach 1416 lip (długowiecznych drzew) sprowadzonych z Holandii. Łączna szerokość alei wynosiła trzydzieści metrów, a składała się ze środkowego pasa przeznaczonego dla pojazdów i dwóch pięciometrowych promenad dla pieszych.

Powstała niezwykle reperezentacyjna aleja łącząca oba miasta. Pierwotnie aleja sięgała do parku Uphagena, przez który od wieków płynie Potok Królewski, stanowiący naturalną granicę między Gdańskiem i Wrzeszczem. Co najmniej do 1822 zwano ją Aleją Wrzeszczańską (Langenfuhrtsche Allee). Pod koniec XVIII wieku gdańskie parafie zaczęły zakładać swoje cmentarze wzdłuż alei. W 1807 został ostatecznie zniszczony, istniejący od XIV wieku (kilkakrotnie niszczony i odbudowywany), kościół i szpital świętych Aniołów. Budynki znajdowały się w miejscu, gdzie obecnie stoi czołg-pomnik T-34. Podczas oblężenia Gdańska w 1807 i oblężenia w 1813 drzewa zostały częściowo wycięte, jednak po każdym z nich były uzupełniane. Wielka Aleja została włączona w granice administracyjne miasta 17 marca 1814. Początkowo aleja służyła jako promenada, miejsce przejażdżek miłośników jeździectwa, następnie w 1872 pojawiły się tramwaje konne, a w 1896 elektryczne (zob. tramwaje w Gdańsku). W alei powstawały liczne kawiarnie, również z ogródkami. Najbardziej znane z nich to nieistniejąca Cztery Pory Roku (Vier Jahreszeiten), w miejscu której stanął czołg-pomnik oraz Połowa alei (Cafe Halbe Allee), po przeciwnej stronie.

Od początku XX wieku Wielka Aleja, ok. 1900 Na początku XX wieku stworzono odgałęzienie alei w kierunku nowo powstałej Politechniki Gdańskiej, sadząc lipy wzdłuż drogi do uczelni. 3 września 1915 została otwarta hala sportowo-widowiskowa (Sporthalle) na 2000 miejsc (hala została po II wojnie światowej adoptowana na siedzibę Opery Bałtyckiej). W 1915 została wprowadzona nowa numeracja posesji, która została po wojnie przejęta bez zmian i obowiązuje do dzisiaj. W 1926 przeprowadzona została rozległa modernizacja, polegająca na wydzieleniu torowiska, pokryciu asfaltem dwóch oddzielnych jezdni, utworzeniu dwóch ścieżek rowerowych oraz włączeniu Końskiego Traktu do systemu komunikacyjnego.

Po śmierci w 1934 prezydenta RzeszyPaula von Hindenburga, Wielka Aleja została nazwana jego imieniem. Przed 1937 wydzielono z alei ówczesne domy o numerach od 1 do 7 i nadano tej uliczce nazwę Am Steffenspark (dzisiejsza ul. Kolejowa), ze względu na jej położenie przy parku Steffensa.

W marcu 1945 drzewa stały się szubienicami dla osób, które zostały stracone przez hitlerowców w publicznych egzekucjach. Wzdłuż dużej części alei były umiejscowione cmentarze różnych wyznań, których usuwanie rozpoczęło się w 1966. W latach 1970-1972 na miejscu czterech starych cmentarzy (cmentarza katolickiego p.w. św. Mikołaja i Królewskiej Kaplicy, cmentarza ewangelickiego p.w. św. Katarzyny, cmentarza ewangelickiego p.w. Najświętszej Marii Panny, cmentarza katolickiego p.w. św. Józefa i św. Brygidy) został utworzony miejski park Akademicki o powierzchni około 9 ha. Zachowane zostały, bądź zaadaptowane ciągi komunikacyjne będące alejami cmentarnymi oraz pozostał starodrzew cmentarny

Danzig – Promenade. No 8 275.

Promenada Południowa nad kanałem Raduni, fragment między kościołem Zbawiciela, a nieistniejącą ulicą Stawki. Po prawej widoczna fragment podstawy kaplicy grobowca kupca Wagenfelda. W tym miejscu był stary cmentarz Zbawiciela.

W głębi budynki przy Targu Siennym (Heumarkt).

Danzig. Bahndirektions – Gebaude. No 8 276.

Langfuhr. Marktplatz mit Cafe Dross u. Tites Hotel. No 8 332.

Langfuhr. Jaeschkenthaler Wiese mit Forsthaus. No 8 333M

Langfuhr. Blick von Wilhelmshohe. No 8 334.

Langfuhr. Blick von Wilhelmshohe. No 8 334.

Zopppot. Seestrasse m. Kurtheater. No 8 346.

Zopppot. Villa Stolzenfels m.Kaiser Wilhelm-Denkmal. No 8 348.

Zoppot – Strandpartie. No 8 351.

Zoppot. Seesteg. No 8 353.

Zoppot – Seesteg und Colonnaden. No 8 354

Zoppot. Landungssteg mit Collonnaden. No 8 355

Zoppot. Kurhaus mit Kurgarten. No 8 356.

Zoppot vom Schutzenause. No 8 359.

Zoppot – Blick von Brauershoh. No 8 360.

Widok na Sopot ze Wzgórza Piwowara (Brauershohe).

Na wzgórzu, w czasach przed II Wojna Światową, mieściła się restauracja „Gwiazda Morza” lub zwana również restauracją „Na Wzgórzu Piwowara”.

Po wojnie zniszczona restaurację odbudowano i nadano nazwę „Bungalow”. Następnie w 2002 budynek rozebrano i na jego miejscu wybudowano Aquapark.

Neufahrwasser. Hafenpartie. No 8 361M.

Neufahrwasser. Leuchtthurm. No 8 362.

Neufahrwasser. Hafenpartie. No 8 363.

Oliva. Calrsberg. No 8 372.

Oliva. Durchblick nach der See. No 8 374.

Oliva – Durchblick nach dem Kgl. Schloss. No 8 375M.

Oliva – Schloss mit Kirche. No 8 377.

Pałac Opatów – widok od strony południowej.

Najstarsza część budynku, tzw. Stary Pałac powstał w XV wieku, w stylu gotyckim. Świadectwem i pozostałością są wymiary oraz układ cegły (na zewnątrz pozostawiono nie otynkowane fragmenty muru) i gotyckie sklepienie krzyżowe w piwnicach. Po 1577 budynek został powiększony do dzisiejszych rozmiarów i służył opatom jeszcze do XVII wieku. W pierwszej połowie XVII wieku dobudowano do niego tzw. Nowy Pałac. Budynek otrzymał ostateczny kształt w trakcie przebudowy w latach 1754 – 1756, z fundacji ostatniego opata klasztoru oliwskiego Jacka Rybińskiego. Utrzymany jest w stylu rokoko. 1 października 1831 nastąpiła likwidacja klasztoru oliwskiego, a jego dobra zostały rozdzielone pomiędzy miasto Gdańsk i króla pruskiego. W okresie Wolnego Miasta Gdańska w pomieszczeniach pałacowych znajdowało się muzeum krajowe. W roku 1945, pod koniec wojny pałac (w międzyczasie zdegradowany do roli magazynów) został podpalony przez Niemców, w ramach czyszczenia przedpola frontu przed Armią Czerwoną.

Oliva mit Carlshof. No 8 378 M.

Heubude – Der See. No 8 481.

Za początek kąpieliska morskiego na Stogach można przyjąć fakt zbudowania przez syna Sörna Björna (z powodzeniem walczącego z wędrówkami piasków nadmorskich), komfortowo urządzonej gospody oraz wykorzystanie dla celów wypoczynkowych jeziora w głębi lasu, Pustego Stawu (Heidsee).

Na jego zachodnim brzegu ulokował przystań dla łodzi. W 1846 r. stały się własnością wzbogaconego na kopaniu bursztynu Spechta. Przyjmuje się, iż budowla zaczęła pełnić funkcję domu kuracyjnego (Spechts Etablissement), pierwszego zresztą w tej miejscowości. Zwiększała się liczba wypoczywających osób. Mieli oni trudności z dotarciem do plaży, gdyż drogę przecinała wysoka wydma. Specht wzniósł na plaży budynek na potrzeby swojej rodziny, udostępniając go następnie gościom plażowym. Szlak do niego wiodący zaczęto z czasem nazywać Budenweg (droga do budy). Został on utwardzony, szczególnie na odcinku wydm, drewnianymi balami. Poważne prace modernizacyjne otoczenia plaży przeprowadzono w 1871 roku. Znacząco zmieniły one oblicze tego miejsca. Rok 1884 zaczęto uważać za czas, w którym Stogi stały się kąpieliskiem morskim.

Własność Spechta przejął w 1893 r. H. Manteuffel. Z rozmachem rozbudował kąpielisko, głównie w otoczeniu Pustego Stawu, wnosząc Hotel Kuracyjny (Kurhotel) oraz wielką salę taneczną (Neuer Saal). Oparta na planie prostokąta, o lekkiej konstrukcji, z dwuspadowym dachem, charakteryzowała się szczytami zdobionymi dekoracją snycerską. Odsunął ją na południowe krańce kompleksu kuracyjnego, pragnąc zapewne uchronić odpoczywające rodziny od wrzawy bawiących się gości.

Pusty Staw, do niedawna centrum rekreacyjne Stogów, tracił na znaczeniu. Jego atrakcyjność malała z każdym rokiem. Szczególnie, gdy pierwszego lipca 1927 r. doprowadzono do Stogów dwutorową linię tramwajową, dochodzącą aż do samej plaży. Obok poprowadzono asfaltową szosę. Częściowo wykorzystano dawną Budenweg, zaś północny, końcowy jej odcinek przekształcono w obszerną promenadę. Pozwoliło to na jeszcze szersze korzystanie przez gdańszczan z uroków plaży.

Heubude – Der See. No 8 481.

Za początek kąpieliska morskiego na Stogach można przyjąć fakt zbudowania przez syna Sörna Björna (z powodzeniem walczącego z wędrówkami piasków nadmorskich), komfortowo urządzonej gospody oraz wykorzystanie dla celów wypoczynkowych jeziora w głębi lasu, Pustego Stawu (Heidsee).

Na jego zachodnim brzegu ulokował przystań dla łodzi. W 1846 r. stały się własnością wzbogaconego na kopaniu bursztynu Spechta. Przyjmuje się, iż budowla zaczęła pełnić funkcję domu kuracyjnego (Spechts Etablissement), pierwszego zresztą w tej miejscowości. Zwiększała się liczba wypoczywających osób. Mieli oni trudności z dotarciem do plaży, gdyż drogę przecinała wysoka wydma. Specht wzniósł na plaży budynek na potrzeby swojej rodziny, udostępniając go następnie gościom plażowym. Szlak do niego wiodący zaczęto z czasem nazywać Budenweg (droga do budy). Został on utwardzony, szczególnie na odcinku wydm, drewnianymi balami. Poważne prace modernizacyjne otoczenia plaży przeprowadzono w 1871 roku. Znacząco zmieniły one oblicze tego miejsca. Rok 1884 zaczęto uważać za czas, w którym Stogi stały się kąpieliskiem morskim.

Własność Spechta przejął w 1893 r. H. Manteuffel. Z rozmachem rozbudował kąpielisko, głównie w otoczeniu Pustego Stawu, wnosząc Hotel Kuracyjny (Kurhotel) oraz wielką salę taneczną (Neuer Saal). Oparta na planie prostokąta, o lekkiej konstrukcji, z dwuspadowym dachem, charakteryzowała się szczytami zdobionymi dekoracją snycerską. Odsunął ją na południowe krańce kompleksu kuracyjnego, pragnąc zapewne uchronić odpoczywające rodziny od wrzawy bawiących się gości.

Pusty Staw, do niedawna centrum rekreacyjne Stogów, tracił na znaczeniu. Jego atrakcyjność malała z każdym rokiem. Szczególnie, gdy pierwszego lipca 1927 r. doprowadzono do Stogów dwutorową linię tramwajową, dochodzącą aż do samej plaży. Obok poprowadzono asfaltową szosę. Częściowo wykorzystano dawną Budenweg, zaś północny, końcowy jej odcinek przekształcono w obszerną promenadę. Pozwoliło to na jeszcze szersze korzystanie przez gdańszczan z uroków plaży.

Zoppot – Adlershorst. No 8 492

Klif Orłowski

W 1828 r. rybak Jan Adler odkupił od młynarza Boemelta kawałek ziemiw rejonie obecnego Orłowa i Kolibek .

Tu po kilkunastu latach wybudował oberżę, której nadał nazwę „Adlershorst” (tj. Gniazdo Orła). Od karczmy nazwę przejęła powstająca osada, która do końca I wojny światowej była przysiółkiem Redłowa.

W drugiej połowie XIX w. do Orłowa zaczęli przyjeżdżać letnicy. Na początku XX w. zbudowano dla nich Dom Kuracyjny (Kurhaus), urządzono kąpielisko z drewnianymi łazienkami i powstało niewielkie molo.

Klif Orłowski to jeden z najbardziej malowniczych fragmentów polskiego wybrzeża Morza Bałtyckiego. Zbudowany z gliny morenowej brzeg Kępy Redłowskiej rozciąga się na długości 650 metrów. Ponieważ wciąż znajduje się pod wpływem działania wiatru i morskich fal, zmienia wygląd co roku. Klif można podziwiać zarówno z plaży – piękna trasa spacerowa prowadzi z Gdyni do Sopotu, jak i z jego szczytu, skąd rozpościera się niesamowity widok na osuwiska, molo orłowskie i Bałtyk, który widziany z tej wysokości nabiera niespotykanej barwy.

Ponieważ w okresie przed II Wojną Światową granica pomiędzy Polską a Wolnym Miastem Gdańsk znajdowała się na północ od Klifu Orłowskiego i Klif znajdował się w granicach Wolnego Miasta Gdańsk to tym samym położenie Klifu wiązano z Sopotem.

„Echo Gdańska” nr 132  z dnia 12.06.1927 roku pisało:

Poniżej ten sam widok wydany na pocztówce przez tego samego wydawcę – Dr. Trenkler Co. (Wydana: Leipzig 1908;  Numer: Zop. 60;  Nadana w dniu: 22.07.1909)

Adlershorst. No 8 493.

Klif Orłowski to jeden z najbardziej malowniczych fragmentów polskiego wybrzeża Morza Bałtyckiego. Zbudowany z gliny morenowej brzeg Kępy Redłowskiej rozciąga się na długości 650 metrów. Ponieważ wciąż znajduje się pod wpływem działania wiatru i morskich fal, zmienia wygląd co roku. Klif można podziwiać zarówno z plaży – piękna trasa spacerowa prowadzi z Gdyni do Sopotu, jak i z jego szczytu, skąd rozpościera się niesamowity widok na osuwiska, molo orłowskie i Bałtyk, który widziany z tej wysokości nabiera niespotykanej barwy.

Ponieważ w okresie przed II Wojną Światową granica pomiędzy Polską a Wolnym Miastem Gdańsk znajdowała się na północ od Klifu Orłowskiego i Klif znajdował się w granicach Wolnego Miasta Gdańsk to tym samym położenie Klifu wiązano z Sopotem.

„Echo Gdańska” nr 132  z dnia 12.06.1927 roku pisało:

Seria 11 000

Ostseebad Hela. Totalansicht. No 11 586.

Ostseebad Hela. Leuchtturm mit dune. No 11 587.

Hela – Totalansicht vom Hafen. No 11 588

Pierwsze kotwicowisko dla rybaków na Helu zbudowano w 1883 roku na przybrzeżnej mieliźnie o szerokości ok. 350 m. W latach 1892-1898 kotwicowisko zostało rozbudowane w port o powierzchni 3 ha i głębokości 2,5 m. Zachodni falochron o łukowatym kształcie i długości ok. 320 m został zbudowany na bazie podwójnej drewnianej palisady, którą wypełniono wewnątrz kamieniami, na podkładce z faszyny. Następnie dobudowano do lądu wschodnie molo o długości 120 m.

W 1921 roku drewnianą konstrukcję częściowo wymieniono na betonową. Wg danych z 1921 roku w porcie na Helu było zarejestrowanych 180 rybaków, a także 42 kutry motorowe i 175 rybackich łodzi żaglowo-motorowych.

W 1922 roku Hel połączono linią kolejową z Puckiem. W 1923 roku zmodernizowano port zastępując drewniane elementy konstrukcji solidną betonową nadbudową, a także przedłużając zachodni falochron. W 1928 roku zostały rozpoczęte prace przygotowawcze do budowy portu dla Marynarki Wojennej, który od początku dysponował betonowymi nabrzeżami oraz głębszym basenem portowym.

Ciekawostka. Poniżej ta sama pocztówka z logo wydawcy powyższej pocztówki ale opis informuje, iż wydana przez wydawnictwo Clary Bernthal z Gdańska.

Hela – Strandpartie mit Kurhaus. No 11 589.

Dom Zdrojowy (Kurhaus) po zbudowaniu działał pod nazwą „Hela”, a w 1920 przemianowano go na Dom Zdrojowy – Hotel Polonja.

1898 – Położenie kamienia węgielnego pod fundament komfortowego hotelu i rozpoczęcie budowy (projekt zlecono popularnemu w Niemczech architektowi Franzowi Henkenhafowi twórcy m.in. rezydencji przy ul. Jaśkowa Dolina)
1899 – zakończenie budowy Kurhausu po 8 miesiącach prac; jednoczesne prace nad dojazdem i drogą łączącą z Helem;
20 maja 1899 – uroczyste otwarcie dla gości helskiego Kurhausu; budynek wzniesiono na wydmie zwanej Wietrzną, przy zatokowym brzegu półwyspu; Kurhaus posiadał 25 pokoi z balkonami dla 70 gości, pokoje miały własne biblioteczki, była też jadalnia, pokój klubowy Gdańskiego Klubu Żeglarskiego o marynistycznym wystroju, a z budynku na plażę wiodła szeroka, wygodna ścieżka.

listopad 1900 – pierwszy dzierżawca Kurhausu – Alwin Albrecht z Berlina – zawiedziony niska frekwencją gości rezygnuje z pracy w Helu,
1901 – nowym dzierżawcą budynku zostaje wdowa o nazwisku Streller, zimne lato 1902 powoduje że nie chce pracować już następny sezon w Helu;
1902/1903 – dzierżawę Kurhausu przejmuje Carl Bodenburg z Gdańska; w ofercie znajdują się ciepłe i zimne kąpiele w specjalnych wannach położonych w pawilonie obok budynku; istnieje również możliwość wykupienia abonamentu na noclegi co znacznie obniża ich koszty; plaże w pobliżu Kurhausu są również udostępnione odpłatnie, podobnie jak kosze plażowe;

1905 – teren wokół Kurhausu zostaje otoczony szklanymi werandami, zamykającymi wewnętrzny ogród, na środku którego znajdowała się artezyjska fontanna; miało to chronić gości przez silnym wiatrem, który uważali za bardzo dokuczliwy;

1914 – wybuch I wojny światowej powoduje zamarcie ruchu turystycznego na Helu, brak dzierżawcy i nie dozorowanie budynków Kurhausu powodują że obiekt ulegają dewastacji;
od 1920 – Hel na powrót zyskuje popularność i odradza się jako miejscowość wypoczynkowa.

Przez sezony 1920-24 odwiedzał go rokrocznie np. Stefan Żeromski, który miał swój stały pokój na I piętrze. Uwielbiał spacerować po okolicy, a latarnie morskie na Helu i Rozewiu były jego ulubionym miejscem spacerów. Tak się złożyło, że bardzo umiłował Półwysep i praktycznie zwiedził jego każdy zakątek. W tamtych czasach nie raz spacerował brzegiem morza z notatkami w ręce i kontemplował piękno przyrody i krajobrazy naszego wybrzeża.

Helski Kurhausu a właściwie pozostałości które nie oparły się wojennej zawierusze zostały zburzone, pod koniec II Wojny Światowej, w celu oczyszczenia pola wzlotów dla polowego lotniska niemieckiego w Helu.

Poniżej ten sam motyw wydany na pocztówce przez wydawnictwo Gustav Doell Nachflgr. (Wydana: Danzig u. Zoppot;  Nadana w dniu: 28.08.1900)

Hela. Strandpartie mit Kurhaus. No 11 589.

Ostseebad Hela. Kurhaus vom seesteg. No 11 590.

Danzig. Fischbrucke. No 11 596.

Danzig – Langgasse. No 11 597.

Daznig – Der Langemarkt. No 11 598.

Danzig – Das nordische Venedig. No 11 599.

Danzig – Krahntor mit Langebrucke. No 11 603.

Danzig – Krahntor mit Langebrucke. No 11 603.

Żuraw (niem. Krantor) – zabytkowydźwig portowy Gdańska, usadowiony pomiędzy pylonami Bramy Szerokiej nad Motławą.

Brama Szeroka (jedna z tzw. bram wodnych Głównego Miasta) istniała już w 1363, a z 1367 zachowała się łacińska wzmianka o dźwigu (caranum).

W obecnym kształcie żuraw zbudowano w latach 1442-1444. Służył przede wszystkim jako urządzenie portowe do załadunku towarów (głównie piwa) i balastu na statki, oraz do stawiania ich masztów. Urządzenie było w stanie podnieść ciężar czterech ton, na wysokość jedenastu metrów. Mechanizmem są dwa bębny o średnicy około sześciu metrów. Jako siłę napędową wykorzystywano ludzi stąpających wewnątrz tych bębnów (tzw. kół deptakowych).

Żuraw został podpalony w 1945, gdy miasto zdobyła Armia Czerwona. Ocalały mury okalające drewnianą konstrukcję. Po II wojnie światowej zrekonstruowano część drewnianą.

Poniżej kolejna pocztówka z tym samym motywem wydana przez tego samego autora: Dr. Trenkler Co.  (Wydana: Leipzig, 1906;  Numer: Dzg. 73;  Nadana w dniu: Bez obiegu)

Danzig. Langemarkt mit Rathaus. 11 604

Ulica Długi Targ

W XIII wieku wraz z ul. Długą, Długi Targ był traktem kupieckim, którego przedłużeniem był owalny plac targowy. Był to wtedy prawdopodobnie główny ciąg drożny Gdańska.

Po zajęciu Gdańska przez Krzyżaków, trakt ten stał się najważniejszym na całym Głównym Mieście. Od 1331 bywa określany w dokumentach miejskich jako Longa Platea. W średniowieczu cały odcinek od ówczesnej Bramy Długoulicznej (dziś w jej miejscu wznosi się Brama Złota) aż do Bramy Kogi (dzisiejsza Brama Zielona) był uznawany za jedną ulicę.

W 1331 za Bramą Kogi znajdował się solidny most, do którego mogły przybijać duże statki, m.in. kogi, i to właśnie od nich wzięła się ówczesna nazwa pobliskiej bramy. Później wybudowano na jej miejscu znacznie okazalszą bramę, a od zielonkawego koloru detali wzięła się nazwa jej, i mostu.

Od zawsze Długa i Długi Targ były częścią miasta zamieszkiwaną przez najzamożniejszych. Kamienice należały do najzacniejszych patrycjuszy, kupców i ludzi piastujących wysokie urzędy. Z powodu uroczystych parad, przeprowadzanych tę drogą w latach 1457-1552, wzięło się jej określenie jako Drogi Królewskiej. Tu właśnie wynajmowano królom polskim obszerne kwatery, a z okazji świąt rodziny królewskiej wyprawiano huczne fajerwerki. W XIV i XV wieku w każdą sobotę przy Długim Targu handlowano mięsem, a na odcinku między Fontanną Neptuna a ratuszem sprzedawano żywe prosięta, dlatego też tą część Drogi Królewskiej nazywano Targiem Prosiąt.

Na Długim Targu wykonywano także egzekucje czarownic, heretyków i złoczyńców, będącymi jednak wyłącznie szlachcicami lub prawowitymi obywatelami. Pozostałych tracono na Górze Szubienicznej bądź w Katowni.

Długi Targ podobnie jak ulica Długa zostały wybrukowane w 1882 kostkami importowanymi ze Skandynawii (wcześniej była pokryta kamieniami polnymi). W okresie późniejszym poprowadzono linię tramwajową.

W wyniku działań wojennych zdecydowana większość zabudowy Długiego Targu została zniszczona. W trakcie odbudowy usunięte zostały szyny, a kostkę zastąpiono szlifowanym granitem.

Danzig. Jopengasse. No 11 605.

Danzig – Seepackhof. No 11 606.

Z prawej Stara Pakownia  (Das Packhaus, Seepackhof) to  spichlerz, między Münchengasse (ul. Żytnia) i Judengasse (ul. Spichrzowa), z frontem nad Nową Motławą (ul. Motławska 5).

Magazyn drobnicy, towarów opakowanych (paczki, worki, bele, w odróżnieniu od towarów masowych przechowywanych w spichrzach), zbudowany 1649 z polecenia q Rady Miejskiej przez  Georga Strakowskiego w celu rozwiązania problemu dłuższego magazynowania tego typu produktów. Jednokondygnacyjna, wzniesiona we wczesnobarokowej konstrukcji szkieletowej z użytkowym poddaszem, składała się z 4 podobnych segmentów, każdy przykryty oddzielnym, dwuspadowym dachem z 4 szczytami, otoczona murem z 3 bramami. Zniszczona 1945, nieodbudowana.

Za: www.encyklopedia.gda.p

Danzig – Milchkannenthurm. No 11 607

Most Stągiewny – most w Gdańsku nad Opływem Motławy.

Most łączy od wschodu Wyspę Spichrzów z Długimi Ogrodami.

Przy moście znajduje się zabytkowa Brama Stągiewna. Kształt jej baszty kojarzył się dawnym Gdańszczanom ze stągwiami. Stąd wzięła się nazwa zarówno mostu jak i ulicy Stągiewnej, która rozpoczyna się na zachodnim przyczółku mostu. Na wschodnim przyczółku znajduje się zbiegowisko ulic: Szafarnia, Długie Ogrody i Szopy.

Do II wojny światowej most był zwodzony i biegła po nim linia tramwajowa z Głównego Miasta na Stogi.

Danzig – Der Artushof. 11 608.

Danzig – Kranthor. No 11 609.

Żuraw (niem. Krantor) – zabytkowy dźwig portowy Gdańska, usadowiony pomiędzy pylonami Bramy Szerokiej nad Motławą.rama Szeroka (jedna z tzw. bram wodnych Głównego Miasta) istniała już w 1363, a z 1367 zachowała się łacińska wzmianka o dźwigu (caranum).

W obecnym kształcie żuraw zbudowano w latach 1442-1444. Służył przede wszystkim jako urządzenie portowe do załadunku towarów (głównie piwa) i balastu na statki, oraz do stawiania ich masztów. Urządzenie było w stanie podnieść ciężar czterech ton, na wysokość jedenastu metrów. Mechanizmem są dwa bębny o średnicy około sześciu metrów. Jako siłę napędową wykorzystywano ludzi stąpających wewnątrz tych bębnów (tzw. kół deptakowych).

Żuraw został podpalony w 1945, gdy miasto zdobyła Armia Czerwona. Ocalały mury okalające drewnianą konstrukcję. Po II wojnie światowej zrekonstruowano część drewnianą.

Poniżej ten sam widok na pocztówce wydanej przez tego samego wydawcę Dr. Trenkler Co. (Wydana: Leipzig 1905;  Numer: Dzg. 33;  Nadana w dniu: Bez obiegu)

Danzig – Krahntor. No 11 609.

Danzig – Krahntor. No 11 609.

Danzig – Krahntor. No 11 609.

Żuraw (niem. Krantor) – zabytkowydźwig portowy Gdańska, usadowiony pomiędzy pylonami Bramy Szerokiej nad Motławą.

Brama Szeroka (jedna z tzw. bram wodnych Głównego Miasta) istniała już w 1363, a z 1367 zachowała się łacińska wzmianka o dźwigu (caranum).

W obecnym kształcie żuraw zbudowano w latach 1442-1444. Służył przede wszystkim jako urządzenie portowe do załadunku towarów (głównie piwa) i balastu na statki, oraz do stawiania ich masztów. Urządzenie było w stanie podnieść ciężar czterech ton, na wysokość jedenastu metrów. Mechanizmem są dwa bębny o średnicy około sześciu metrów. Jako siłę napędową wykorzystywano ludzi stąpających wewnątrz tych bębnów (tzw. kół deptakowych).

Żuraw został podpalony w 1945, gdy miasto zdobyła Armia Czerwona. Ocalały mury okalające drewnianą konstrukcję. Po II wojnie światowej zrekonstruowano część drewnianą.

Danzig – Danziger Hof und Dominikswall. No 11 610.

Danzigerhof (Gdański Dwór) – najbardziej luksusowy hotel w Gdańsku, istniejący w latach 1898-1945, zlokalizowany przy ul. Dominikswall (Wały Dominikańskie) 6, obecnie Wały Jagiellońskie 2/4.

Powstał w miejscu po niwelacji wałów w bezpośrednim sąsiedztwie Bramy Wyżynnej. Zaprojektowany przez berlińskiego architekta Carla Gausa, współwłaściciela firmy Baugeschäft G. & C. Gause hotel w stylu neorenesansowym. Dysponował 120 pokojami ze 157 łóżkami, szeregiem apartamentów oraz salą na 400 osób. Restauracja serwowała wyszukane dania m.in. grasicę cielęcą ze świeżymi ostrygami. W obiekcie znajdowało się też cały szereg sklepów i punktów usługowych, również galeria sztuki.

W okresie 8 lutego 1920 – 7 czerwca 1920 hotel pełnił tymczasową siedzibę Komisariatu Generalnego RP w Wolnym Mieście Gdańsku.

W latach 1920-1926 w hotelu mieściło się przedstawicielstwo Brytyjskiej Korporacji Handlowej (The British Trade Corp.), na bazie którego powołano w 1926 Angielsko-Polski Bank Handlowy S.A. (The British & Polish Trade Bank AG), z udziałem polskiego kapitału państwowego. Przez pewien okres był on też właścicielem hotelu. Działał do wybuchu II wojny światowej w 1939, kiedy to jego personel aresztowano.

W 1961 na miejscu zburzonego hotelu wybudowano budynek mieszczący pawilon meblowy^, który w 1972 zaadaptowano na potrzeby biura miejskiego PLL LOT.

Za: http://pl.wikipedia.org

Danzig – Langebrucke. No 11 612

Danzig – Langebrucke. No 11 612.

Daznig – Partie am Krahnthor. No 11 613.

Danzig. Bahnhof. No 11 614.

Danzig – Bahnhof. No 11 615.

Danzig – Bahnhof. No 11 616

Około 1867 w rejonie dzisiejszego Dworca Głównego zbudowano niewielki, prowizoryczny dworzec pasażerski „Brama Wyżynna”. Dostęp do niego był jedynie od zachodu, od strony położonej wyżej tzw. „Promenady” (ul. 3 Maja). Od wschodu dworzec od miasta oddzielała jeszcze fosa nowożytnychfortyfikacji Gdańska. Dworzec można było zacząć rozbudowywać dopiero po zasypaniu starej fosy i zlikwidowaniu zachodnich bastionów.

Oficjalna nazwa inwestycji brzmiała: „Rozbudowa dworca Gdańsk Brama Wyżynna”, a na jej realizację przeznaczono specjalną ustawą kwotę 5 milionów marek.

Reprezentacyjny i przestronny Dworzec Główny został wybudowany w latach 1894-1900, w stylu tzw. „gdańskiego renesansu” wg projektu Aleksandra Ruedella, Paula Thoemera i Georga Cuny’ego. Jest zlepkiem eklektycznych form renesansu i baroku. Gmach dworca i wieżę zbudowano z cegły i bogato ozdobiono piaskowcem z Wartkowic. Uroczyste otwarcie dworca miało miejsce 30 października 1900 r. Główny gmach zwany był wówczas „budynkiem powitalnym” (Empfangsgebäude). Wieża o wysokości 50 m (z zegarami) została zbudowana w latach 1900-1903. Spełniała funkcję ukrytej, wkomponowanej w zabudowę wieży ciśnień, do czasu zelektryfikowania kolei. Tarcze zegarowe (o średnicy 3,25 m) umieszczone zostały na wysokości 25,6 m.

Układ dworca odpowiadał najnowszym ówcześnie osiągnięciom i wymogom. Wyposażony został w dużą halę recepcyjną z kasami, przechowalnię bagażu, budki telefoniczne, urząd telegraficzny, komisariat policji, poczekalnie wspólną dla klas I i II, oraz osobne dla III i IV klasy, umywalnię, toaletę męską oraz damską i bufet.

Wybudowanie dworca spowodowało zmiany w tej części miasta. Okolice w pobliżu stały się terenami atrakcyjnymi dla inwestorów, przede wszystkim branży hotelarskiej. Jednak już niedługo po uruchomieniu wskazywano na jego niefortunną lokalizację między miastem, a Górą Gradową, w wyniku której niemożliwa była jego rozbudowa w miarę zwiększających się potrzeb miasta.

W 1945 został podpalony, a po II wojnie światowej odrestaurowany. Wieża uniknęła spalenia.

Danzig – Bahnhof. 11 616.

Danzig – Bahnhof. No 11 616.

Około 1867 w rejonie dzisiejszego Dworca Głównego zbudowano niewielki, prowizoryczny dworzec pasażerski „Brama Wyżynna”. Dostęp do niego był jedynie od zachodu, od strony położonej wyżej tzw. „Promenady” (ul. 3 Maja). Od wschodu dworzec od miasta oddzielała jeszcze fosa nowożytnychfortyfikacji Gdańska. Dworzec można było zacząć rozbudowywać dopiero po zasypaniu starej fosy i zlikwidowaniu zachodnich bastionów.

Oficjalna nazwa inwestycji brzmiała: „Rozbudowa dworca Gdańsk Brama Wyżynna”, a na jej realizację przeznaczono specjalną ustawą kwotę 5 milionów marek.

Reprezentacyjny i przestronny Dworzec Główny został wybudowany w latach 1894-1900, w stylu tzw. „gdańskiego renesansu” wg projektu Aleksandra Ruedella, Paula Thoemera i Georga Cuny’ego. Jest zlepkiem eklektycznych form renesansu i baroku. Gmach dworca i wieżę zbudowano z cegły i bogato ozdobiono piaskowcem z Wartkowic. Uroczyste otwarcie dworca miało miejsce 30 października 1900 r. Główny gmach zwany był wówczas „budynkiem powitalnym” (Empfangsgebäude). Wieża o wysokości 50 m (z zegarami) została zbudowana w latach 1900-1903. Spełniała funkcję ukrytej, wkomponowanej w zabudowę wieży ciśnień, do czasu zelektryfikowania kolei. Tarcze zegarowe (o średnicy 3,25 m) umieszczone zostały na wysokości 25,6 m.

Układ dworca odpowiadał najnowszym ówcześnie osiągnięciom i wymogom. Wyposażony został w dużą halę recepcyjną z kasami, przechowalnię bagażu, budki telefoniczne, urząd telegraficzny, komisariat policji, poczekalnie wspólną dla klas I i II, oraz osobne dla III i IV klasy, umywalnię, toaletę męską oraz damską i bufet.

Wybudowanie dworca spowodowało zmiany w tej części miasta. Okolice w pobliżu stały się terenami atrakcyjnymi dla inwestorów, przede wszystkim branży hotelarskiej. Jednak już niedługo po uruchomieniu wskazywano na jego niefortunną lokalizację między miastem, a Górą Gradową, w wyniku której niemożliwa była jego rozbudowa w miarę zwiększających się potrzeb miasta.

W 1945 został podpalony, a po II wojnie światowej odrestaurowany. Wieża uniknęła spalenia.

Danzig. Danziger Hof und Hohes Thor. No 18 263.

Danzig. Danziger Hof und Hohes Thor. No 18 263.

Danzig. Promenade. No 18 275.

Seria 19 000

Danzig – Kaiserl. Werft. No 19 798

Kaiserliche Werft w Gdańsku – (Stocznia Cesarska) była jedną z pierwszych nowoczesnych stoczni produkujących okręty wojenne w Niemczech.

Jej początki sięgają 1844, kiedy rząd to Królestwa Prus wykupił ziemię po obu brzegach Martwej Wisły w celu bazowania tam swojej floty, składającej się wówczas z jednego okrętu „Amazone”.

Przed 1918 stocznia była jednym z głównych ośrodków budowy okrętów podwodnych dla niemieckiej floty cesarskiej. Przed zakończeniem I wojny światowej zbudowano w niej 46 U-Bootów.

Po upadku monarchii w Niemczech i zakończeniu I wojny światowej, stocznia zmieniła nazwę na Danziger Werft (Stocznia Gdańska). Znalazła się następnie na terenie Wolnego Miasta Gdańska i od 1921 została objęta zakazem Ligi Narodów produkcji materiałów wojennych na terenie miasta, co podkopało jej możliwości rozwoju. Jako niemiecki zakład państwowy podlegała wywłaszczeniu i od października 1919 prowadzona była przez miasto, po czym w 1922 została przekształcona w międzynarodową spółkę akcyjną. Po 30% akcji miały w niej firmy brytyjska i francuska, a po 20% akcji miały: polski Bank Handlowy w Warszawie i gdański bank Danziger Privat Aktienbank. Spółka używała nazwy międzynarodowej The International Shipbuilding and Engineering Company Limited, ale używano też niemieckiej nazwy Danziger Werft und Eisenwerkstatten AG, po polsku Stocznia Gdańska. Stocznia budowała początkowo głównie małe statki, jak holowniki i małe parowce towarowe, a dopiero w latach 1929-1931 otrzymała zamówienia na kilka większych statków.

Po wybuchu II wojny światowej i wcieleniu Gdańska do Niemiec, stocznia została przejęta 30 sierpnia 1940 przez państwo, pod nazwą Danziger Werft AG. W czasie wojny budowano w niej głównie U-Booty (ogółem 42 okręty typu VIIC).

W marcu 1945 Gdańsk został opanowany przez żołnierzy radzieckich. Wyposażenie stoczni było w części uszkodzone na skutek działań wojennych i plądrowania, lecz już latem 1945 została przekazana władzom polskim i od lipca rozpoczęto tam prace. Stocznia została przemianowana na Stocznię Nr 1. 19 października 1947 połączono ją ze Stocznią Nr 2 (dawną Stocznią Schichaua) i utworzono Stocznię Gdańską.

Danzig. Pfefferstadt u. Stadtgraben. No 19 799.

Róg ul. Korzennej (Pfefferstadt) i Podwale Grodzkie (Stadtgraben)

Nazwa ulicy Korzennej weszła w użycie zbyt dawno, by mogła odnosić się do przypraw korzennych rodem z dalekich Indii. W średniowiecznym Gdańsku znano jednakże pieprz turecki i mieloną paprykę, i być może im to właśnie jedna z piękniejszych ulic Starego Miasta zawdzięcza swoją nazwę.
Korzenne Miasto (Pfepferstadt) było przed wiekami jednym z najbardziej malowniczych rejonów grodu nad Motławą, a właściwie gdy mowa o tej właśnie dzielnicy – należałoby powiedzieć – nad kanałem Raduni. Zdobiące je kamieniczki bardzo wcześnie otrzymały szlachetny, renesansowy wystrój fasad. Urokliwe zaułki, skwery i przedproża, a także bogato zdobione szczyty domów świadczyły o zamożności mieszkańców.

Podwale Grodzkie było ulicą biegnącą pod wałami grodu, czyli wzdłuż wałów i obwarowań Starego Miasta w Gdańsku. Po wyburzeniu murów miejskich, zmieniono bieg głównej ulicy prowadzącej z Wrzeszcza do Głównego Miasta, lecz nazwa historyczna pozostała do dziś.

Szeroka ulica zabudowana reprezentacyjnymi gmachami powstała według projektu niemieckiego urbanisty Jacoba Stübbena.  Do 1945 ulica nosiła niemieckojęzyczną nazwę Stadtgraben („fosa miejska”).

Za: http://pl.wikipedia.org/wiki/Podwale_Grodzkie

Danzig – Stadtgraben. No 19 800.

Widok na Podwale Grodzkie i kościół Św. Elżbiety z prawej.

Podwale Grodzkie było ulicą biegnącą pod wałami grodu, czyli wzdłuż wałów i obwarowań Starego Miasta w Gdańsku. Po wyburzeniu murów miejskich, zmieniono bieg głównej ulicy prowadzącej z Wrzeszcza do Głównego Miasta, lecz nazwa historyczna pozostała do dziś.

Szeroka ulica zabudowana reprezentacyjnymi gmachami powstała według projektu niemieckiego urbanisty Jacoba Stübbena.  Do 1945 ulica nosiła niemieckojęzyczną nazwę Stadtgraben („fosa miejska”).

Za: http://pl.wikipedia.org/wiki/Podwale_Grodzkie

Danzig. Stadtgraben. No 19 801.

Blick auf Neu-Danzig. No 19 802.

Panorama na skrzyżowanie ul. 3 Maja (Promenade) z ul. Nowe Ogrody (Neugarten). W oddali po lewej budynek  Nowego Ratusza siedziba Rady Miasta Gdańska  (Generalkomanndo -  dowództwo pruskiego garnizonu w Gdańsku). Po prawej Targ Rakowy (niem. Krebsmarkt) a na wprost w oddali widać Targ Weglowy (Kohlenmarkt).

Danzig. Blick auf Neu-Danzig. No 19 803.

Danzig. No 19 804.

Danzig – Katharinekirche. No 19 805.

Kościół św. Katarzyny  od strony ulicy Katarzynki (Katharinenkirchengasse). Widoczne z prawej strony domy nie istnieją.

Najstarszy kościół parafialny na Starym Mieście w Gdańsku. Powstał w latach 1227–1239, fundatorami byli książęta Pomorza Gdańskiego, rozbudowany został w XIV w. W latach 1555–1945 należał do protestantów. Jego patronką jest św. Katarzyna Aleksandryjska z Egiptu.

Mierząca 76 m wieża kościoła jest zwieńczona barokowym hełmem autorstwa Jacoba van den Blocka. W świątyni znajdują się obrazy Antona Möllera i Izaaka van den Blocka, jak również barokowe epitafia i płyta nagrobna astronoma Jana Heweliusza z 1659 roku.

Szczególnym zabytkiem jest znajdujący się tam obraz Matki Boskiej Bołszowieckiej z Bołszowic.

W 1298 roku Władysław Łokietek sprawował w kościele sądy.

3 lipca 1905 roku wieża kościoła płonęła od uderzenia pioruna. W 1979 roku ukończono rekonstrukcję hełmu.

W kościele mieści się Muzeum Zegarów Wieżowych, oddział Muzeum Historycznego Miasta Gdańska. W 2011 roku zainstalowano tu pierwszy na świecie zegar pulsarowy.

Danzig – Katharinekirche. No 19 805.

Kościół św. Katarzyny  od strony ulicy Katarzynki (Katharinenkirchengasse). Widoczne z prawej strony domy nie istnieją.

Najstarszy kościół parafialny na Starym Mieście w Gdańsku. Powstał w latach 1227–1239, fundatorami byli książęta Pomorza Gdańskiego, rozbudowany został w XIV w. W latach 1555–1945 należał do protestantów. Jego patronką jest św. Katarzyna Aleksandryjska z Egiptu.

Mierząca 76 m wieża kościoła jest zwieńczona barokowym hełmem autorstwa Jacoba van den Blocka. W świątyni znajdują się obrazy Antona Möllera i Izaaka van den Blocka, jak również barokowe epitafia i płyta nagrobna astronoma Jana Heweliusza z 1659 roku.

Szczególnym zabytkiem jest znajdujący się tam obraz Matki Boskiej Bołszowieckiej z Bołszowic.

W 1298 roku Władysław Łokietek sprawował w kościele sądy.

3 lipca 1905 roku wieża kościoła płonęła od uderzenia pioruna. W 1979 roku ukończono rekonstrukcję hełmu.

W kościele mieści się Muzeum Zegarów Wieżowych, oddział Muzeum Historycznego Miasta Gdańska. W 2011 roku zainstalowano tu pierwszy na świecie zegar pulsarowy.

Danzig – Ober Pfarrkirche zu St.Marien. No 19 807.

Bazylika konkatedralna Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny w Gdańsku, w skrócie Kościół Mariacki (pot. Korona miasta Gdańska)

Historyczna fara Głównego Miasta w Gdańsku, pełniąca funkcję kościoła katolickiego i ewangelickiego (w latach 1572-1945), od 1986 konkatedra diecezji gdańskiej, która w 1992 stała się archidiecezją. Kościół jest dedykowany Najświętszej Marii Panny, nosi wezwanie Wniebowzięcia NMP. Położony jest na placu między ulicami Piwną i Chlebnicką, a Św. Ducha. Od strony Motławy bezpośrednio do jednej z bram świątyni prowadzi ul. Mariacka. Kościół Mariacki jest największą świątynią na świecie zbudowaną z cegły. Jej charakterystyczna sylwetka, której akcentami są masywna zachodnia wieża dzwonna i smukłe narożne wieżyczki tworzy dominantę w panoramie miasta. Zbudowany w latach 1346-1506 kościół jest przykładem gotyku ceglanego, odmiany stylu w architekturze gotyckiej upowszechnionego w krajach basenu Morza Bałtyckiego. Pomimo burzliwych dziejów, świątynia zachowała historyczną formę architektoniczną co poświadcza ikonografia sięgająca XVI wieku oraz bogaty wystrój wnętrza, który tworzą liczne dzieła średniowieczne (m.in. Piękna Madonna Gdańska, Pietà, Ołtarz Koronacji Marii, ołtarz Św. Barbary, Tablica Dziesięciorga Przykazań, zegar astronomiczny) i nowożytne (zespół obrazów i epitafiów z XVI-XVIII stuleci).

Danzig – Die Ober-Pfarrkirche zu St. Marien. No 19 807.

Bazylika konkatedralna Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny w Gdańsku, w skrócie Kościół Mariacki (pot. Korona miasta Gdańska)

Historyczna fara Głównego Miasta w Gdańsku, pełniąca funkcję kościoła katolickiego i ewangelickiego (w latach 1572-1945), od 1986 konkatedra diecezji gdańskiej, która w 1992 stała się archidiecezją. Kościół jest dedykowany Najświętszej Marii Panny, nosi wezwanie Wniebowzięcia NMP. Położony jest na placu między ulicami Piwną i Chlebnicką, a Św. Ducha. Od strony Motławy bezpośrednio do jednej z bram świątyni prowadzi ul. Mariacka. Kościół Mariacki jest największą świątynią na świecie zbudowaną z cegły. Jej charakterystyczna sylwetka, której akcentami są masywna zachodnia wieża dzwonna i smukłe narożne wieżyczki tworzy dominantę w panoramie miasta. Zbudowany w latach 1346-1506 kościół jest przykładem gotyku ceglanego, odmiany stylu w architekturze gotyckiej upowszechnionego w krajach basenu Morza Bałtyckiego. Pomimo burzliwych dziejów, świątynia zachowała historyczną formę architektoniczną co poświadcza ikonografia sięgająca XVI wieku oraz bogaty wystrój wnętrza, który tworzą liczne dzieła średniowieczne (m.in. Piękna Madonna Gdańska, Pietà, Ołtarz Koronacji Marii, ołtarz Św. Barbary, Tablica Dziesięciorga Przykazań, zegar astronomiczny) i nowożytne (zespół obrazów i epitafiów z XVI-XVIII stuleci).

Danzig – Die Ober Pfarrkirche zu St. Marien. No 19 807.

Danzig – Die Ober-Pfarrkirche zu St. Marien. No 19 807.

Bazylika konkatedralna Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny w Gdańsku, w skrócie Kościół Mariacki (pot. Korona miasta Gdańska)

Historyczna fara Głównego Miasta w Gdańsku, pełniąca funkcję kościoła katolickiego i ewangelickiego (w latach 1572-1945), od 1986 konkatedra diecezji gdańskiej, która w 1992 stała się archidiecezją. Kościół jest dedykowany Najświętszej Marii Panny, nosi wezwanie Wniebowzięcia NMP. Położony jest na placu między ulicami Piwną i Chlebnicką, a Św. Ducha. Od strony Motławy bezpośrednio do jednej z bram świątyni prowadzi ul. Mariacka. Kościół Mariacki jest największą świątynią na świecie zbudowaną z cegły. Jej charakterystyczna sylwetka, której akcentami są masywna zachodnia wieża dzwonna i smukłe narożne wieżyczki tworzy dominantę w panoramie miasta. Zbudowany w latach 1346-1506 kościół jest przykładem gotyku ceglanego, odmiany stylu w architekturze gotyckiej upowszechnionego w krajach basenu Morza Bałtyckiego. Pomimo burzliwych dziejów, świątynia zachowała historyczną formę architektoniczną co poświadcza ikonografia sięgająca XVI wieku oraz bogaty wystrój wnętrza, który tworzą liczne dzieła średniowieczne (m.in. Piękna Madonna Gdańska, Pietà, Ołtarz Koronacji Marii, ołtarz Św. Barbary, Tablica Dziesięciorga Przykazań, zegar astronomiczny) i nowożytne (zespół obrazów i epitafiów z XVI-XVIII stuleci).

Danzig – Am General Kommando. No 19 808.

Danzig – Blick auf Langgarten. No 19 809.

Ul. Długie Ogrody. Widok w kierunku Wyspy Spichrzów. Od prawej widoczne budynki komendantury i kościoła Św. Barbary. Na końcu ulicy widoczna Brama Stągiewna (Milchkannenturm).

W latach 1751-1760 przy Długich Ogrodach wzniesiono jedyny niegdyś w Gdańsku kompleks pałacowy, zbudowany wg projektów włoskiego architekta. Siedzibę miał tam niegdyś polski magnat, Jerzego Wandalina Mniszcha, który odkupił kompleks od Mikołaja Wojciecha Weihera. Po wkroczeniu do miasta wojsk napoleońskich, urządzono tu komendę miasta. Rezydował w niej w 1810, jako gość hr. Jeana Rappa – ówczesny minister wojny Księstwa Warszawskiego – książę Józef Poniatowski. Pałac rozebrano w 1906. W gdańskim Muzeum Narodowym zachowały się jedynie zdobiące niegdyś bramę wjazdową rzeźby dłuta Johanna Heinricha Meissnera.

Danzig – Partie am alten Muller-Gewerkshaus. No 19 810.

Danzig – Blick auf die Sternwarte. No 19 811.

Danzig – Blick auf die Sternwarte. No 19 811.

Danzig-Seifengasse und Haus  der Naturforschenden Gesellschaft .

Widok na ul. Mydlarską i Dom Towarzystwa Przyrodniczego, Dom Przyrodników – jedna z najbardziej okazałych kamienic Gdańska, w latach 1846-1936 siedziba Towarzystwa Przyrodniczego, od 1958 r. siedziba Muzeum Archeologicznego.

Kamienica w stylu manierystycznym (zwanym też północnym albo niderlandzkim renesansem) stoi przy ul. Mariackiej pod numerem 26, obok Bramy Mariackiej, z boczną fasadą od strony Długiego Pobrzeża. Zbudowano ją w latach 1597-99 dla kupca Hansa Köpego, prawdopodobnie według projektu Antoniego van Obberghena.

Bardzo wysoka (30 m do kalenicy) fasada frontowa otrzymała dość powściągliwą dekorację kamieniarską ze skromnym portalem. Szczyt ozdobiony jest typową manierystyczną ornamentyką przecinających się prostych i okrągłych taśm. Architekt zastosował oryginalne, niespotykane w innych gdańskich kamienicach elementy, by urozmaicić potężną bryłę budowli widoczną od strony Motławy. Boczna elewacja została wzbogacona wielopiętrowym wykuszem, zakończonym podwójnym szczytem. Kryty blachą dach otrzymał formę falującą, powtarzającą linie szczytów frontowej i tylnej fasady. Do frontowej fasady dostawiono 36-metrową (wysokość łącznie z iglicą) wieżę zwieńczoną pięknym hełmem z latarnią.

Historia kamienicy w XVII i XVIII wieku nie jest zbyt dobrze znana. Prawdopodobnie łączyła ona funkcje budynku mieszkalnego i składowego, w którym poszczególne pomieszczenia były wynajmowane zagranicznym kupcom. Według przekazów zebranych w XIX wieku, mieściły się tutaj też mieszkania i pracownie korporacji szewskiej. W 1846 r. kamienicę zakupiło Towarzystwo Przyrodnicze w Gdańsku, które urządziło w jej wnętrzach sale posiedzeń, pracownie naukowe, małe muzeum oraz bibliotekę. W 1866 na wieży umieszczono obserwatorium astronomiczne – zniknął z niej wtedy hełm, zastąpiony obrotową kopułą. W wysokiej piwnicy natomiast mieściła się restauracja „Zum Grünen Gewölbe” (Pod zielonym sklepieniem).

W 1945 r. budynek został bardzo poważnie zniszczony, ale ocalała frontowa fasada wraz z wieżą. Odbudowano go w latach 1956-58 z przeznaczeniem na siedzibę Muzeum Archeologicznego. Na wieżyczce przywrócono hełm w kształcie sprzed 1866 r.

Oliva. Mormonen – Schlosschen. No 19 813.

Jest to obiekt wzniesiony w 1874 roku w stylu eklektycznym z elementami neogotyku angielskiego przy ulicy Kwietnej 23 w Oliwie.

Jego nazwa nie ma nic wspólnego ani z mormonami, ani z domem publicznym dla malarzy, bowiem był to pensjonat dla dziewcząt z przyzwoitych rodzin. W jego pobliżu był Młyn XI, czyli kuźnica żelaza czynna pod koniec XVI wieku, być może już sto lat wcześniej.
Do około 1640 roku należała do rodziny Heine, a od XVIII wieku – jako „fabrica Burau” – należała do kowali o tym nazwisku. W 1873 roku nierentowną kuźnicę rozebrano, pozostały jedynie po niej resztki fundamentów.

Za: http://www.gdansk.pl/turystyka,320,2838.html#Zameczek_Mormonow

Danzig. Blick vom Irrgarten. No 19 816.

Danzig – Brodbankenthor. No 19 818.

Brama Chlebnicka (niem. Brotbänkertor) – jedna z zabytkowych bram wodnych w Gdańsku, nad Motławą. Znajduje się przy Długim Pobrzeżu, u wylotu ulicy Chlebnickiej na Głównym Mieście.

W swojej obecnej gotyckiej formie pochodzi z XV wieku, przy czym jest ona najstarszą z trzech zachowanych późnogotyckich bram wodnych – wskazuje na to nie tylko jej forma architektoniczna, ale także umieszczony nad przejazdem od strony Motławy herb Gdańska – dwa srebrne krzyże na tarczy w polu czerwonym, jeszcze bez dodanej w 1457 korony. Z kolei od strony ul. Chlebnickiej nad przejazdem umieszczono znak, obecnie najczęściej interpretowany jako lilia – dawny herb książąt Pomorza Gdańskiego z dynastii Sobiesławiców.

Brama została zbudowana na planie wydłużonego prostokąta, zamykającego wylot ulicy. Obie elewacje są rozczłonkowane wysokimi blendami, zamkniętymi od góry podwójnym ostrołukiem. Ściany zwieńczone są profilowanym ceglanym gzymsem. Całość nakrywa dach dwuspadowy, o kalenicy biegnącej równolegle do rzeki. Nad przejazdami znajdują się schodkowe szczyty, także podzielone ostrołukowymi blendami i zwieńczone krenelażem. Od strony Motławy brama posiadała dwie ośmiokątne wieżyczki, z których zachowała się tylko północna.

Spośród wszystkich bram wodnych, Brama Chlebnicka przetrwała koniec II wojny światowej w najlepszym stanie i posiada do dziś taką samą formę, jak na dawnych fotografiach.

Poniżej Brama Chlebnicka od strony Motławy. Widok powojenny.

Langfuhr – Restaurant Forsthaus in Jaschkenthal. No 19 819.

Langfuhr. Restaurant Forsthaus in Jaschkenthal. No 19 819.

Westerplatte – Steg und Strandlaben. No 19 821.

Kąpielisko Westerplatte było najkrócej istniejącym gdańskim kąpieliskiem. Powstało w połowie XIX wieku, ale plażowicze przestali z niego korzystać jeszcze przed II wojną światową. Do dziś zachowały się tylko pamiątkowe zdjęcia.

W 1835 r. Martin Krüger jako pierwszy otworzył na Westerplatte zakład kąpielowy wraz z restauracją. Goście mogli dojechać z Gdańska statkami parowymi, jak również powozami z Brzeźna i poprzez Kanał Portowy na kąpielisko. Zamknięcie wschodniego ujścia między Wisłoujściem a Westerplatte i powstanie półwyspu przyczyniło się do szybkiego rozwoju kurortu.

Pod koniec XIX wieku było to już znane kąpielisko. Na początku sezonu, w czerwcu 1891 roku, Gazeta Gdańska informowała: „Pomiędzy Gdańskiem a Westerplatte i odwrotnie chodzą, począwszy od godziny 3 i pół po południu codziennie parowce co pół godziny bez zatrzymania się na stacyach, a tylko odchodzący o godzinie 2 i pół od bramy św. Jana parowiec oraz parowce odchodzące w pełnych godzinach przystawają na stacyach.”

Jak wyglądało ówczesne kąpielisko? Powstał tam Dom Zdrojowy, Hala Plażowa, molo, nazywane Cesarskim, Zakłady Kąpieli Morskich, Dom Ciepłych Kąpieli, wytyczono promenady i romantyczne uliczki. Naprzeciw Domu Zdrojowego przygotowano miejsce dla występów orkiestry. Rozległy ogród zdrojowy przyjmował licznych gości, którzy przypływali z miasta statkami albo zjeżdżali koleją poprzez Nowy Port. Kuracjusze zazwyczaj kierowali się na plażę, wcześniej korzystając z Domu Zdrojowego.

W Zakładach Kąpieli Morskich były odrębne kabiny dla pań i panów. W Domu Ciepłych Kąpieli leczono choroby kobiece, podagrę, reumatyzm poprzez prysznice gazowo-parowe z domieszką kwasu węglowego, stosowano także kąpiele z igieł świerkowych. Praktykowano z dobrymi rezultatami masaże i gimnastykę leczniczą. Podawano, w znajdującym się tam Zakładzie Picia Wód Leczniczych, różnorodne wody mineralne, także maślankę i mleko.

Na półwyspie, w parku zdrojowym, funkcjonowała w tym czasie filia kawiarni i cukierni O. Schulza z ul. Szerokiej w Gdańsku. Oferowała ona wypoczywającym lody, torty, ciasta herbaciane i kawowe. Artykuły kolonialne, delikatesy, wina, cygara proponował E. Prahl. Feyerabend dzierżawił Halę Plażową oraz stawiał do dyspozycji kuracjuszy umeblowaną willę, mieszkania i pokoje za umiarkowaną cenę. Mogli oni również skorzystać z innych uroków tego miejsca. Nieopodal Cesarskiego Mola ciągnęły się w morze umocnienia brzegowe, zakończone po wschodniej stronie latarnią o czerwonym świetle.

Codziennie, oprócz sobót, koncertowały w Westerplatte naprzemiennie dwie orkiestry wojskowe, każda licząca blisko czterdziestu muzyków. W sezonie tradycją stały się święta kąpielowe oraz iluminacje, pokazy fajerwerków i tańce.

W nocy z dziewiątego na dziesiątego stycznia 1914 roku rozszalał się na Bałtyku sztorm, który uczynił wiele szkód na całym Wybrzeżu, ale szczególnie na Westerplatte. Drewniane budynki łazienek, przebieralnie i kabiny kąpielowe uległy zniszczeniu.

Po wojnie Westerplatte już tylko przez kilka lat pełniło funkcje rekreacyjne. 14 marca 1924 r. wskazano półwysep Westerplatte jako najdogodniejsze miejsce dla przeładunku broni i amunicji dla odrodzonej Polski. Władze miasta w październiku przekazały teren Radzie Portu i Dróg Wodnych w Gdańsku, organowi zarządzającemu portem gdańskim, który oddał go Polsce w bezpłatną, wieczystą dzierżawę. Latem 1924 roku zaczęto budować basen portowy w części zachodniej półwyspu, prowadząc do niego linię kolejową. Rodziny zamieszkujące wille przeniesiono do Gdańska, przy sporym oporze władz miasta. Oprócz oczywistych problemów z uzyskaniem wolnych mieszkań, Senat gdański przez wszystkie te lata nastawiony był niechętnie do urządzania polskiej składnicy amunicyjnej w tym miejscu. Ostatnie rodziny opuściły półwysep do końca października 1925 r.

Za: http://www.trojmiasto.pl. Autor Waldemar Nocny

Danzig. Frauengasse und Marienkirche. No 19 822.

Danzig – Grosse Allee. No 19 825.

Zabytkowa część głównej arterii komunikacyjnej Trójmiasta w Gdańsku, obecnie aleja Zwycięstwa.

Przebiega przez dzielnice Wrzeszcz i Aniołki. Jest to najstarsza w Polsce tego rodzaju zachowana czterorzędowa aleja śródmiejska. Chronologia nazwy niem. Langenfuhrtsche Allee (do 1822) niem. Grosse Allee (do lat 30. XX w.) niem. Hindenburg Allee (lata 30. XX w. – 1945) aleja marszałka Rokossowskiego (1945 – 1956) aleja Zwycięstwa (od 1956)

Do końca XIX wieku Początkowo były to tereny wsi Suchanino, nadane jako patrymoniumMłodemu Miastu przez wielkiego mistrza zakonu krzyżackiego. W 1454 nastąpiło przejęcie terenów Młodego Miasta przez Stare Miasto (wolnizna). W XVII wieku były to tereny sporne między wsią Suchanino a miastem Gdańsk. Aleja powstała w latach 1768 – 1770, na miejscu istniejącej od wieków drogi z Gdańska do Oliwy. Inicjatorem i fundatorem był gdańszczanin Daniel Gralath (ur. 1708, zm. 1767), którego pomnik znajduje się od 1901 w Wielkiej Alei. Wielką Aleję poprowadzono od nowożytnych fortyfikacji Bramy Oliwskiej (ówczesnej granicy Gdańska) do Wrzeszcza (ówcześnie samodzielnego miasta), sadząc w czterech rzędach 1416 lip (długowiecznych drzew) sprowadzonych z Holandii. Łączna szerokość alei wynosiła trzydzieści metrów, a składała się ze środkowego pasa przeznaczonego dla pojazdów i dwóch pięciometrowych promenad dla pieszych.

Powstała niezwykle reperezentacyjna aleja łącząca oba miasta. Pierwotnie aleja sięgała do parku Uphagena, przez który od wieków płynie Potok Królewski, stanowiący naturalną granicę między Gdańskiem i Wrzeszczem. Co najmniej do 1822 zwano ją Aleją Wrzeszczańską (Langenfuhrtsche Allee). Pod koniec XVIII wieku gdańskie parafie zaczęły zakładać swoje cmentarze wzdłuż alei. W 1807 został ostatecznie zniszczony, istniejący od XIV wieku (kilkakrotnie niszczony i odbudowywany), kościół i szpital świętych Aniołów. Budynki znajdowały się w miejscu, gdzie obecnie stoi czołg-pomnik T-34. Podczas oblężenia Gdańska w 1807 i oblężenia w 1813 drzewa zostały częściowo wycięte, jednak po każdym z nich były uzupełniane. Wielka Aleja została włączona w granice administracyjne miasta 17 marca 1814. Początkowo aleja służyła jako promenada, miejsce przejażdżek miłośników jeździectwa, następnie w 1872 pojawiły się tramwaje konne, a w 1896 elektryczne (zob. tramwaje w Gdańsku). W alei powstawały liczne kawiarnie, również z ogródkami. Najbardziej znane z nich to nieistniejąca Cztery Pory Roku (Vier Jahreszeiten), w miejscu której stanął czołg-pomnik oraz Połowa alei (Cafe Halbe Allee), po przeciwnej stronie.

Od początku XX wieku Wielka Aleja, ok. 1900 Na początku XX wieku stworzono odgałęzienie alei w kierunku nowo powstałej Politechniki Gdańskiej, sadząc lipy wzdłuż drogi do uczelni. 3 września 1915 została otwarta hala sportowo-widowiskowa (Sporthalle) na 2000 miejsc (hala została po II wojnie światowej adoptowana na siedzibę Opery Bałtyckiej). W 1915 została wprowadzona nowa numeracja posesji, która została po wojnie przejęta bez zmian i obowiązuje do dzisiaj. W 1926 przeprowadzona została rozległa modernizacja, polegająca na wydzieleniu torowiska, pokryciu asfaltem dwóch oddzielnych jezdni, utworzeniu dwóch ścieżek rowerowych oraz włączeniu Końskiego Traktu do systemu komunikacyjnego.

Po śmierci w 1934 prezydenta RzeszyPaula von Hindenburga, Wielka Aleja została nazwana jego imieniem. Przed 1937 wydzielono z alei ówczesne domy o numerach od 1 do 7 i nadano tej uliczce nazwę Am Steffenspark (dzisiejsza ul. Kolejowa), ze względu na jej położenie przy parku Steffensa.

W marcu 1945 drzewa stały się szubienicami dla osób, które zostały stracone przez hitlerowców w publicznych egzekucjach. Wzdłuż dużej części alei były umiejscowione cmentarze różnych wyznań, których usuwanie rozpoczęło się w 1966. W latach 1970-1972 na miejscu czterech starych cmentarzy (cmentarza katolickiego p.w. św. Mikołaja i Królewskiej Kaplicy, cmentarza ewangelickiego p.w. św. Katarzyny, cmentarza ewangelickiego p.w. Najświętszej Marii Panny, cmentarza katolickiego p.w. św. Józefa i św. Brygidy) został utworzony miejski park Akademicki o powierzchni około 9 ha. Zachowane zostały, bądź zaadaptowane ciągi komunikacyjne będące alejami cmentarnymi oraz pozostał starodrzew cmentarny

Langfuhr – Grosse Allee. No 19 825.

Zabytkowa część głównej arterii komunikacyjnej Trójmiasta w Gdańsku, obecnie aleja Zwycięstwa.

Przebiega przez dzielnice Wrzeszcz i Aniołki. Jest to najstarsza w Polsce tego rodzaju zachowana czterorzędowa aleja śródmiejska. Chronologia nazwy niem. Langenfuhrtsche Allee (do 1822) niem. Grosse Allee (do lat 30. XX w.) niem. Hindenburg Allee (lata 30. XX w. – 1945) aleja marszałka Rokossowskiego (1945 – 1956) aleja Zwycięstwa (od 1956)

Do końca XIX wieku Początkowo były to tereny wsi Suchanino, nadane jako patrymoniumMłodemu Miastu przez wielkiego mistrza zakonu krzyżackiego. W 1454 nastąpiło przejęcie terenów Młodego Miasta przez Stare Miasto (wolnizna). W XVII wieku były to tereny sporne między wsią Suchanino a miastem Gdańsk. Aleja powstała w latach 1768 – 1770, na miejscu istniejącej od wieków drogi z Gdańska do Oliwy. Inicjatorem i fundatorem był gdańszczanin Daniel Gralath (ur. 1708, zm. 1767), którego pomnik znajduje się od 1901 w Wielkiej Alei. Wielką Aleję poprowadzono od nowożytnych fortyfikacji Bramy Oliwskiej (ówczesnej granicy Gdańska) do Wrzeszcza (ówcześnie samodzielnego miasta), sadząc w czterech rzędach 1416 lip (długowiecznych drzew) sprowadzonych z Holandii. Łączna szerokość alei wynosiła trzydzieści metrów, a składała się ze środkowego pasa przeznaczonego dla pojazdów i dwóch pięciometrowych promenad dla pieszych.

Powstała niezwykle reperezentacyjna aleja łącząca oba miasta. Pierwotnie aleja sięgała do parku Uphagena, przez który od wieków płynie Potok Królewski, stanowiący naturalną granicę między Gdańskiem i Wrzeszczem. Co najmniej do 1822 zwano ją Aleją Wrzeszczańską (Langenfuhrtsche Allee). Pod koniec XVIII wieku gdańskie parafie zaczęły zakładać swoje cmentarze wzdłuż alei. W 1807 został ostatecznie zniszczony, istniejący od XIV wieku (kilkakrotnie niszczony i odbudowywany), kościół i szpital świętych Aniołów. Budynki znajdowały się w miejscu, gdzie obecnie stoi czołg-pomnik T-34. Podczas oblężenia Gdańska w 1807 i oblężenia w 1813 drzewa zostały częściowo wycięte, jednak po każdym z nich były uzupełniane. Wielka Aleja została włączona w granice administracyjne miasta 17 marca 1814. Początkowo aleja służyła jako promenada, miejsce przejażdżek miłośników jeździectwa, następnie w 1872 pojawiły się tramwaje konne, a w 1896 elektryczne (zob. tramwaje w Gdańsku). W alei powstawały liczne kawiarnie, również z ogródkami. Najbardziej znane z nich to nieistniejąca Cztery Pory Roku (Vier Jahreszeiten), w miejscu której stanął czołg-pomnik oraz Połowa alei (Cafe Halbe Allee), po przeciwnej stronie.

Od początku XX wieku Wielka Aleja, ok. 1900 Na początku XX wieku stworzono odgałęzienie alei w kierunku nowo powstałej Politechniki Gdańskiej, sadząc lipy wzdłuż drogi do uczelni. 3 września 1915 została otwarta hala sportowo-widowiskowa (Sporthalle) na 2000 miejsc (hala została po II wojnie światowej adoptowana na siedzibę Opery Bałtyckiej). W 1915 została wprowadzona nowa numeracja posesji, która została po wojnie przejęta bez zmian i obowiązuje do dzisiaj. W 1926 przeprowadzona została rozległa modernizacja, polegająca na wydzieleniu torowiska, pokryciu asfaltem dwóch oddzielnych jezdni, utworzeniu dwóch ścieżek rowerowych oraz włączeniu Końskiego Traktu do systemu komunikacyjnego.

Po śmierci w 1934 prezydenta RzeszyPaula von Hindenburga, Wielka Aleja została nazwana jego imieniem. Przed 1937 wydzielono z alei ówczesne domy o numerach od 1 do 7 i nadano tej uliczce nazwę Am Steffenspark (dzisiejsza ul. Kolejowa), ze względu na jej położenie przy parku Steffensa.

W marcu 1945 drzewa stały się szubienicami dla osób, które zostały stracone przez hitlerowców w publicznych egzekucjach. Wzdłuż dużej części alei były umiejscowione cmentarze różnych wyznań, których usuwanie rozpoczęło się w 1966. W latach 1970-1972 na miejscu czterech starych cmentarzy (cmentarza katolickiego p.w. św. Mikołaja i Królewskiej Kaplicy, cmentarza ewangelickiego p.w. św. Katarzyny, cmentarza ewangelickiego p.w. Najświętszej Marii Panny, cmentarza katolickiego p.w. św. Józefa i św. Brygidy) został utworzony miejski park Akademicki o powierzchni około 9 ha. Zachowane zostały, bądź zaadaptowane ciągi komunikacyjne będące alejami cmentarnymi oraz pozostał starodrzew cmentarny

Danzig – Grosse Allee. No 19 825.

Zabytkowa część głównej arterii komunikacyjnej Trójmiasta w Gdańsku, obecnie aleja Zwycięstwa.

Przebiega przez dzielnice Wrzeszcz i Aniołki. Jest to najstarsza w Polsce tego rodzaju zachowana czterorzędowa aleja śródmiejska. Chronologia nazwy niem. Langenfuhrtsche Allee (do 1822) niem. Grosse Allee (do lat 30. XX w.) niem. Hindenburg Allee (lata 30. XX w. – 1945) aleja marszałka Rokossowskiego (1945 – 1956) aleja Zwycięstwa (od 1956)

Do końca XIX wieku Początkowo były to tereny wsi Suchanino, nadane jako patrymoniumMłodemu Miastu przez wielkiego mistrza zakonu krzyżackiego. W 1454 nastąpiło przejęcie terenów Młodego Miasta przez Stare Miasto (wolnizna). W XVII wieku były to tereny sporne między wsią Suchanino a miastem Gdańsk. Aleja powstała w latach 1768 – 1770, na miejscu istniejącej od wieków drogi z Gdańska do Oliwy. Inicjatorem i fundatorem był gdańszczanin Daniel Gralath (ur. 1708, zm. 1767), którego pomnik znajduje się od 1901 w Wielkiej Alei. Wielką Aleję poprowadzono od nowożytnych fortyfikacji Bramy Oliwskiej (ówczesnej granicy Gdańska) do Wrzeszcza (ówcześnie samodzielnego miasta), sadząc w czterech rzędach 1416 lip (długowiecznych drzew) sprowadzonych z Holandii. Łączna szerokość alei wynosiła trzydzieści metrów, a składała się ze środkowego pasa przeznaczonego dla pojazdów i dwóch pięciometrowych promenad dla pieszych.

Powstała niezwykle reperezentacyjna aleja łącząca oba miasta. Pierwotnie aleja sięgała do parku Uphagena, przez który od wieków płynie Potok Królewski, stanowiący naturalną granicę między Gdańskiem i Wrzeszczem. Co najmniej do 1822 zwano ją Aleją Wrzeszczańską (Langenfuhrtsche Allee). Pod koniec XVIII wieku gdańskie parafie zaczęły zakładać swoje cmentarze wzdłuż alei. W 1807 został ostatecznie zniszczony, istniejący od XIV wieku (kilkakrotnie niszczony i odbudowywany), kościół i szpital świętych Aniołów. Budynki znajdowały się w miejscu, gdzie obecnie stoi czołg-pomnik T-34. Podczas oblężenia Gdańska w 1807 i oblężenia w 1813 drzewa zostały częściowo wycięte, jednak po każdym z nich były uzupełniane. Wielka Aleja została włączona w granice administracyjne miasta 17 marca 1814. Początkowo aleja służyła jako promenada, miejsce przejażdżek miłośników jeździectwa, następnie w 1872 pojawiły się tramwaje konne, a w 1896 elektryczne (zob. tramwaje w Gdańsku). W alei powstawały liczne kawiarnie, również z ogródkami. Najbardziej znane z nich to nieistniejąca Cztery Pory Roku (Vier Jahreszeiten), w miejscu której stanął czołg-pomnik oraz Połowa alei (Cafe Halbe Allee), po przeciwnej stronie.

Od początku XX wieku Wielka Aleja, ok. 1900 Na początku XX wieku stworzono odgałęzienie alei w kierunku nowo powstałej Politechniki Gdańskiej, sadząc lipy wzdłuż drogi do uczelni. 3 września 1915 została otwarta hala sportowo-widowiskowa (Sporthalle) na 2000 miejsc (hala została po II wojnie światowej adoptowana na siedzibę Opery Bałtyckiej). W 1915 została wprowadzona nowa numeracja posesji, która została po wojnie przejęta bez zmian i obowiązuje do dzisiaj. W 1926 przeprowadzona została rozległa modernizacja, polegająca na wydzieleniu torowiska, pokryciu asfaltem dwóch oddzielnych jezdni, utworzeniu dwóch ścieżek rowerowych oraz włączeniu Końskiego Traktu do systemu komunikacyjnego.

Po śmierci w 1934 prezydenta RzeszyPaula von Hindenburga, Wielka Aleja została nazwana jego imieniem. Przed 1937 wydzielono z alei ówczesne domy o numerach od 1 do 7 i nadano tej uliczce nazwę Am Steffenspark (dzisiejsza ul. Kolejowa), ze względu na jej położenie przy parku Steffensa.

W marcu 1945 drzewa stały się szubienicami dla osób, które zostały stracone przez hitlerowców w publicznych egzekucjach. Wzdłuż dużej części alei były umiejscowione cmentarze różnych wyznań, których usuwanie rozpoczęło się w 1966. W latach 1970-1972 na miejscu czterech starych cmentarzy (cmentarza katolickiego p.w. św. Mikołaja i Królewskiej Kaplicy, cmentarza ewangelickiego p.w. św. Katarzyny, cmentarza ewangelickiego p.w. Najświętszej Marii Panny, cmentarza katolickiego p.w. św. Józefa i św. Brygidy) został utworzony miejski park Akademicki o powierzchni około 9 ha. Zachowane zostały, bądź zaadaptowane ciągi komunikacyjne będące alejami cmentarnymi oraz pozostał starodrzew cmentarny

S.S.”Pfeil”. Danzig – Langebrucke. No 19 827.

Parowiec S.S. „Pfeil”zbudowany w 1879 w gdańskiej stoczni J.W. Klawitter

Danzig – Langebrucke. No 19 827.

S.S.”Pfeil” i S.S.”Blitz”. No 19 828.

Od lewej S.S.”Pfeil” i S.S.” Blitz”  i prawdopodobnie S.S.” Fink” lub S.S.”Hecht”

Parowiec S.S. „Pfeil” został zbudowany w 1879 w gdańskiej stoczni J.W. Klawitter

Danzig – Langebrucke. No 19 828

Od lewej S.S.”Pfeil” i S.S.” Blitz”  i prawdopodobnie S.S.” Fink” lub S.S.”Hecht”

Parowiec S.S. „Pfeil” został zbudowany w 1879 w gdańskiej stoczni J.W. Klawitter

Danzig – Langemarkt mit Rathaus. No 19 829

Ratusz Głównego Miasta w Gdańsku

Jest to gotycko-renesansowa budowla, usytuowana na styku ulicy Długiej i Długiego Targu, która dominuje nad panoramą Drogi Królewskiej, najbardziej reprezentacyjnego traktu tej części miasta. W ratuszu Głównego Miasta mieści się Muzeum Historyczne Miasta Gdańska.

Najstarsze fragmenty ratusza pochodzą z lat 1327–1336 – budynek ten był jednak niewielki, co stworzyło konieczność rozbudowy już po kilkunastu latach.

W XIV wieku przebudowano Główne Miasto, a w 1346 zmieniono ustrój miejski z lubeckiego na chełmiński. Reforma ta uwzględniała, między innymi, rozdzielenie roli rady miejskiej (zajmującej się ustanawianiem miejscowego prawa) i ławy miejskiej (zajmującej się sądownictwem). Rozdzielenie funkcji spowodowało, że musiały istnieć dwie niezależne sale dla tych instytucj. W 1357 istniał na miejscu obecnego ratusza, ratusz tymczasowy.

Pierwsza poważna rozbudowa budynku ratusza rozpoczęła się w 1378, kiedy miastu zostało nadane pełne prawo chełmińskie. Kierowana przez Henryka Ungerdina przebudowa trwała do 1382. Wówczas to wybudowano nowe pomieszczenia dla wagi miejskiej oraz salę sądową (obecnie Sala Czerwona). Zlikwidowano również strop pomiędzy parterem a pierwszym piętrem oraz ściany działowe, uzyskując wielką reprezentacyjną salę rady miejskiej (obecnie Sala Biała). Z tej przebudowy do dnia dzisiejszego zachował się obrys frontu budynku od strony ulicy Długiej. Siedziba miejska z powodów ideologicznych nie mogła być zbyt wystawna. Dopiero po usunięciu Zakonu Krzyżackiego z miasta budowla mogła zostać rozbudowana.

W latach 1454–1457, w związku z przybyciem do Gdańska króla Kazimierza Jagiellończyka, ratusz został rozbudowany. Podczas przebudowy nadbudowano poddasze i wymieniono elewację frontową. Pracami kierował Hans Kreczmar. W latach 1486–1488 została wykonana wieża ratuszowa; budową kierował Henryk Hetzel. Wieża została wykończona przez Michała Enkingera wysokim hełmem w 1492 roku.

Ogólny rozwój miasta, poszerzenie samorządu miejskiego przez króla Zygmunta I Starego w 1526 o tzw. trzeci ordynek (pierwszy stanowiła rada, drugi – ława), stanowiący reprezentację kupiectwa i cechów rzemieślniczych, spowodowało dalszą rozbudowę obiektu. W dotychczasowych gabarytach nie mógł on już spełniać zarówno stałych funkcji – urzędował w nim burmistrz, obradowała rada miasta, wyrokował sąd (nazywany wetowym), miał swą siedzibę burgrabia (będący reprezentantem króla polskiego w mieście) – jak i okazjonalnych. Około 1537 zaczęto wznosić wokół dziedzińca, na miejscu dawnego zajazdu, dwukondygnacyjną oficynę; po tej przebudowie zachował się obecny obrys budynku.

3 października 1556. wybuchł w ratuszu groźny pożar (przyczyną pożaru było zaprószenie ognia z kominka w sali Wety), który dość poważnie uszkodził jego konstrukcję, a zniszczeniu uległo wyposażenie sali sądowej. Usuwanie skutków pożaru trwało 6 lat i zapoczątkowało przebudowę gmachu w stylu renesansowym.  W latach 1559–1560 wykonano nowy hełm wieży, a także nową elewację. W 1561 na szczycie hełmu ustawiono pozłocony posąg panującego wówczas w Polsce króla Zygmunta II Augusta. W tym samym roku zainstalowano 14-dzwonowy carillon.

Bogacące się na pośrednictwie handlowym gdańskie mieszczaństwo dążyło do podkreślenia pozycji miasta również poprzez nadanie odpowiedniego splendoru ratuszowym wnętrzom. W ich upiększaniu w końcu XVI i na początku XVII wieku brali udział twórcy złotego wieku sztuki gdańskiej, tacy mistrzowie, jak Izaak van den Block, Hans Vredeman de Vries, Willem van der Meer, Anton Möller i Szymon Herle. Ogólne kierownictwo nad pracami sprawował Anton van Obberghen, pełniący w tym czasie funkcję budowniczego miejskiego. Podwyższono mury budowli, wymieniono okna gotyckie na renesansowe, a wnętrza przebudowano według wzorców weneckich. Widać to np. w wystroju Sali Czerwonej, której zdobnictwo przypomina Pałac Dożów w Wenecji.

Najbardziej reprezentacyjną kondygnacją stało się pierwsze piętro. Mieściło ono najważniejsze sale ratusza: Wielką Salę Rady, zwaną również Salą Czerwoną, i Wielką Salę Wety, nazywaną od XIX wieku Salą Białą. Również we wnętrzach oficyny, do której w drugiej połowie XVI wieku dobudowano dwa skrzydła (północne i wschodnie), stworzono piękne pomieszczenia, między innymi Małą Salę Rady (zwaną też Zimową) i Małą Salę Sądu Wetowego (Sala Kominkowa). Oficyna i skrzydła boczne utworzyły wewnętrzny dziedziniec w kształcie prostokąta.

W latach 1823–1824 przeprowadzono remont ratusza, w którym usunięto dawne tynki z malowidłami i zastąpiono je nowymi. W 1846 nadbudowano czwartą kondygnację.

W dwudziestoleciu międzywojennym w ratuszu założono centralne ogrzewanie, komin został poprowadzony od strony dziedzińca, wzdłuż ściany południowej^.

W marcu 1945, podczas natarcia Armii Czerwonej i bezpośredniego ostrzału miasta, pożar strawił hełm wieży i drewniane stropy, a mury dodatkowo ucierpiały od pocisków i bomb. Ocalałe ich fragmenty były tak nadwątlone, że nawet zwykła burza groziła katastrofą. Według wstępnych ustaleń budynek nie nadawał się do odbudowy i zakwalifikowany został do rozbiórki. Ostatecznie jednak udało się go uratować.

Danzig – Langemarkt mit Rathaus. No 19 829

Danzig. Partie aus dem Irrgarten. No 19 830.

Danzig. Partie aus dem Irrgarten. No 19 830.

Targ Rakowy (niem. Krebsmarkt) – ulica w Gdańsku, w dzielnicy Śródmieście. Jeden z historycznych targów Gdańska. W dniu dzisiejszym spełnia rolę ulicy.

Targ Rakowy jest położony pomiędzy Huciskiem (od północy), a Wałami Jagiellońskimi (od wschodu). Od południa przylega do Targu Siennego. Od zachodu ogranicza go linia kolejowa.

Przez środek targu przepływa Kanał Raduni. Targ Rakowy był miejscem handlu rakami, poławianymi w przechodzącym przez niego Kanale Raduni. Obszar ten znajdował się poza murami miejskimi. Pierwsze użycie nazwy zanotowano w 1763.

Na targu istniał ogród, tzw. Mały Błędnik (niem. Kleine Irrgarten), który przeobraził się w obecny mały park.

Danzig – Grunes Tor. No 19 831

Zielony Most – most w Gdańsku na rzece Motławie, łączący Główne Miasto z Wyspą Spichrzów. Jest najbardziej znanym mostem gdańskiego Głównego Miasta.

Zachodni przyczółek mostu leży pod Bramą Zieloną. Prowadzą na niego ważne ulice Długi Targ i Długie Pobrzeże. Z wschodniego przyczółka mostu bierze swój początek ulica Stągiewna.

Zielony Most został wzniesiony w 1564, według projektu Dirka Danielsa. Wcześniej w tym miejscu istniał Most Kogi. Swoją nazwę zawdzięcza zielonemu kolorowi na jaki niegdyś był malowany.

Była to konstrukcja zwodzona, umożliwiająca przepływ statkom. Na przestrzeni wieków był wielokrotnie przebudowywany. Do 1959 roku przez most przebiegała linia tramwajowa prowadząca na Stogi^[1].

Podczas wojny uległ zniszczeniom, po odbudowie przestał pełnić funkcję mostu zwodzonego. Obecnie jest mostem pieszym.

Seria 21 000

Danzig. S.M.S. Hildebrand. No 21 633

Danzig. S.M.S. Heimdahl. No 21 634.

Danzig. S.M.S. Heimdall. No 21 634.

Danzig. Rathaustreppe. No 21 636.

Ratusz Głównego Miasta w Gdańsku

Jest to gotycko-renesansowa budowla, usytuowana na styku ulicy Długiej i Długiego Targu, która dominuje nad panoramą Drogi Królewskiej, najbardziej reprezentacyjnego traktu tej części miasta. W ratuszu Głównego Miasta mieści się Muzeum Historyczne Miasta Gdańska.

Najstarsze fragmenty ratusza pochodzą z lat 1327–1336 – budynek ten był jednak niewielki, co stworzyło konieczność rozbudowy już po kilkunastu latach.

W XIV wieku przebudowano Główne Miasto, a w 1346 zmieniono ustrój miejski z lubeckiego na chełmiński. Reforma ta uwzględniała, między innymi, rozdzielenie roli rady miejskiej (zajmującej się ustanawianiem miejscowego prawa) i ławy miejskiej (zajmującej się sądownictwem). Rozdzielenie funkcji spowodowało, że musiały istnieć dwie niezależne sale dla tych instytucj. W 1357 istniał na miejscu obecnego ratusza, ratusz tymczasowy.

Pierwsza poważna rozbudowa budynku ratusza rozpoczęła się w 1378, kiedy miastu zostało nadane pełne prawo chełmińskie. Kierowana przez Henryka Ungerdina przebudowa trwała do 1382. Wówczas to wybudowano nowe pomieszczenia dla wagi miejskiej oraz salę sądową (obecnie Sala Czerwona). Zlikwidowano również strop pomiędzy parterem a pierwszym piętrem oraz ściany działowe, uzyskując wielką reprezentacyjną salę rady miejskiej (obecnie Sala Biała). Z tej przebudowy do dnia dzisiejszego zachował się obrys frontu budynku od strony ulicy Długiej. Siedziba miejska z powodów ideologicznych nie mogła być zbyt wystawna. Dopiero po usunięciu Zakonu Krzyżackiego z miasta budowla mogła zostać rozbudowana.

W latach 1454–1457, w związku z przybyciem do Gdańska króla Kazimierza Jagiellończyka, ratusz został rozbudowany. Podczas przebudowy nadbudowano poddasze i wymieniono elewację frontową. Pracami kierował Hans Kreczmar. W latach 1486–1488 została wykonana wieża ratuszowa; budową kierował Henryk Hetzel. Wieża została wykończona przez Michała Enkingera wysokim hełmem w 1492 roku.

Ogólny rozwój miasta, poszerzenie samorządu miejskiego przez króla Zygmunta I Starego w 1526 o tzw. trzeci ordynek (pierwszy stanowiła rada, drugi – ława), stanowiący reprezentację kupiectwa i cechów rzemieślniczych, spowodowało dalszą rozbudowę obiektu. W dotychczasowych gabarytach nie mógł on już spełniać zarówno stałych funkcji – urzędował w nim burmistrz, obradowała rada miasta, wyrokował sąd (nazywany wetowym), miał swą siedzibę burgrabia (będący reprezentantem króla polskiego w mieście) – jak i okazjonalnych. Około 1537 zaczęto wznosić wokół dziedzińca, na miejscu dawnego zajazdu, dwukondygnacyjną oficynę; po tej przebudowie zachował się obecny obrys budynku.

3 października 1556. wybuchł w ratuszu groźny pożar (przyczyną pożaru było zaprószenie ognia z kominka w sali Wety), który dość poważnie uszkodził jego konstrukcję, a zniszczeniu uległo wyposażenie sali sądowej. Usuwanie skutków pożaru trwało 6 lat i zapoczątkowało przebudowę gmachu w stylu renesansowym.  W latach 1559–1560 wykonano nowy hełm wieży, a także nową elewację. W 1561 na szczycie hełmu ustawiono pozłocony posąg panującego wówczas w Polsce króla Zygmunta II Augusta. W tym samym roku zainstalowano 14-dzwonowy carillon.

Bogacące się na pośrednictwie handlowym gdańskie mieszczaństwo dążyło do podkreślenia pozycji miasta również poprzez nadanie odpowiedniego splendoru ratuszowym wnętrzom. W ich upiększaniu w końcu XVI i na początku XVII wieku brali udział twórcy złotego wieku sztuki gdańskiej, tacy mistrzowie, jak Izaak van den Block, Hans Vredeman de Vries, Willem van der Meer, Anton Möller i Szymon Herle. Ogólne kierownictwo nad pracami sprawował Anton van Obberghen, pełniący w tym czasie funkcję budowniczego miejskiego. Podwyższono mury budowli, wymieniono okna gotyckie na renesansowe, a wnętrza przebudowano według wzorców weneckich. Widać to np. w wystroju Sali Czerwonej, której zdobnictwo przypomina Pałac Dożów w Wenecji.

Najbardziej reprezentacyjną kondygnacją stało się pierwsze piętro. Mieściło ono najważniejsze sale ratusza: Wielką Salę Rady, zwaną również Salą Czerwoną, i Wielką Salę Wety, nazywaną od XIX wieku Salą Białą. Również we wnętrzach oficyny, do której w drugiej połowie XVI wieku dobudowano dwa skrzydła (północne i wschodnie), stworzono piękne pomieszczenia, między innymi Małą Salę Rady (zwaną też Zimową) i Małą Salę Sądu Wetowego (Sala Kominkowa). Oficyna i skrzydła boczne utworzyły wewnętrzny dziedziniec w kształcie prostokąta.

W latach 1823–1824 przeprowadzono remont ratusza, w którym usunięto dawne tynki z malowidłami i zastąpiono je nowymi. W 1846 nadbudowano czwartą kondygnację.

W dwudziestoleciu międzywojennym w ratuszu założono centralne ogrzewanie, komin został poprowadzony od strony dziedzińca, wzdłuż ściany południowej^.

W marcu 1945, podczas natarcia Armii Czerwonej i bezpośredniego ostrzału miasta, pożar strawił hełm wieży i drewniane stropy, a mury dodatkowo ucierpiały od pocisków i bomb. Ocalałe ich fragmenty były tak nadwątlone, że nawet zwykła burza groziła katastrofą. Według wstępnych ustaleń budynek nie nadawał się do odbudowy i zakwalifikowany został do rozbiórki. Ostatecznie jednak udało się go uratować.

Danzig. Kohlenmarkt und Stockturm. No 21 637.

Neufahrwasser. Flotte im Hafen. No 21 638.

Dawniejsza, niemiecka nazwa dzielnicy „Neufahrwasser” pochodzi od Neues Fahrwasser, czyli „nowy tor wodny” i w XVIII wieku oznaczała pierwotnie akwen pomiędzy wybrzeżem w Nowym Porcie a wyspą w miejscu dzisiejszego półwyspu Westerplatte, obecny Kanał Portowy. Nazwę tę przeniesiono następnie na powstającą od 1772, położoną nad Kanałem Portowym osadę. W języku polskim pod koniec XIX wieku zaczęto używać nazwy w brzmieniu Nowyport lub Nowy Port, co dobrze określało dzielnicę w stosunku do „starego” portu Gdańska położonego na Motławie.

Coraz większy tonaż budowanych statków oraz niski stan rzek Wisły i Motławy spowodował konieczność przebudowy portu gdańskiego (na Motławie) jednakże już w 1807 okazało się, że port w Gdańsku będzie zbyt mały. Spowodowało to wzrost znaczenia portu w Nowym Porcie, który mógł przyjmować znacznie większe jednostki. W 1812, podczas wojen napoleońskich, na teren państwa pruskiego wkroczyli Rosjanie, oblegając w styczniu 1813 Nowy Port, broniony przez wojska francuskie. Osada wyszła z oblężenia zrujnowana, po wojnie jednak nastąpił wielki rozwój osady, a w szczególności portu.

Podczas I wojny światowej produkcja przemysłowa Nowego Portu była podporządkowana celom militarnym, a dotychczasowy port handlowy został przekwalifikowany na port wojenny.

Danzig. Fischmarkt. No 21 639.

Z prawej Wyspa Ołowianka a z lewej Targ Rybny (niem. Fischmarkt).

Targ Rybny położony jest w północno-zachodnim narożniku Głównego Miasta, nad Motławą, w pobliżu dawnego zamku krzyżackiego.

Początkowo Targ Rybny był otwarty od strony Motławy, ale już w 1448 oddzielono go od rzeki murem, w którym istniała jedna furta (później zwana Bramą Tobiasza, obecnie nieistniejąca). W 1482 powstała nowa brama, zwana dziś Straganiarską. Stopniowo mur pomiędzy bramami i od Bramy Tobiasza do Baszty Łabędź został obudowany domami tak, że Targ Rybny został podzielony na dwie części: położoną nad wodą, zwaną Rybackim Pobrzeżem (gdzie koncentrował się handel rybami) oraz odciętą od wody część, zwaną żartobliwie „kartoflanym Targiem Rybnym” (Kartoffel-Fischmarkt albo Bulwen-Fischmarkt).

Po zniszczeniach w 1945, odbudowano jak dotąd tylko część pierzei Targu Rybnego, obecnie jest on więc znów otwarty od strony Motławy. Nie powrócił jednak do swojej historycznej roli.

Danzig. Fischmarkt. No 21 639.

Danzig. Johanneskirche. No 21 640

Danzig. Johanneskirche. No 21 640

Kościół św. Jana w Gdańsku – gotycki kościół, dawniej parafialny, położony na Głównym Mieście w Gdańsku, przy ul. Świętojańskiej 50.

Jeden z najcenniejszych zabytków miasta.

Pierwsza wzmianka o istnieniu niewielkiej kaplicy pod wezwaniem św. Jana pojawiła się w 1358. Na pocz. lat 60. XIV w. o jurysdykcję nad kaplicą toczył się spór między proboszczami kościołów Mariackiego i św. Katarzyny. Mocą wyroku komtura gdańskiego Giselberta von Dudulsheima kaplica św. Jana stała się filią kościoła Św. Katarzyny. Jej rola wzrastała wraz z rozwojem północnej części Głównego Miasta. Pod koniec XIV w. pod względem wysokości obciążeń podatkowych kościół św. Jana znajdował na drugim miejscu, zaraz po Mariackim.

Od około 1360 trwała budowa trójnawowej świątyni. Prace prowadzono najpierw po stronie wschodniej, a następnie, od 1382, po zachodniej. Zakończone one zostały na pocz. XV w., przy czym zostawiono miejsce na wieżę, której powstanie planowano na później, podobnie jak sklepień, które tymczasowo zastąpił strop wykonany z belek.

W 1415 zaczęła się przebudowa korpusu wschodniego. Zbudowano nowe prezbiterium i transept. Rozpoczęto też stawianie wieży, ale budowę przerwał, wydany w 1453 przez Zakon Krzyżacki, zakaz stawiania tak wysokich budynków w okolicy zamku. Zakaz dotyczył także innych świątyń oraz ratusza.

Budowę sklepień i wieży dokończono jeszcze w trakcie wojny trzynastoletniej. Wtedy też kościół otrzymał formę, w jakiej istnieje do chwili obecnej.

W 1456, już po powrocie Gdańska do Polski, biskup kujawski Jan Gruszczyński dokonał podziału miasta na 6 parafii. Wówczas to świątynia stała się kościołem parafialnym.

W latach 1463–1465 kościół otrzymał sklepienia gwiaździste.

W ciągu XV i XVI w. cechy rzemieślnicze, zamożniejsze rodziny i bractwa ufundowały łącznie 13 ołtarzy, dedykowanych m.in. Najświętszej Maryi Pannie, św. Krzyżowi czy św. Jakubowi. Od poł. XVI w. kościół św. Jan stał się definitywnie świątynią luterańską i z biegiem czasu ołtarze te zaczęły znikać. W ich miejsce pojawił się w 1612 wielki kamienny ołtarz Abrahama van den Blocke’a, zachowany do dziś.

W 1543 r. wieżę kościelną strawił pożar. Zniszczenia usunięto po 24 latach. Niedługo potem pojawił problem ze stabilnością budowli. Zbyt ciężka i posiadająca zbyt słabe fundamenty świątynia zaczęła nierównomiernie osiadać na niestabilnym gruncie. Na niestabilność budowli miały także wpływ zbyt głębokie pochówki. Konstrukcję wzmacniano kilkakrotnie od końca XVI w., przez cały wiek XVII i XVIII. W międzyczasie około 1650 pojawiły się dwa barokowe domki po południowej stronie prezbiterium. W jednym z nich mieszkał kościelny, w drugim zaś diakonisy luterańskie. Domki te zostały zniszczone w 1945 r., odtworzono je w latach 2009-2010.

W latach 1680-1690 przy północnej stronie transeptu powstała biblioteka fundacji Zachariasza Zappio.

W 1823 rozebrana została sygnaturka uszkodzona w 1807 podczas oblężenia miasta (zrekonstruowana sygnaturka znalazła się ponownie na dachu wiosną 2012). W II poł. XIX w. uporządkowano otoczenie świątyni, a ją samą ogrodzono murem.

W marcu 1945 kościół spłonął. Po zakończeniu działań wojennych wypalony budynek kościoła przykryto dachem i zabezpieczono jego cenne sklepienia. Samą świątynię przeznaczono na lapidarium. W jego wnętrzu przechowywane były fragmenty rzeźb znajdowanych w ruinach, by po identyfikacji użyć ich do odbudowy gdańskiej starówki. Sam kościół natomiast nie został objęty planową rekonstrukcją Głównego Miasta.

Danzig. Hauptpostamt. No 21 641.

Danzig. Inneres der Marienkirche. No 21 642.

Bazylika konkatedralna Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny w Gdańsku, w skrócie Kościół Mariacki (pot. Korona miasta Gdańska)

Historyczna fara Głównego Miasta w Gdańsku, pełniąca funkcję kościoła katolickiego i ewangelickiego (w latach 1572-1945), od 1986 konkatedra diecezji gdańskiej, która w 1992 stała się archidiecezją. Kościół jest dedykowany Najświętszej Marii Panny, nosi wezwanie Wniebowzięcia NMP. Położony jest na placu między ulicami Piwną i Chlebnicką, a Św. Ducha. Od strony Motławy bezpośrednio do jednej z bram świątyni prowadzi ul. Mariacka. Kościół Mariacki jest największą świątynią na świecie zbudowaną z cegły. Jej charakterystyczna sylwetka, której akcentami są masywna zachodnia wieża dzwonna i smukłe narożne wieżyczki tworzy dominantę w panoramie miasta. Zbudowany w latach 1346-1506 kościół jest przykładem gotyku ceglanego, odmiany stylu w architekturze gotyckiej upowszechnionego w krajach basenu Morza Bałtyckiego. Pomimo burzliwych dziejów, świątynia zachowała historyczną formę architektoniczną co poświadcza ikonografia sięgająca XVI wieku oraz bogaty wystrój wnętrza, który tworzą liczne dzieła średniowieczne (m.in. Piękna Madonna Gdańska, Pietà, Ołtarz Koronacji Marii, ołtarz Św. Barbary, Tablica Dziesięciorga Przykazań, zegar astronomiczny) i nowożytne (zespół obrazów i epitafiów z XVI-XVIII stuleci).

Danzig. Inners der Marienkirche. No 21 643.

Danzig. Staatsarchiv. No 21 644.

Weichselmunde bei Danzig. No 21 645.

Danzig. Blick nach dem Hagelsberge. No 21 648.

Widok na fortyfikacje Góry Gradowej od Promenady (ul.3-go Maja). Widać fragment Reduty Napoleońskiej. Widok taki był od końca XIX w. do 1913-1914 r.

Danzig. Blick von Mattenbuden. No 21 650.

Widok na Wyspę Spichrzów z lewej strony. Z prawej ulica „Szopy”. Od przynajmniej 1379 roku tą ulicę nazywano Mattenbuden.

Określenie to składa się z dwóch rzeczowników ‚Matte’ = mata oraz ‚Bude’ = szopa. Tak więc chodzi tu o ulicę nad brzegiem Motławy, przy której stały szopy, w których wiązano maty potrzebne w obrocie zbożem.

Pierwszy z mostów to nieistniejący dzisiaj  „Most na Szopy” (Mattenbudenbrücke) a drugi to „Most Stagiewny”. Za Mostem Stagiewnym ul. Szopy przechodzi w ul Szafarnia (Schafarei)

Danzig. Blick von Mattenbuden. No 21 650.

Widok na Wyspę Spichrzów z lewej strony. Z prawej ulica „Szopy”. Od przynajmniej 1379 roku tą ulicę nazywano Mattenbuden.

Określenie to składa się z dwóch rzeczowników ‚Matte’ = mata oraz ‚Bude’ = szopa. Tak więc chodzi tu o ulicę nad brzegiem Motławy, przy której stały szopy, w których wiązano maty potrzebne w obrocie zbożem.

Pierwszy z mostów to nieistniejący dzisiaj  „Most na Szopy” (Mattenbudenbrücke) a drugi to „Most Stagiewny”. Za Mostem Stagiewnym ul. Szopy przechodzi w ul Szafarnia (Schafarei)

Danzig. Zeughaus. No 21 660.

Wielka Zbrojownia w Gdańsku (niem. Das Große Zeughaus) widok od strony Targu Weglowego .

Nazywana też arsenałem, stanowi najokazalszy świecki budynek manierystycznej zabudowy Gdańska. Inspiracją do powstania stały się Hale Mięsne w Haarlemie. Rosnące zagrożenie ze strony Szwecji w końcu XVI wieku skłoniło gdańskich mieszczan do przygotowań na wypadek wojny. Odczuwając brak magazynów na produkowany w mieście i okolicach sprzęt wojenny, podjęli decyzję o budowie specjalnego arsenału. Jednak w realizacji projektu nie ograniczono się do wzniesienia magazynu o ściśle użytkowej funkcji.

Zbrojownia została wzniesiona w latach 1602 – 1605. Jest dziełem jednego z najwybitniejszych gdańskich architektów tamtej epoki, Antoniego van Obbergena. Zbudowano ją z drobnej, czerwonej, holenderskiej cegły zdobionej dekoracjami z piaskowca oraz bogatymi złoceniami. Konstrukcja sprawia wrażenie, jakby budynek składał się z czterech, pozornie oddzielnych kamieniczek. Główną fasadę budynku od ulicy Piwnejzdobią: dwa wielkie rustykowane portale, zwieńczone kartuszami z herbami Gdańska, podtrzymywanymi przez lwy posąg Minerwy umieszczony we wnęce usytuowanej na wysokości górnej kondygnacji kamienne maski ornamenty okuciowe postacie gdańskich wojowników (trzech pikinierów, halabardzisty i wachmistrza) szczyty z wąsatymi sfinksami i wybuchającymi granatami po obu stronach fasady wznoszą się dwie ośmioboczne, wysokie wieżyczki, zwieńczone hełmami z blachy, mieszczące ślimakowate schody Fasada od strony Targu Węglowego ma nieco skromniejsze portale i szczyty. Umieszczono na nich postacie dwóch muszkieterów, chorążego, konstabla i kapitana. Figura z leżącą u jej stóp ściętą głową przedstawia Kozaka, który ściął na rynku lwowskim głowę swego dowódcy, Jana Podkowy, samozwańczego hospodara mołdawskiego, nieuznanego przez króla Stefana Batorego.

Danzig. Grosse Allee. No 21 663.

Danzig. Promenade. No 21 664.

Danzig. Langgarten. Blick von dem Milchkannenturm. No 21 665.

Danzig. Langarten, Blick von dem Milchkannenturn. No 21 665.

Widok na dzielnicę Długie Ogrody z Mostu Krowiego. W głębi po lewej kościół Św. Barbary.

Most Stągiewny – most w Gdańsku nad Opływem Motławy. Most łączy od wschodu Wyspę Spichrzów z Długimi Ogrodami.

Przy moście znajduje się zabytkowa Brama Stągiewna. Kształt jej baszty kojarzył się dawnym Gdańszczanom ze stągwiami. Stąd wzięła się nazwa zarówno mostu jak i ulicy Stągiewnej, która rozpoczyna się na zachodnim przyczółku mostu. Na wschodnim przyczółku znajduje się zbiegowisko ulic: Szafarnia, Długie Ogrody i Szopy.

Do II wojny światowej most był zwodzony i biegła po nim linia tramwajowa z Głównego Miasta na Stogi.

Poniżej ten sam widok na pocztówce wydanej przez Gebr. Freymann G.m.b.H  (Wydana: Danzig;  Numer: 19 366;  Nadana w dniu: 05.09.1918)

Danzig. Irrgartenpartie mit Blick auf das Generalkommando. No 21 666.

Danzig. Partie am Hauptbahnhof. No 21 667.

Danzig. General – Kommando. No 21 686.

Danzig. Artushof Borse. No 21 687.

Dwór Artusa (niem. Artushof)

Gmach usytuowany w centrum Gdańska, przy Długim Targu 44, dawniej miejsce spotkań kupców, ośrodek życia towarzyskiego, później giełda, obecnie oddział Muzeum Historycznego Miasta Gdańska.

Nazwa została zaczerpnięta z bardzo popularnej w średniowieczu legendy o królu Arturze, symbolu rycerskości i odwagi. Najpierw w Anglii, a potem również w innych krajach germańskich, nazywano jego imieniem domy spotkań rycerstwa i patrycjatu. W Polsce dwory Artusa zakładane i odwiedzane były przez przedstawicieli warstwy mieszczańskiej. Na terenach Rzeczypospolitej powstało kilka dworów, lecz gdański był z nich zdecydowanie najsławniejszy. Był siedzibą kilku bractw, których nazwy wywodziły się od ław. Najznamienitsze z nich to ława św. Rajnolda, św. Jerzego, Malborska, Trzech Króli oraz Ławników. Bractwa gromadziły elitę Gdańska – przedstawicieli patrycjatu i bogatego mieszczaństwa, dla rzemieślników, kramarzy oraz wszystkich trudniących się pracą najemną wstęp był surowo zakazany. Bogaci kupcy oraz goście zagraniczni gromadzili się tu wieczorami, wnosząc z góry opłatę za wypijane trunki (w XVII w. w wysokości 3 szylingów). Początkowo, przynajmniej teoretycznie, omawianie interesów na terenie Dworu było zakazane, do tego celu służył plac przed budynkiem. Wieczory we Dworze urozmaicane były różnymi występami – muzyków, śpiewaków, linoskoczków, kuglarzy. Mimo oficjalnego zakazu, goście często spędzali czas na hazardzie, grze w kości i karty, bardzo popularne były też różnorodne zakłady. Mimo że na co dzień podawano tam jedynie trunki, uzupełniane niewielkimi zakąskami, to co jakiś czas wyprawiano wspaniałe uczty, trwające nawet po kilka dni. Zwłaszcza pod koniec XVII w. uczty wyprawiane z coraz większym przepychem, zaczęły się przeradzać w całonocne pijatyki. Pojawiało się coraz więcej skarg na rozluźnienie obyczajów panujące we Dworze. Jednak nie tylko spotkania towarzyskie odbywały się we Dworze. W XVII w. pojawili się tu księgarze, prezentujący książki drukowane w Gdańsku, oraz stoiska malarzy – nie zostali oni objęci zakazem wstępu dla innych handlarzy.

Czasy rozkwitu Dworu przypadają na wiek XVI i XVII, ale jego historia sięga znacznie wcześniej. Nazwa budynku „curia regis Artus” (dwór króla Artusa), wzniesionego w Gdańsku w latach 1348-1350, pojawiła się pierwszy raz w 1357 r. w miejskim zapisie o czynszu gruntowym z 1350 r. Kolejny budynek wzniesiono być może w 1379 r. Na jego ślady natrafiono prawdopodobnie podczas badań archeologicznych w 1991 r. (por. Gdańsk wczesnośredniowieczny w świetle najnowszych badań archeologicznych i historycznych, Gdańsk 1998, s. 200). Ten budynek gdańskiego Dworu spłonął w roku 1476. Odbudowano go w kilka lat później, a w 1552 r. otrzymał nową fasadę, raz jeszcze przekształconą w 1617 r. przez Abrahama van den Blocke. Budynek ozdobiono wspaniałymi posągami starożytnych bohaterów (Scypion Afrykański, Temistokles, Kamillus, Juda Machabeusz) powyżej alegoriami siły i sprawiedliwości, a na szczycie posągiem Fortuny. Po obu stronach portalu umieszczono medaliony z popiersiami Zygmunta III Wazy oraz jego syna, wtedy jeszcze królewicza Władysława.

Danzig. Langebrucke mit grunem Tor. No 21 689.

Zielony Most – most w Gdańsku na rzece Motławie, łączący Główne Miasto z Wyspą Spichrzów. Jest najbardziej znanym mostem gdańskiego Głównego Miasta.

Zachodni przyczółek mostu leży pod Bramą Zieloną. Prowadzą na niego ważne ulice Długi Targ i Długie Pobrzeże. Z wschodniego przyczółka mostu bierze swój początek ulica Stągiewna.

Zielony Most został wzniesiony w 1564, według projektu Dirka Danielsa. Wcześniej w tym miejscu istniał Most Kogi. Swoją nazwę zawdzięcza zielonemu kolorowi na jaki niegdyś był malowany.

Była to konstrukcja zwodzona, umożliwiająca przepływ statkom. Na przestrzeni wieków był wielokrotnie przebudowywany. Do 1959 roku przez most przebiegała linia tramwajowa prowadząca na Stogi^[1].

Podczas wojny uległ zniszczeniom, po odbudowie przestał pełnić funkcję mostu zwodzonego. Obecnie jest mostem pieszym.

Danzig. Langebrucke mit grunem Tor. No 21 689.

Danzig. Hohes Tor mit dem Kaiser Wilhelm – Denkmal. No 21 690.

Danzig. Fleischergasse. No 21 691.

Źródeł nazwy ulicy Rzeźnickiej, jednej z dwóch głównych ulic Przedmieścia, upatruje się słusznie w mieszczących się niegdyś między dzisiejszymi ulicami Kocurki i Toruńską ławach mięsnych Przedmieścia. Ławy mięsne były zespołem sklepów prowadzonych przez członków cechu rzeźników – bogatej i wpływowej zawodowej korporacji mieszczańskiej.

Za: http://www.mmtrojmiasto.pl/blog/entry/232137/Gda%C5%84skie+ulice+Rze%C5%BAnicka.html

Danzig. Heiligestgasse. No 21 693.

Ulica Świętego Ducha (dawniej platea Sancti Spiritus, ulica Św. Ducha, niem. Heilige Geistgasse) – jedna z ulic w Gdańsku na Głównym Mieście.

Najstarsze wzmianki o ulicy pochodzą z roku 1336. Nazwa wiąże się prawdopodobnie ze szpitalem Św. Ducha, który w roku 1357 został przeniesiony w pobliże Bramy Zamkowej.

Ulica zaczyna się przy Targu Drzewnym i przebiega w kierunku Motławy. Początkiem ulicy była rozebrana w roku 1804 „Brama Dzwonna” (nazywana również „Ludwisarską”) zaś końcem wychodząca na Długie Pobrzeże nadmotławska Brama Świętego Ducha. Obowiązujący miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego zakłada odtworzenie zabudowy w dolnym przebiegu ulicy (m.in. „Ław Mięsnych„). Przy ulicy Św. Ducha w domu o numerze 47 urodził się filozof Arthur Schopenhauer.

Inne liczne kamieniczki, utrzymane w różnych stylach architektury (w większości odbudowane po II wojnie światowej) należały do znanych historycznych gdańskich osobistości. Do ciekawszych należą:

• Dom kapra Paula Beneke (zdobywcy obrazu Sąd Ostateczny),
• Dom Schopenhauerów (dawny dom burmistrza Gralatha),
• Dom Conradiego (gdańskiego burmistrza),
• Dom „Pod Żółwiem” – w XVIII wieku należał do Trosienerów, rodzinny dom Johanny Schopenhauer,
• Dom Groddecka (gdańskiego armatora),
• Kaplica Królewska,
• Dom Strakowskiego (gdańskiego architekta Hansa Strakowskiego),
• Dom Żeglarzy (należący do gdańskiej Gildii Szyprów),
• Dawna Kaplica Angielska,

Danzig. Blick von der Marienkirche. No 21 694.

Danzig. Hauptbahnhof. No 21 695.

Około 1867 w rejonie dzisiejszego Dworca Głównego zbudowano niewielki, prowizoryczny dworzec pasażerski „Brama Wyżynna”. Dostęp do niego był jedynie od zachodu, od strony położonej wyżej tzw. „Promenady” (ul. 3 Maja). Od wschodu dworzec od miasta oddzielała jeszcze fosa nowożytnychfortyfikacji Gdańska. Dworzec można było zacząć rozbudowywać dopiero po zasypaniu starej fosy i zlikwidowaniu zachodnich bastionów.

Oficjalna nazwa inwestycji brzmiała: „Rozbudowa dworca Gdańsk Brama Wyżynna”, a na jej realizację przeznaczono specjalną ustawą kwotę 5 milionów marek.

Reprezentacyjny i przestronny Dworzec Główny został wybudowany w latach 1894-1900, w stylu tzw. „gdańskiego renesansu” wg projektu Aleksandra Ruedella, Paula Thoemera i Georga Cuny’ego. Jest zlepkiem eklektycznych form renesansu i baroku. Gmach dworca i wieżę zbudowano z cegły i bogato ozdobiono piaskowcem z Wartkowic. Uroczyste otwarcie dworca miało miejsce 30 października 1900 r. Główny gmach zwany był wówczas „budynkiem powitalnym” (Empfangsgebäude). Wieża o wysokości 50 m (z zegarami) została zbudowana w latach 1900-1903. Spełniała funkcję ukrytej, wkomponowanej w zabudowę wieży ciśnień, do czasu zelektryfikowania kolei. Tarcze zegarowe (o średnicy 3,25 m) umieszczone zostały na wysokości 25,6 m.

Układ dworca odpowiadał najnowszym ówcześnie osiągnięciom i wymogom. Wyposażony został w dużą halę recepcyjną z kasami, przechowalnię bagażu, budki telefoniczne, urząd telegraficzny, komisariat policji, poczekalnie wspólną dla klas I i II, oraz osobne dla III i IV klasy, umywalnię, toaletę męską oraz damską i bufet.

Wybudowanie dworca spowodowało zmiany w tej części miasta. Okolice w pobliżu stały się terenami atrakcyjnymi dla inwestorów, przede wszystkim branży hotelarskiej. Jednak już niedługo po uruchomieniu wskazywano na jego niefortunną lokalizację między miastem, a Górą Gradową, w wyniku której niemożliwa była jego rozbudowa w miarę zwiększających się potrzeb miasta.

W 1945 został podpalony, a po II wojnie światowej odrestaurowany. Wieża uniknęła spalenia.

Danzig. Kuchtor u. Kuchbrucke. No 21 696.

Most Krowi (niem. Kuhbrücke, łac. Pons Pecorum) – most w Gdańsku, na rzece Motławie. Łączy ulicę Ogarną, poprzez Bramę Krowią (zachodni przyczółek), z Wyspą Spichrzów(wschodni przyczółek).

Most Krowi wziął swoją nazwę od bydła, przepędzanego przez niego na wypas w rejonach dzisiejszego Dolnego Miasta. Od jego funkcji wzięła nazwę także Brama Krowia, otwierająca przejście przez most.

Do II wojny światowej był to most zwodzony. Powojenna odbudowa odebrała mu tę funkcję.

Danzig. Kuchtor u. Kuchbrucke. No 21 696.

Danzig. Brotbankengasse. No 21 697.

Ulica Chlebnicka (dawniej: ulica Ław Chlebowych, niem. Brotbänkengasse) – jedna z ulic w Gdańsku na Głównym Mieście. Widok w kierunku ul. Piwnej,

Wymieniana już w 1337 (jako platea pistorum), 1382 platea panum. Nazwa pochodzi od znajdujących się tu ław (straganów), na których handlowano pieczywem.

Ulica zaczyna się w okolicy Bazyliki Mariackiej (jako przedłużenie ulicy Piwnej) i dochodzi do Bramy Chlebnickiej. Znajduje się na niej kilka godnych uwagi kamienic, wśród których wyróżniają się nr 16 – Dom Angielski (z prawej strony widoku) , renesansowy, z lat 1568-70; nr 14 – późnogotycki Dom Schlieffów z 1520, z kamienną dekoracją fasady (oba należą do kompleksu kamienic użytkowanych przez Dom Studencki Akademii Sztuk Pięknych w Gdańsku); nr 2 – renesansowa tzw. Szkoła Mariacka z 1581 (obecnie siedziba Gdańskiego Towarzystwa Przyjaciół Sztuki), nr 28 – wczesnobarokowy dom Holwela z 1652.

Danzig. Hohe und niedere Seigen mit Artilieriekaserne. No 21 698.

Danzig. Neuses Kaiser Wilhelm-Denkmal. No 21 699.

Pomnik Wilhelma I w Gdańsku (niem. Kaiser-Wilhelm-Denkmal) – nieistniejący obecnie pomnik pierwszego cesarza zjednoczonych Niemiec, Wilhelma I Hohenzollerna. Znajdował się do 1945 na placu przed Bramą Wyżynną, na obecnej ul. Wały Jagiellońskie w Gdańsku.

Po śmierci Wilhelma I otaczano go państwowym kultem – w kraju stawiano mu liczne pomniki.

Pomnik zbudowano w miejscu dawnej fosy, dlatego posiadał fundament sięgający ok. 14 metrów w głąb ziemi.

Uroczyste odsłonięcie miało miejsce 1 września 1903 w obecności wnuka Wilhelma I, cesarza Wilhelma II. Autorem elementów rzeźbiarskich był profesor sztuki Eugen Brömel z Królewca. Pomnik miał formę wysokiego cokołu z fińskiego granitu – brązowa postać cesarza została przedstawiona konno, w polowym mundurze w charakterystycznym hełmie (pikielhauba) na głowie.

Skwer z pomnikiem był popularnym wśród Gdańszczan miejscem spotkań. Ponieważ koń miał zadarty ogon, mówiono potocznie, że spotkanie odbędzie się „unter’m Schwanz” („pod ogonem”⁾. Odbywały się tutaj także manifestacje oraz demonstracje, m.in. przeciwko postanowieniom traktatu wersalskiego, odłączającego Gdańsk od Rzeszy Niemieckiej. W 1944 urządzono pod pomnikiem manifestację z okazji nieudanego zamachu na Adolfa Hitlera.

U stóp cokołu znalazły się trzy alegoryczne postacie: Borussia – personifikacja Prus (dziewczyna z długim warkoczem i mieczem w dłoni), Vistula – personifikacja rzeki oraz Aegir – germański bóg morza. Ponad Vistulą umieszczono relief z zamkiem w Malborku i płynącą barką na Nogacie, natomiast nad Aegirem okręty wojenne.

W 1944 na cokole nie było już postaci Borussii ani tablicy z inskrypcją, zwieńczonej cesarską koroną – być może oddano je na przetopienie.

Koniec pomnika nastąpił w marcu 1945 – został zniszczony przez sowieckich żołnierzy przy pomocy liny, ciągniętej przez czołg – Wilhelma I zrzucono z cokołu. Przez jakiś czas figura Wilhelma leżała w prowizorycznym zbiorniku przeciw pożarowym na Targu Węglowym, potem zaginęła (przypuszczalnie ją przetopiono). Uszkodzony pociskami cokół po pewnym czasie również zniknął. Być może do dnia dzisiejszego przetrwały 14-metrowe fundamenty, ukryte pod asfaltem nowej drogi przelotowej.

Danzig. Kaiser Wilhelm Denkmal. No 21 699.

Pomnik Wilhelma I w Gdańsku (niem. Kaiser-Wilhelm-Denkmal) – nieistniejący obecnie pomnik pierwszego cesarza zjednoczonych Niemiec, Wilhelma I Hohenzollerna. Znajdował się do 1945 na placu przed Bramą Wyżynną, na obecnej ul. Wały Jagiellońskie w Gdańsku.

Po śmierci Wilhelma I otaczano go państwowym kultem – w kraju stawiano mu liczne pomniki.

Pomnik zbudowano w miejscu dawnej fosy, dlatego posiadał fundament sięgający ok. 14 metrów w głąb ziemi.

Uroczyste odsłonięcie miało miejsce 1 września 1903 w obecności wnuka Wilhelma I, cesarza Wilhelma II. Autorem elementów rzeźbiarskich był profesor sztuki Eugen Brömel z Królewca. Pomnik miał formę wysokiego cokołu z fińskiego granitu – brązowa postać cesarza została przedstawiona konno, w polowym mundurze w charakterystycznym hełmie (pikielhauba) na głowie.

Skwer z pomnikiem był popularnym wśród Gdańszczan miejscem spotkań. Ponieważ koń miał zadarty ogon, mówiono potocznie, że spotkanie odbędzie się „unter’m Schwanz” („pod ogonem”⁾. Odbywały się tutaj także manifestacje oraz demonstracje, m.in. przeciwko postanowieniom traktatu wersalskiego, odłączającego Gdańsk od Rzeszy Niemieckiej. W 1944 urządzono pod pomnikiem manifestację z okazji nieudanego zamachu na Adolfa Hitlera.

U stóp cokołu znalazły się trzy alegoryczne postacie: Borussia – personifikacja Prus (dziewczyna z długim warkoczem i mieczem w dłoni), Vistula – personifikacja rzeki oraz Aegir – germański bóg morza. Ponad Vistulą umieszczono relief z zamkiem w Malborku i płynącą barką na Nogacie, natomiast nad Aegirem okręty wojenne.

W 1944 na cokole nie było już postaci Borussii ani tablicy z inskrypcją, zwieńczonej cesarską koroną – być może oddano je na przetopienie.

Koniec pomnika nastąpił w marcu 1945 – został zniszczony przez sowieckich żołnierzy przy pomocy liny, ciągniętej przez czołg – Wilhelma I zrzucono z cokołu. Przez jakiś czas figura Wilhelma leżała w prowizorycznym zbiorniku przeciw pożarowym na Targu Węglowym, potem zaginęła (przypuszczalnie ją przetopiono). Uszkodzony pociskami cokół po pewnym czasie również zniknął. Być może do dnia dzisiejszego przetrwały 14-metrowe fundamenty, ukryte pod asfaltem nowej drogi przelotowej.

Danzig. Partie am Kranthor. No 21 700.

Danzig – Partie am Kranthor.

Statek na obrotnicy pomiędzy Wyspą Spichrzów a Wyspą Ołowianką.

Danzig. Partie am Kranthor. No 21 700.

Danzig. Elisabeth Wall. No 21 702.

Zoppot. Grosser Stern. No 22 097.

Wielka Gwiazda to nazwa położonego w sopockich lasach skrzyżowania kilku ważnych szlaków. Przebiega tamtędy Droga Wielkokacka (Alt Katzerweg), którą podążano ze wsi Kack w stronę Oliwy mijając po drodze Małą Gwiazdę. Prostopadle do niej biegnie trakt łączący od XVIII w. Sopot z leśniczówką Gołębiewo (Königlische Forsthaus Golembie).

W tym właśnie miejscu w 1895 r. (według F. Mamuszki już w połowie XIX w.) sopocianin Paul Senff wybudował restaurację „Grosser Stern”. Była to udana inwestycja, gdyż lokal szybko zdobył ogromną popularność i stał się celem wycieczek nie mniej atrakcyjnym niż punkty widokowe czy leśne źródełka, których nie brakowało w sopockich lasach. Od strony miasta docierało się do restauracji podążając dnem Cesarskiej Doliny (Kaiserthal), czyli ulicą 23 marca (Taubenwasserweg). Ponad dwukilometrową drogę pokonywano pieszo, konno, powozami lub funkcjonującym jedynie sezonowo tramwajem konnym.

Restauracja Grosser Stern funkcjonowała z powodzeniem przez pół wieku (ostatnim właścicielem był prawdopodobnie Georg Boroschowitz) aż do spalenia w 1945 r. przez radzieckich wyzwolicieli (być może zgodnie z nazwą biegnącej do niej ulicy miało to miejsce 23 Marca). Zarys jej fundamentów i betonowe wejścia do piwnic są doskonale widoczne jeszcze dziś. Idąc kilkadziesiąt metrów w głąb lasu można się wciąż natknąć na potłuczoną zastawę stołową albo butelki, na przykład po wodzie Heilgenbrunn z wytwórni Otto Goetza.

Źródło: Akademia Rzygaczy. Wycieczka do Wielkiej Gwiazdy. Mikołaj Wierzbicki.

Seria 23 000

Ostseebad Zoppot. Kurgarten mit Fontaine. No 23 779.

Ostseebad Zoppot. Seesteg mit Strandleben. No 23 780.

Zoppot. Die vereinigten Bader . No 23 781.

Ostseebad Zoppot. No 23 784.

Zoppot – Warmbad. No 23 785.

Zakład Balneologiczny powstał w 1903 , a koszt jego budowy wyniósł 460 tys. marek. Obiekt zaprojektował Paul Puchmüller i Heinrich Dunkel. Zbudowany on został na terenie zajmowanym wcześniej przez zakład kąpielowy Jerzego Haffnera. Na jego ścianie znajduje się tablica upamiętniająca założyciela kąpieliska.

Budynek ozdobiony jest rzeźbami i witrażami. Nad głównym portalem ulokowane zostały: rzeźba syreny i trytona oraz herb miasta (jeden z najstarszych w Sopocie). Okna sali zabiegowej posiadają secesyjne witraże Ferdynanda Müllera z Quedlinburga.

Natomiast komin znajdujący się w północno-wschodnim narożniku budynku został obudowany wieżą. U jej szczytu znajduje się oszklona galeria widokowa pełniąca również funkcję latarni morskiej. Po obwodzie komina biegną schody żelbetowo-spiralne.

Zoppot – Warmbad. No 23 785.

Zoppot. Blick v. verlangerten Seesteg auf Kurhaus und Warmbad. No 23 786.

Zoppot. Seesteg. No 23 787.

Zoppot. Im Thalmuhlen – Grund. No 23 788.

Zoppot. Im Thalmuhlengrund. No 23 788

Potok Babidolski

Płynący z doliny Babi Dół, ma długość 1,6 km, ale łączna długość odkrytych koryt wynosi dziś 450 m. Potok uchodzi do Zatoki Gdańskiej na wysokości Łazienek Północnych. Onegdaj, nad tym potokiem funkcjonował młyn.

Zoppot. Kurgarten und neues Warmbad. No 23 789.

Autorem koncepcji architektonicznej i głównym projektantem budynku Zakładu Kąpielowego (Warmbad) w Sopocie był, zgodnie ze wzmianką zamieszczoną w Kronice „Deutsche Bauzeitung” z 1903 roku, sopocki architekt miejski Paul Puchmüller (1875 – 1942). Współpracował z nim inny architekt z Sopotu Heinrich Dunkel (zm. 1924), kolega ze studiów i przyjaciel Puchmüllera.

Budynek wzniesiono przy plaży po prawej stronie wejścia na molo, na miejscu poprzednich drewnianych łaźni, zbyt małych w stosunku do potrzeb rozrastającego się kurortu.  Kiedy w 1902 roku podejmowano decyzję o budowie nowego Zakładu, zdecydowano się równocześnie na przeniesienie w inne miejsce gazowni zajmującej obszar przy starych zabudowaniach , dzięki czemu uzyskano potrzebny na nowe założenie duży teren.

Zakład Kąpielowy ukończono w stanie surowym 11 grudnia 1903 roku, przez kolejne miesiące trwały prace wykończeniowe. Ostatecznie gmach został oddany do użytku 1 sierpnia 1904 roku. Już w 1905 roku ówczesny burmistrz Sopotu dr Volkmar von Wurmb stwierdził, że choć budynek nie jest duży, śmiało może konkurować z najlepszymi niemieckimi budowlami tego typu.

Puchmüller i Dunkel  zaprojektowali czteroskrzydłową, mocno rozczłonkowaną bryłę z wewnętrznym dziedzińcem, nadając indywidualny charakter każdej z odrębnych funkcjonalnie części budowli.

W narożniku północno-zachodnim, wzniesionym w formie barokowego kasztelu umieszczono westybul, biuro łazienek, kasę, poczekalnię i toalety. Kolejne pomieszczenia skrzydła północnego zajmowała duża czytelnia, oddzielona zamkniętą ścianą od składu węgla i kotłowni z maszynami parowymi, która przylegała do komina obudowanego ścianami wieży widokowej w narożniku północno-wschodnim. Od strony zewnętrznej do murów czytelni i kotłowni przybudowano arkady sklepowe i dostępne tylko od strony plaży kolejne toalety pod wieżą widokową. Skrzydło wschodnie zajmowały pomieszczenia techniczne, w tym stacja pomp i  pralnia, w ostatnim pomieszczeniu umieszczono skład borowin. W skrzydle zachodnim w kształcie nawiązującym do architektury pensjonatu wybudowano sauny i pokoje kąpielowe, w tym dla kąpieli „elektrycznych”. Narożnik południowo-zachodni tego skrzydła zajmowały tzw. łazienki książęce, pokoje kąpielowe mające charakter apartamentów. Skrzydło południowe za łazienkami książęcymi zajęły pomieszczenia do kąpieli borowinowych.

W programie użytkowym przewidziano ogółem budowę 48 pokoi kąpielowych, w których oferowano kąpiele w wodzie słodkiej, wodzie morskiej, solance, w tym solance z kwasem węglowym oraz kąpiele w otrębach i igliwiu świerkowym, a także masaże i kąpiele lecznicze.

autor tekstu:  Michał Witkowski

Poniżej:  Wydawca: Dr. Trenkler Co. ; Wydana: Leipzig 1906;  Numer: Zop. 17;  Nadana w dniu: 08.07.1906

Zoppot. Brauershohe. No 23 790.

Gdingen. Kurhaus. No 24 160.

Seria 26 000

Danzig. Fischmarktpartie. No 26 044.

Targ Rybny (niem. Fischmarkt) – plac targowy w Gdańsku. Położony jest w północno-zachodnim narożniku Głównego Miasta, nad Motławą, w pobliżu dawnego zamku krzyżackiego.

Początkowo Targ Rybny był otwarty od strony Motławy, ale już w 1448 oddzielono go od rzeki murem, w którym istniała jedna furta (później zwana Bramą Tobiasza, obecnie nieistniejąca). W 1482 powstała nowa brama, zwana dziś Straganiarską. Stopniowo mur pomiędzy bramami i od Bramy Tobiasza do Baszty Łabędź został obudowany domami tak, że Targ Rybny został podzielony na dwie części: położoną nad wodą, zwaną Rybackim Pobrzeżem (gdzie koncentrował się handel rybami) oraz odciętą od wody część, zwaną żartobliwie „kartoflanym Targiem Rybnym” (Kartoffel-Fischmarkt albo Bulwen-Fischmarkt).

Po zniszczeniach w 1945, odbudowano jak dotąd tylko część pierzei Targu Rybnego, obecnie jest on więc znów otwarty od strony Motławy. Nie powrócił jednak do swojej historycznej roli.

Danzig. Vorstadt. Graben. No 26 045.

Dzisiejsza ulica Podwale Przedmiejskie  (zupełnie nie mająca już dawnego wyglądu) składała się początkowo z trzech ulic: odcinka między Lastadią a Żabim Krukiem, odcinka pomiędzy Żabim Krukiem a Rzeźnicką oraz odcinka pomiędzy Rzeźnicką a Kładkami. Cała ulica przebiegała wzdłuż fosy oddzielającej Główne Miasto od Starego Przedmieścia, zasypanej w latach 1617-1640.

Do 1945 roku ulica, nosząca niemieckojęzyczną nazwę Vorstädtischer Graben (obecna nazwa jest tłumaczeniem nazwy historycznej), prowadziła od okolic Targu Siennego do Targu Maślanego przy Motławie i z obu stron była zabudowana kamienicami.

Zabudowa ulicy nie została odbudowana ze zniszczeń dokonanych podczas walk o Gdańsk w marcu 1945.

Przy Vorstädtischer Graben mieściło się wiele zakładów fotograficznych (Atelier) miedzy innymi takich fotografów jak Emil Frenz (Vorstaedt. Graben 41) , Bernhard Herfart  (Vorstaedt. Graben 56) , Ernst Nacht (Vorstaedt. Graben 52),  L. Basilius (Vorstaedt. Graben 58),  Georg Fast (Vorstaedt. Graben 58),  Gebr. Rogosch (Vorstaedt. Graben 56). Reklama tego ostatniego jest widoczna na murze po lewej stronie.

Danzig. Stadtgraben gegenuber dem Bahnhof. No 26 046.

Podwale Grodzkie było ulicą biegnącą pod wałami grodu, czyli wzdłuż wałów i obwarowań Starego Miasta w Gdańsku. Po wyburzeniu murów miejskich, zmieniono bieg głównej ulicy prowadzącej z Wrzeszcza do Głównego Miasta, lecz nazwa historyczna pozostała do dziś.

Szeroka ulica zabudowana reprezentacyjnymi gmachami powstała według projektu niemieckiego urbanisty Jacoba Stübbena.  Do 1945 ulica nosiła niemieckojęzyczną nazwę Stadtgraben („fosa miejska”).

Za: http://pl.wikipedia.org/wiki/Podwale_Grodzkie

Danzig. Denkmal Wilhelm. No 26 048.

Pomnik Wilhelma I w Gdańsku (niem. Kaiser-Wilhelm-Denkmal) – nieistniejący obecnie pomnik pierwszego cesarza zjednoczonych Niemiec, Wilhelma I Hohenzollerna. Znajdował się do 1945 na placu przed Bramą Wyżynną, na obecnej ul. Wały Jagiellońskie w Gdańsku.

Po śmierci Wilhelma I otaczano go państwowym kultem – w kraju stawiano mu liczne pomniki.

Pomnik zbudowano w miejscu dawnej fosy, dlatego posiadał fundament sięgający ok. 14 metrów w głąb ziemi.

Uroczyste odsłonięcie miało miejsce 1 września 1903 w obecności wnuka Wilhelma I, cesarza Wilhelma II. Autorem elementów rzeźbiarskich był profesor sztuki Eugen Brömel z Królewca. Pomnik miał formę wysokiego cokołu z fińskiego granitu – brązowa postać cesarza została przedstawiona konno, w polowym mundurze w charakterystycznym hełmie (pikielhauba) na głowie.

Skwer z pomnikiem był popularnym wśród Gdańszczan miejscem spotkań. Ponieważ koń miał zadarty ogon, mówiono potocznie, że spotkanie odbędzie się „unter’m Schwanz” („pod ogonem”⁾. Odbywały się tutaj także manifestacje oraz demonstracje, m.in. przeciwko postanowieniom traktatu wersalskiego, odłączającego Gdańsk od Rzeszy Niemieckiej. W 1944 urządzono pod pomnikiem manifestację z okazji nieudanego zamachu na Adolfa Hitlera.

U stóp cokołu znalazły się trzy alegoryczne postacie: Borussia – personifikacja Prus (dziewczyna z długim warkoczem i mieczem w dłoni), Vistula – personifikacja rzeki oraz Aegir – germański bóg morza. Ponad Vistulą umieszczono relief z zamkiem w Malborku i płynącą barką na Nogacie, natomiast nad Aegirem okręty wojenne.

W 1944 na cokole nie było już postaci Borussii ani tablicy z inskrypcją, zwieńczonej cesarską koroną – być może oddano je na przetopienie.

Koniec pomnika nastąpił w marcu 1945 – został zniszczony przez sowieckich żołnierzy przy pomocy liny, ciągniętej przez czołg – Wilhelma I zrzucono z cokołu. Przez jakiś czas figura Wilhelma leżała w prowizorycznym zbiorniku przeciw pożarowym na Targu Węglowym, potem zaginęła (przypuszczalnie ją przetopiono). Uszkodzony pociskami cokół po pewnym czasie również zniknął. Być może do dnia dzisiejszego przetrwały 14-metrowe fundamenty, ukryte pod asfaltem nowej drogi przelotowej.

Danzig. An der Mottlau. No 26 049.

Danzig. Breitgasse. Blick nach Krahntor. No 26 050.

Ulica Szeroka (niem. Breitgasse) – ulica w Gdańsku, na Głównym Mieście.

Bierze swój początek na Targu Drzewnym. Przecina Starówkę na jej całej szerokości kończąc się nad brzegiem Motławy, nad którą prowadzi poprzez bramę Żurawia.

Była główną ulicą Głównego Miasta. Niegdyś były to dwie ulice. Do XIX wieku przy zachodnim krańcu obecnej, ulica nosiła nazwę Am Breiten Tor (Przy Szerokiej Bramie). Nazwa wzięła się od nieistniejącej już Bramy Szerokiej zamykającej ulicę od zachodu.
Od wschodu pod bramą Żurawia kończy się na tzw. Targu Winnym, dawnym miejscu handlu winem. Do końca II wojny przez ulicę przebiegały szyny tramwajowe, kończąc się przy Żurawiu (kursowały tramwaje dwukierunkowe z Nowego Portu). Zabudowa ulicy została silnie zniszczona podczas wojny, po 1945 zrekonstruowana.

Danzig. Kohlenmarkt. No 26 051.

Danzig. Breitegasse, Blick nach dem Holzmarkt. No 26 052.

Ulica Szeroka (niem. Breitgasse) – ulica w Gdańsku, na Głównym Mieście.

Bierze swój początek na Targu Drzewnym (Holzmarkt). Przecina Starówkę na jej całej szerokości kończąc się nad brzegiem Motławy, nad którą prowadzi poprzez Bramę Żurawia.

Była główną ulicą Głównego Miasta. Niegdyś były to dwie ulice. Do XIX wieku przy zachodnim krańcu obecnej, ulica nosiła nazwę Am Breiten Tor (Przy Szerokiej Bramie). Nazwa wzięła się od nieistniejącej już Bramy Szerokiej zamykającej ulicę od zachodu.
Od wschodu pod bramą Żurawia kończy się na tzw. Targu Winnym, dawnym miejscu handlu winem. Do końca II wojny przez ulicę przebiegały szyny tramwajowe, kończąc się przy Żurawiu (kursowały tramwaje dwukierunkowe z Nowego Portu). Zabudowa ulicy została silnie zniszczona podczas wojny, po 1945 w niewielkim stopniu zrekonstruowana.

Danzig – Promenad. No 26 053.

Obecna ulica 3  maja.

Danzig. Promenade. No 26 053.

Danzig. Jopengasse mit Marienkirche. No 26 054.

Ulica Piwna – Od strony Motławy jest przedłużeniem ulicy Chlebnickiej, zaczynającej się Bramą Chlebnicką.

Przy końcu ulicy znajduje się Wielka Zbrojownia (zbudowana na początku XVII w. i pełniąca funkcje miejskiego arsenału), współcześnie zaadaptowana na potrzeby handlu. Przed 1945 ulica nosiła niemieckojęzyczną nazwę Jopengasse od warzonego ówcześnie w Gdańsku, znanego w Europie, gatunku mocnego piwa, tzw. piwa jopejskiego.

Najznamienitszym gdańszczaninem mieszkającym przy ul. Piwnej był żyjący na przełomie XVI i XVII w. architekt Jan Strakowski. Około 1897 przy ul. Piwnej 2 mieściła się agencja konsularna USA.

Poniżej pocztówka wydana przez tego samego wydawcę Dr. Trenkler Co. (Wydana: Leipzig 1908;  Numer: Dzg. 2)

Danzig. Blick von der grunen Brucke. No 26 055.

Poniżej pocztówka z tym samym widokiem wydana przez Gebr. Freymann G.m.b.H  i nadana 22.06.1909

.

Danzig. Blick von der grunen Brucke. No 26 055.

Danzig. Der Fischmarkt. No 26 056.

Danzig. Der Fischmarkt. No 26 056.

Danzig. Das Rathaus. No 26 057.

Ratusz Głównego Miasta w Gdańsku

Jest to gotycko-renesansowa budowla, usytuowana na styku ulicy Długiej i Długiego Targu, która dominuje nad panoramą Drogi Królewskiej, najbardziej reprezentacyjnego traktu tej części miasta. W ratuszu Głównego Miasta mieści się Muzeum Historyczne Miasta Gdańska.

Najstarsze fragmenty ratusza pochodzą z lat 1327–1336 – budynek ten był jednak niewielki, co stworzyło konieczność rozbudowy już po kilkunastu latach.

W XIV wieku przebudowano Główne Miasto, a w 1346 zmieniono ustrój miejski z lubeckiego na chełmiński. Reforma ta uwzględniała, między innymi, rozdzielenie roli rady miejskiej (zajmującej się ustanawianiem miejscowego prawa) i ławy miejskiej (zajmującej się sądownictwem). Rozdzielenie funkcji spowodowało, że musiały istnieć dwie niezależne sale dla tych instytucj. W 1357 istniał na miejscu obecnego ratusza, ratusz tymczasowy.

Pierwsza poważna rozbudowa budynku ratusza rozpoczęła się w 1378, kiedy miastu zostało nadane pełne prawo chełmińskie. Kierowana przez Henryka Ungerdina przebudowa trwała do 1382. Wówczas to wybudowano nowe pomieszczenia dla wagi miejskiej oraz salę sądową (obecnie Sala Czerwona). Zlikwidowano również strop pomiędzy parterem a pierwszym piętrem oraz ściany działowe, uzyskując wielką reprezentacyjną salę rady miejskiej (obecnie Sala Biała). Z tej przebudowy do dnia dzisiejszego zachował się obrys frontu budynku od strony ulicy Długiej. Siedziba miejska z powodów ideologicznych nie mogła być zbyt wystawna. Dopiero po usunięciu Zakonu Krzyżackiego z miasta budowla mogła zostać rozbudowana.

W latach 1454–1457, w związku z przybyciem do Gdańska króla Kazimierza Jagiellończyka, ratusz został rozbudowany. Podczas przebudowy nadbudowano poddasze i wymieniono elewację frontową. Pracami kierował Hans Kreczmar. W latach 1486–1488 została wykonana wieża ratuszowa; budową kierował Henryk Hetzel. Wieża została wykończona przez Michała Enkingera wysokim hełmem w 1492 roku.

Ogólny rozwój miasta, poszerzenie samorządu miejskiego przez króla Zygmunta I Starego w 1526 o tzw. trzeci ordynek (pierwszy stanowiła rada, drugi – ława), stanowiący reprezentację kupiectwa i cechów rzemieślniczych, spowodowało dalszą rozbudowę obiektu. W dotychczasowych gabarytach nie mógł on już spełniać zarówno stałych funkcji – urzędował w nim burmistrz, obradowała rada miasta, wyrokował sąd (nazywany wetowym), miał swą siedzibę burgrabia (będący reprezentantem króla polskiego w mieście) – jak i okazjonalnych. Około 1537 zaczęto wznosić wokół dziedzińca, na miejscu dawnego zajazdu, dwukondygnacyjną oficynę; po tej przebudowie zachował się obecny obrys budynku.

3 października 1556. wybuchł w ratuszu groźny pożar (przyczyną pożaru było zaprószenie ognia z kominka w sali Wety), który dość poważnie uszkodził jego konstrukcję, a zniszczeniu uległo wyposażenie sali sądowej. Usuwanie skutków pożaru trwało 6 lat i zapoczątkowało przebudowę gmachu w stylu renesansowym.  W latach 1559–1560 wykonano nowy hełm wieży, a także nową elewację. W 1561 na szczycie hełmu ustawiono pozłocony posąg panującego wówczas w Polsce króla Zygmunta II Augusta. W tym samym roku zainstalowano 14-dzwonowy carillon.

Bogacące się na pośrednictwie handlowym gdańskie mieszczaństwo dążyło do podkreślenia pozycji miasta również poprzez nadanie odpowiedniego splendoru ratuszowym wnętrzom. W ich upiększaniu w końcu XVI i na początku XVII wieku brali udział twórcy złotego wieku sztuki gdańskiej, tacy mistrzowie, jak Izaak van den Block, Hans Vredeman de Vries, Willem van der Meer, Anton Möller i Szymon Herle. Ogólne kierownictwo nad pracami sprawował Anton van Obberghen, pełniący w tym czasie funkcję budowniczego miejskiego. Podwyższono mury budowli, wymieniono okna gotyckie na renesansowe, a wnętrza przebudowano według wzorców weneckich. Widać to np. w wystroju Sali Czerwonej, której zdobnictwo przypomina Pałac Dożów w Wenecji.

Najbardziej reprezentacyjną kondygnacją stało się pierwsze piętro. Mieściło ono najważniejsze sale ratusza: Wielką Salę Rady, zwaną również Salą Czerwoną, i Wielką Salę Wety, nazywaną od XIX wieku Salą Białą. Również we wnętrzach oficyny, do której w drugiej połowie XVI wieku dobudowano dwa skrzydła (północne i wschodnie), stworzono piękne pomieszczenia, między innymi Małą Salę Rady (zwaną też Zimową) i Małą Salę Sądu Wetowego (Sala Kominkowa). Oficyna i skrzydła boczne utworzyły wewnętrzny dziedziniec w kształcie prostokąta.

W latach 1823–1824 przeprowadzono remont ratusza, w którym usunięto dawne tynki z malowidłami i zastąpiono je nowymi. W 1846 nadbudowano czwartą kondygnację.

W dwudziestoleciu międzywojennym w ratuszu założono centralne ogrzewanie, komin został poprowadzony od strony dziedzińca, wzdłuż ściany południowej^.

W marcu 1945, podczas natarcia Armii Czerwonej i bezpośredniego ostrzału miasta, pożar strawił hełm wieży i drewniane stropy, a mury dodatkowo ucierpiały od pocisków i bomb. Ocalałe ich fragmenty były tak nadwątlone, że nawet zwykła burza groziła katastrofą. Według wstępnych ustaleń budynek nie nadawał się do odbudowy i zakwalifikowany został do rozbiórki. Ostatecznie jednak udało się go uratować.

Danzig. Rathaus. No 26 057.

Ratusz Głównego Miasta w Gdańsku

Jest to gotycko-renesansowa budowla, usytuowana na styku ulicy Długiej i Długiego Targu, która dominuje nad panoramą Drogi Królewskiej, najbardziej reprezentacyjnego traktu tej części miasta. W ratuszu Głównego Miasta mieści się Muzeum Historyczne Miasta Gdańska.

Najstarsze fragmenty ratusza pochodzą z lat 1327–1336 – budynek ten był jednak niewielki, co stworzyło konieczność rozbudowy już po kilkunastu latach.

W XIV wieku przebudowano Główne Miasto, a w 1346 zmieniono ustrój miejski z lubeckiego na chełmiński. Reforma ta uwzględniała, między innymi, rozdzielenie roli rady miejskiej (zajmującej się ustanawianiem miejscowego prawa) i ławy miejskiej (zajmującej się sądownictwem). Rozdzielenie funkcji spowodowało, że musiały istnieć dwie niezależne sale dla tych instytucj. W 1357 istniał na miejscu obecnego ratusza, ratusz tymczasowy.

Pierwsza poważna rozbudowa budynku ratusza rozpoczęła się w 1378, kiedy miastu zostało nadane pełne prawo chełmińskie. Kierowana przez Henryka Ungerdina przebudowa trwała do 1382. Wówczas to wybudowano nowe pomieszczenia dla wagi miejskiej oraz salę sądową (obecnie Sala Czerwona). Zlikwidowano również strop pomiędzy parterem a pierwszym piętrem oraz ściany działowe, uzyskując wielką reprezentacyjną salę rady miejskiej (obecnie Sala Biała). Z tej przebudowy do dnia dzisiejszego zachował się obrys frontu budynku od strony ulicy Długiej. Siedziba miejska z powodów ideologicznych nie mogła być zbyt wystawna. Dopiero po usunięciu Zakonu Krzyżackiego z miasta budowla mogła zostać rozbudowana.

W latach 1454–1457, w związku z przybyciem do Gdańska króla Kazimierza Jagiellończyka, ratusz został rozbudowany. Podczas przebudowy nadbudowano poddasze i wymieniono elewację frontową. Pracami kierował Hans Kreczmar. W latach 1486–1488 została wykonana wieża ratuszowa; budową kierował Henryk Hetzel. Wieża została wykończona przez Michała Enkingera wysokim hełmem w 1492 roku.

Ogólny rozwój miasta, poszerzenie samorządu miejskiego przez króla Zygmunta I Starego w 1526 o tzw. trzeci ordynek (pierwszy stanowiła rada, drugi – ława), stanowiący reprezentację kupiectwa i cechów rzemieślniczych, spowodowało dalszą rozbudowę obiektu. W dotychczasowych gabarytach nie mógł on już spełniać zarówno stałych funkcji – urzędował w nim burmistrz, obradowała rada miasta, wyrokował sąd (nazywany wetowym), miał swą siedzibę burgrabia (będący reprezentantem króla polskiego w mieście) – jak i okazjonalnych. Około 1537 zaczęto wznosić wokół dziedzińca, na miejscu dawnego zajazdu, dwukondygnacyjną oficynę; po tej przebudowie zachował się obecny obrys budynku.

3 października 1556. wybuchł w ratuszu groźny pożar (przyczyną pożaru było zaprószenie ognia z kominka w sali Wety), który dość poważnie uszkodził jego konstrukcję, a zniszczeniu uległo wyposażenie sali sądowej. Usuwanie skutków pożaru trwało 6 lat i zapoczątkowało przebudowę gmachu w stylu renesansowym.  W latach 1559–1560 wykonano nowy hełm wieży, a także nową elewację. W 1561 na szczycie hełmu ustawiono pozłocony posąg panującego wówczas w Polsce króla Zygmunta II Augusta. W tym samym roku zainstalowano 14-dzwonowy carillon.

Bogacące się na pośrednictwie handlowym gdańskie mieszczaństwo dążyło do podkreślenia pozycji miasta również poprzez nadanie odpowiedniego splendoru ratuszowym wnętrzom. W ich upiększaniu w końcu XVI i na początku XVII wieku brali udział twórcy złotego wieku sztuki gdańskiej, tacy mistrzowie, jak Izaak van den Block, Hans Vredeman de Vries, Willem van der Meer, Anton Möller i Szymon Herle. Ogólne kierownictwo nad pracami sprawował Anton van Obberghen, pełniący w tym czasie funkcję budowniczego miejskiego. Podwyższono mury budowli, wymieniono okna gotyckie na renesansowe, a wnętrza przebudowano według wzorców weneckich. Widać to np. w wystroju Sali Czerwonej, której zdobnictwo przypomina Pałac Dożów w Wenecji.

Najbardziej reprezentacyjną kondygnacją stało się pierwsze piętro. Mieściło ono najważniejsze sale ratusza: Wielką Salę Rady, zwaną również Salą Czerwoną, i Wielką Salę Wety, nazywaną od XIX wieku Salą Białą. Również we wnętrzach oficyny, do której w drugiej połowie XVI wieku dobudowano dwa skrzydła (północne i wschodnie), stworzono piękne pomieszczenia, między innymi Małą Salę Rady (zwaną też Zimową) i Małą Salę Sądu Wetowego (Sala Kominkowa). Oficyna i skrzydła boczne utworzyły wewnętrzny dziedziniec w kształcie prostokąta.

W latach 1823–1824 przeprowadzono remont ratusza, w którym usunięto dawne tynki z malowidłami i zastąpiono je nowymi. W 1846 nadbudowano czwartą kondygnację.

W dwudziestoleciu międzywojennym w ratuszu założono centralne ogrzewanie, komin został poprowadzony od strony dziedzińca, wzdłuż ściany południowej^.

W marcu 1945, podczas natarcia Armii Czerwonej i bezpośredniego ostrzału miasta, pożar strawił hełm wieży i drewniane stropy, a mury dodatkowo ucierpiały od pocisków i bomb. Ocalałe ich fragmenty były tak nadwątlone, że nawet zwykła burza groziła katastrofą. Według wstępnych ustaleń budynek nie nadawał się do odbudowy i zakwalifikowany został do rozbiórki. Ostatecznie jednak udało się go uratować.

Danzig – Der Krahn. No 26 058.

Żuraw (niem. Krantor) – zabytkowydźwig portowy Gdańska, usadowiony pomiędzy pylonami Bramy Szerokiej nad Motławą.

Brama Szeroka (jedna z tzw. bram wodnych Głównego Miasta) istniała już w 1363, a z 1367 zachowała się łacińska wzmianka o dźwigu (caranum).

W obecnym kształcie żuraw zbudowano w latach 1442-1444. Służył przede wszystkim jako urządzenie portowe do załadunku towarów (głównie piwa) i balastu na statki, oraz do stawiania ich masztów. Urządzenie było w stanie podnieść ciężar czterech ton, na wysokość jedenastu metrów. Mechanizmem są dwa bębny o średnicy około sześciu metrów. Jako siłę napędową wykorzystywano ludzi stąpających wewnątrz tych bębnów (tzw. kół deptakowych).

Żuraw został podpalony w 1945, gdy miasto zdobyła Armia Czerwona. Ocalały mury okalające drewnianą konstrukcję. Po II wojnie światowej zrekonstruowano część drewnianą.

Danzig. Der Krahn. No 26 058.

Żuraw (niem. Krantor) – zabytkowydźwig portowy Gdańska, usadowiony pomiędzy pylonami Bramy Szerokiej nad Motławą.

Brama Szeroka (jedna z tzw. bram wodnych Głównego Miasta) istniała już w 1363, a z 1367 zachowała się łacińska wzmianka o dźwigu (caranum).

W obecnym kształcie żuraw zbudowano w latach 1442-1444. Służył przede wszystkim jako urządzenie portowe do załadunku towarów (głównie piwa) i balastu na statki, oraz do stawiania ich masztów. Urządzenie było w stanie podnieść ciężar czterech ton, na wysokość jedenastu metrów. Mechanizmem są dwa bębny o średnicy około sześciu metrów. Jako siłę napędową wykorzystywano ludzi stąpających wewnątrz tych bębnów (tzw. kół deptakowych).

Żuraw został podpalony w 1945, gdy miasto zdobyła Armia Czerwona. Ocalały mury okalające drewnianą konstrukcję. Po II wojnie światowej zrekonstruowano część drewnianą.

Danzig. Der Artushof. No 26 059.

Danzig. Der Artushof. No 26 059.

Dwór Artusa (niem. Artushof)

Gmach usytuowany w centrum Gdańska, przy Długim Targu 44, dawniej miejsce spotkań kupców, ośrodek życia towarzyskiego, później giełda, obecnie oddział Muzeum Historycznego Miasta Gdańska.

Nazwa została zaczerpnięta z bardzo popularnej w średniowieczu legendy o królu Arturze, symbolu rycerskości i odwagi. Najpierw w Anglii, a potem również w innych krajach germańskich, nazywano jego imieniem domy spotkań rycerstwa i patrycjatu. W Polsce dwory Artusa zakładane i odwiedzane były przez przedstawicieli warstwy mieszczańskiej. Na terenach Rzeczypospolitej powstało kilka dworów, lecz gdański był z nich zdecydowanie najsławniejszy. Był siedzibą kilku bractw, których nazwy wywodziły się od ław. Najznamienitsze z nich to ława św. Rajnolda, św. Jerzego, Malborska, Trzech Króli oraz Ławników. Bractwa gromadziły elitę Gdańska – przedstawicieli patrycjatu i bogatego mieszczaństwa, dla rzemieślników, kramarzy oraz wszystkich trudniących się pracą najemną wstęp był surowo zakazany. Bogaci kupcy oraz goście zagraniczni gromadzili się tu wieczorami, wnosząc z góry opłatę za wypijane trunki (w XVII w. w wysokości 3 szylingów). Początkowo, przynajmniej teoretycznie, omawianie interesów na terenie Dworu było zakazane, do tego celu służył plac przed budynkiem. Wieczory we Dworze urozmaicane były różnymi występami – muzyków, śpiewaków, linoskoczków, kuglarzy. Mimo oficjalnego zakazu, goście często spędzali czas na hazardzie, grze w kości i karty, bardzo popularne były też różnorodne zakłady. Mimo że na co dzień podawano tam jedynie trunki, uzupełniane niewielkimi zakąskami, to co jakiś czas wyprawiano wspaniałe uczty, trwające nawet po kilka dni. Zwłaszcza pod koniec XVII w. uczty wyprawiane z coraz większym przepychem, zaczęły się przeradzać w całonocne pijatyki. Pojawiało się coraz więcej skarg na rozluźnienie obyczajów panujące we Dworze. Jednak nie tylko spotkania towarzyskie odbywały się we Dworze. W XVII w. pojawili się tu księgarze, prezentujący książki drukowane w Gdańsku, oraz stoiska malarzy – nie zostali oni objęci zakazem wstępu dla innych handlarzy.

Czasy rozkwitu Dworu przypadają na wiek XVI i XVII, ale jego historia sięga znacznie wcześniej. Nazwa budynku „curia regis Artus” (dwór króla Artusa), wzniesionego w Gdańsku w latach 1348-1350, pojawiła się pierwszy raz w 1357 r. w miejskim zapisie o czynszu gruntowym z 1350 r. Kolejny budynek wzniesiono być może w 1379 r. Na jego ślady natrafiono prawdopodobnie podczas badań archeologicznych w 1991 r. (por. Gdańsk wczesnośredniowieczny w świetle najnowszych badań archeologicznych i historycznych, Gdańsk 1998, s. 200). Ten budynek gdańskiego Dworu spłonął w roku 1476. Odbudowano go w kilka lat później, a w 1552 r. otrzymał nową fasadę, raz jeszcze przekształconą w 1617 r. przez Abrahama van den Blocke. Budynek ozdobiono wspaniałymi posągami starożytnych bohaterów (Scypion Afrykański, Temistokles, Kamillus, Juda Machabeusz) powyżej alegoriami siły i sprawiedliwości, a na szczycie posągiem Fortuny. Po obu stronach portalu umieszczono medaliony z popiersiami Zygmunta III Wazy oraz jego syna, wtedy jeszcze królewicza Władysława.

Danzig. Am brausenten Wasser. No 26 060.

Rybackie Pobrzeże (niem. Fischbrücke) – ulica w Gdańsku, część Targu Rybnego położona bezpośrednio nad Motławą.

Dawniej oddzielone było od reszty Targu Rybnego pierzeją domów, w której istniały trzy przejścia: Brama Straganiarska, Brama Tobiasza oraz wąskie przejście zwane „Bramą Maślaną” (niem. Buttertor).

W swoim historycznym kształcie, utrwalonym na wielu archiwalnych fotografiach, było to miejsce gdzie handlowano rybami, zarówno na drewnianym pomoście jak i bezpośrednio z przycumowanych do nabrzeża łodzi. W literaturze uwiecznione zostały także charakterystyczne przekupki z Rybackiego Pobrzeża, posługujące się lokalnym dialektem języka niemieckiego, w którym sporo było wyrazów pochodzenia kaszubskiego.

Po zniszczeniach w 1945, obecnie Rybackie Pobrzeże nie wyodrębnia się w sposób widoczny z Targu Rybnego, natomiast dla osób spacerujących wzdłuż Motławy stanowi po prostu przedłużenie Długiego Pobrzeża.

Danzig – Generalkommando. No 26 061.

Nowy Ratusz w Gdańsku – neorenesansowy reprezentacyjny pałacyk wzniesiony w latach 1898–1901 przy ówczesnej ulicy Elizabethwall (obecnie Wały Jagiellońskie 1), obecnie siedziba Rady Miasta Gdańska, pełniąca również funkcję reprezentacyjną – udzielane są tu śluby. Znany potocznie jako Stary Żak ze względu na fakt, że dawniej był siedzibą Klubu Studentów Wybrzeża „Żak”.

Kompleks budynków, znanych jako Generalkommando, został zbudowany jako siedziba dowództwa pruskiego garnizonu w Gdańsku. Składał się z pałacyku, budynku stajennego, nie zachowanej do dziś oficyny i parku o powierzchni 1,8 ha.

Budynek został wpisany do rejestru zabytków 17 kwietnia 1972, a w 1993 do rejestru dopisano stajnię, mur i park wchodzące w skład kompleksu. Obecnie obiekt znajduje się w rejestrze jako „Zespół Komendantury Garnizonu Pruskiego (d. Klub Studencki Żak) – ob. Ratusz (budynek główny, stajnia, mur ceglany, park)”.

Na przestrzeni lat budynek miał wielu użytkowników. Byli to kolejno:

• Generalna Komendantura Garnizonu Pruskiego,
• Dowództwo XVIII Korpusu Armijnego,
• gen. Richard Haking, głównodowodzący alianckimi siłami okupacyjnymi (1920),
• Wysoki KomisarzLigi Narodów w okresie Wolnego Miasta Gdańska,
• Wehrkreiskommando i gauleiterAlbert Forster (w czasie wojny),
• Komitet Miejski PZPR (1945–1957) ,
• Klub Studentów Wybrzeża „Żak” (1957-1978),
• Rada Miasta Gdańska (od 1999).

Danzig. Marienkirche vom Rastrum. No 26 062.

Bazylika konkatedralna Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny w Gdańsku, w skrócie Kościół Mariacki (pot. Korona miasta Gdańska)

Historyczna fara Głównego Miasta w Gdańsku, pełniąca funkcję kościoła katolickiego i ewangelickiego (w latach 1572-1945), od 1986 konkatedra diecezji gdańskiej, która w 1992 stała się archidiecezją. Kościół jest dedykowany Najświętszej Marii Panny, nosi wezwanie Wniebowzięcia NMP. Położony jest na placu między ulicami Piwną i Chlebnicką, a Św. Ducha. Od strony Motławy bezpośrednio do jednej z bram świątyni prowadzi ul. Mariacka. Kościół Mariacki jest największą świątynią na świecie zbudowaną z cegły. Jej charakterystyczna sylwetka, której akcentami są masywna zachodnia wieża dzwonna i smukłe narożne wieżyczki tworzy dominantę w panoramie miasta. Zbudowany w latach 1346-1506 kościół jest przykładem gotyku ceglanego, odmiany stylu w architekturze gotyckiej upowszechnionego w krajach basenu Morza Bałtyckiego. Pomimo burzliwych dziejów, świątynia zachowała historyczną formę architektoniczną co poświadcza ikonografia sięgająca XVI wieku oraz bogaty wystrój wnętrza, który tworzą liczne dzieła średniowieczne (m.in. Piękna Madonna Gdańska, Pietà, Ołtarz Koronacji Marii, ołtarz Św. Barbary, Tablica Dziesięciorga Przykazań, zegar astronomiczny) i nowożytne (zespół obrazów i epitafiów z XVI-XVIII stuleci).

Poniżej pocztówki z tym samym widokiem również wydane przez Dr. Trenkler Co. (Wydana: Leipzig 1904;  Numer: 26 062)

Danzig. Marienkirche vom ratsturm. No 26 062.

Bazylika konkatedralna Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny w Gdańsku, w skrócie Kościół Mariacki (pot. Korona miasta Gdańska)

Historyczna fara Głównego Miasta w Gdańsku, pełniąca funkcję kościoła katolickiego i ewangelickiego (w latach 1572-1945), od 1986 konkatedra diecezji gdańskiej, która w 1992 stała się archidiecezją. Kościół jest dedykowany Najświętszej Marii Panny, nosi wezwanie Wniebowzięcia NMP. Położony jest na placu między ulicami Piwną i Chlebnicką, a Św. Ducha. Od strony Motławy bezpośrednio do jednej z bram świątyni prowadzi ul. Mariacka. Kościół Mariacki jest największą świątynią na świecie zbudowaną z cegły. Jej charakterystyczna sylwetka, której akcentami są masywna zachodnia wieża dzwonna i smukłe narożne wieżyczki tworzy dominantę w panoramie miasta. Zbudowany w latach 1346-1506 kościół jest przykładem gotyku ceglanego, odmiany stylu w architekturze gotyckiej upowszechnionego w krajach basenu Morza Bałtyckiego. Pomimo burzliwych dziejów, świątynia zachowała historyczną formę architektoniczną co poświadcza ikonografia sięgająca XVI wieku oraz bogaty wystrój wnętrza, który tworzą liczne dzieła średniowieczne (m.in. Piękna Madonna Gdańska, Pietà, Ołtarz Koronacji Marii, ołtarz Św. Barbary, Tablica Dziesięciorga Przykazań, zegar astronomiczny) i nowożytne (zespół obrazów i epitafiów z XVI-XVIII stuleci).

Danzig. Der Langemarkt. No 26 063.

Danzig. Der Langemarkt. No 26 063.

Danzig. Blick auf Langgarten mit Kirche. No 26 064.

Danzig. Holzmarkt. No 26 065.

Widok na Holzmarkt (Plac Drzewny).  Na wprost wylot ulicy  Holzmarkt (Plac Drzewny)  a z prawej  Töpfergasse (Garncarska).

Targ Drzewny (niem. Holzmarkt) – jeden z historycznych gdańskich targów. Północno-Zachodni  widok w kierunku ul. Gancarskiej i Wałów Jagielońskich.

W praktyce stanowi duże rondo u zbiegu ulic: Podwale Staromiejskie, Szerokiej, Garncarskiej i Kowalskiej. Od południa łączy się z Targiem Węglowym, a od wschodu z Placem Kobzdeja (byłym Targiem Truskawkowym).

Nazwa Targu wzięła się od drewna, którym handlowano w tym miejscu. Została ona użyta po raz pierwszy w 1581 roku.

W 1904 roku odsłonięto na Targu Drzewnym pomnik Kriegerdenkmal, upamiętniający zjednoczenie Niemiec. W 1946 roku został on wysadzony w powietrze.

W 1965 roku został tu odsłonięty obecny pomnik Jana III Sobieskiego, pochodzący ze Lwowa.

Danzig. Holzmarkt. No 26 065.

Danzig. Bahnhofsplatz. No 26 066.

Reprezentacyjny i przestronny Dworzec Główny został wybudowany w latach 1894-1900, w stylu tzw. „gdańskiego renesansu” wg projektu Aleksandra Ruedella, Paula Thoemera i Georga Cuny’ego. Jest zlepkiem eklektycznych form renesansu i baroku. Gmach dworca i wieżę zbudowano z cegły i bogato ozdobiono piaskowcem z Wartkowic. Uroczyste otwarcie dworca miało miejsce 30 października 1900 r. Główny gmach zwany był wówczas „budynkiem powitalnym” (Empfangsgebäude). Wieża o wysokości 50 m (z zegarami) została zbudowana w latach 1900-1903. Spełniała funkcję ukrytej, wkomponowanej w zabudowę wieży ciśnień, do czasu zelektryfikowania kolei. Tarcze zegarowe (o średnicy 3,25 m) umieszczone zostały na wysokości 25,6 m.

Układ dworca odpowiadał najnowszym ówcześnie osiągnięciom i wymogom. Wyposażony został w dużą halę recepcyjną z kasami, przechowalnię bagażu, budki telefoniczne, urząd telegraficzny, komisariat policji, poczekalnie wspólną dla klas I i II, oraz osobne dla III i IV klasy, umywalnię, toaletę męską oraz damską i bufet.

Wybudowanie dworca spowodowało zmiany w tej części miasta. Okolice w pobliżu stały się terenami atrakcyjnymi dla inwestorów, przede wszystkim branży hotelarskiej. Jednak już niedługo po uruchomieniu wskazywano na jego niefortunną lokalizację między miastem, a Górą Gradową, w wyniku której niemożliwa była jego rozbudowa w miarę zwiększających się potrzeb miasta.

W 1945 został podpalony, a po II wojnie światowej odrestaurowany. Wieża uniknęła spalenia.

Danzig. Bahnhofsplatz. No 26 066.

Danzig. Kaiser Wilhelm Denkmal und Hauptwache. No 26 067.

Brama Wyżynna, dawniej także „Brama Wysoka” (niem. das Hohe Tor) – renesansowa brama miejska w Gdańsku, obecnie przy głównej trasie samochodowej (ulice Okopowa i Wały Jagiellońskie).

Do 1895 znajdowała się w ciągu szesnastowiecznych fortyfikacji, pomiędzy Bastionem św. Elżbiety i Bastionem Karowym oraz stanowiła główną bramę wjazdową do miasta, otwierającą ciąg tzw. Drogi Królewskiej.  Bramę zbudował do 1588 Willem van den Blocke. W dwudziestowiecznej literaturze rozpowszechnił się pogląd, że Bramę Wyżynną wybudował w latach 1574-1576 Hans Kramer, a następnie w latach 1587-1588 miała ona zostać oblicowana piaskowcem (rustykowana) przez W. van den Blocke’a. Franciszek Krzysiak wykazał, że jest to nieporozumienie – w rzeczywistości Kramer wybudował jedynie tzw. bramę wewnętrzną, która istniała do 1878, a następnie została wyburzona.       Masywna forma bramy nawiązywała do bram miejskich w Antwerpii (Sint-Jorispoort – Brama św. Jerzego z 1543-45, Kipdorppoort z 1550), opartych na wzorach włoskich. W przyziemiu cztery zdwojone pilastry toskańskie flankują trzy półkoliście zamknięte przeloty – środkowy, najwyższy, przeznaczony był dla ruchu kołowego, dwa boczne dla ruchu pieszego. Ta kondygnacja jest oblicowana rustyką z piaskowca, którego ciosy ozdobione zostały głęboko rytym ornamentem roślinnym. Górna kondygnacja, która musiała zakrywać uniesioną bronę środkowego przelotu, ozdobiona jest fryzem heraldycznym z trzema silnie wypukłymi herbami: pośrodku Rzeczypospolitej, po prawej Gdańska, po lewej Prus Królewskich. Fryz jest podzielony płaskimi, nieklasycznymi pilastrami, które kontynuują podziały pionowe dolnej kondygnacji i znajdują przedłużenie na attyce w rzeźbach czterech lwów. Całość nakryta jest płaskim dachem czterospadowym.

Na fasadzie znajdują się ponadto sentencje łacińskie:

• Sapientissime fiunt quae pro Republica fiunt – „Najmądrzej dzieje się wszystko, co się dzieje dla Rzeczypospolitej”
• Iustitia et Pietas duo sunt Regnorum omnium Fundamenta – „Sprawiedliwość i pobożność to dwie podstawy wszystkich królestw”, lub też jeśli przeczytamy tylko dolną linię – Rum omnium Fundamenta – „Rum podstawą wszystkiego”, co uznawane jest za typowy ówczesny gdański humor.
• Civitatib.(us) haec optanda bona maxime Pax Libertas et Concordia – Dobra najbardziej dla państw pożądane to pokój, wolność, zgoda

Napisy, cyfry i herby były dawniej obficie złocone.

Na elewacji wschodniej, zwróconej ku Katowni, znajduje się płaskorzeźbiony herb Cesarstwa Niemieckiego, dodany w 1884.

Przed bramą znajdował się most zwodzony (właściwie trzy kładki: środkowa szeroka i dwie boczne, węższe), przerzucony nad fosą.   Projekt budowlany został zatwierdzony przez Radę Miasta w 1586. Ukończona w 1588, przez 290 lat brama istniała w niezmienionej formie. W 1861 fasada została poddana pracom restauracyjnym (ich śladem jest data umieszczona w kilku miejscach). W 1878 postanowiono zwiększyć przepustowość przejazdu – brama wewnętrzna została wyburzona, a po obu stronach bramy van den Blocke’a wybito w wałach dodatkowe przejazdy. Ponadto most zwodzony nad fosą zastąpiono stałą groblą. W 1884 oblicowano całość bramy rustyką (która wcześniej istniała tylko na elewacji zachodniej) i dodano fryz z herbem na wschodniej elewacji. W 1895 wały zostały całkowicie zniesione, a fosa zasypana. Do wolno stojącego budynku bramy przeniesiono w 1903 odwach i w związku z tym zamknięto przejazdy. Po demilitaryzacji Gdańska w 1920 pomieszczenia po odwachu zajęło biuro podróży Norddeutscher Lloyd. W 1945 uszkodzony został głównie wystrój rzeźbiarski bramy.

Wieża Więzienna (niem. Stockturm) – powstała jako element obwarowania Głównego Miasta w Gdańsku. Razem z Katownią i łączącą je tzw. Szyją stanowi zespół przedbramia (barbakan) ul. Długiej.

Fundamenty Wieży Więziennej pochodzą z początku XIV wieku. Pierwszy etap budowy jest dziełem budowniczego miejskiego, Henryka Ungeradina. Wzniósł on przed Bramą Długouliczną wieżę z ostrołukowym przejazdem i prostokątnym dziedzińcem. Kolejne nadbudowy pochodzą z lat 1379–1382 i 1416–1418. Najwyższą kondygnację z arkadami o kształcie „oślego grzbietu” wzniósł Henryk Hetzel. Michał Enkinger zwieńczył wieżę dachem namiotowym i czterema smukłymi wieżyczkami narożnymi. Dach ten spłonął w roku 1577 podczas oblężenia Gdańska przez wojska Stefana Batorego.

W roku 1594 Antoni van Obberghen przebudował wieżę, wieńcząc ją barokowym hełmem. Gdy w roku 1604 wieża straciła swoje znaczenie jako element fortyfikacji Gdańska, przeznaczono ją wraz z Katownią i Szyją na więzienie. Na wschodniej elewacji Wieży Więziennej umieszczono pręgierz, miejsce wielu egzekucji.

Danzig. Kriegendenkmal. No 26 068.

Widok na Holzmarkt (Plac Drzewny) i  odsłonięty w 1904  pomnik Kriegerdenkmal, upamiętniający zjednoczenie Niemiec. W 1946 roku pomnik  został  wysadzony w powietrze.

Za pomnikiem wylot Breitgasse (Szeroka).

Langfuhr. Hochschule. No 26 069.

Langfuhr – Hochschule.

Najstarsze budynki dzisiejszej politechniki zostały wybudowane w latach 1900–1904, wedle projektów berlińskiego architekta Alberta Carstena dla nowo powstającej Wyższej Szkoły Technicznej (Königliche Preussische Technische Hochschule). Gmach główny uczelni posiada bogaty wystrój rzeźbiarski, utrzymany w stylu neorenesansu niderlandzkiego, dzięki któremu miała się wpisać w zabytkową architekturę Gdańsk.

Uroczysta inauguracja odbyła się 6 października 1904, w obecności niemieckiego cesarza, Wilhelma II.

Lata 1918-1939

W latach 1918 – 1921 uczelnia nosiła nazwę Wyższej Szkoły Technicznej w Gdańsku (Technische Hochschule zu Danzig). Wraz z utworzeniem Wolnego Miasta Gdańska zmieniono nazwę uczelni na Wyższą Szkołę Techniczną Wolnego Miasta Gdańska (Technische Hochschule der Freien Stadt Danzig). 1 sierpnia 1922 wprowadzono zmiany w statucie, regulaminie i strukturze uczelni. Powołano trzy wydziały:Wydział I Nauk Ogólnych,Wydział II Budownictwa,Wydział III Inżynierii Maszynowej

Lata 1939-1945

W latach 1939-1941 zmieniono nazwę uczelni na Wyższą Szkołę Techniczną w Gdańsku (Technische Hochschule Danzig), w latach 1941-1945 funkcjonowała nazwa Wyższej Szkoły Rzeszy w Gdańsku (Reichshochschule Danzig), ze znaczne zmniejszoną liczbą studentów i kadry naukowej. W styczniu 1945 zawieszono zajęcia i rozpoczęto ewakuację wyposażenia, księgozbioru i pracowników. Budynki przerobiono na szpital wojenny z 3 tysiącami łóżek.

Langfuhr. Hochschule. No 26 069.

Widok od Al. Zwycięstwa.

Najstarsze budynki dzisiejszej Politechniki Gdańskiej zostały wybudowane w latach 1900–1904, wedle projektów berlińskiego architekta Alberta Carstena dla nowo powstającej Wyższej Szkoły Technicznej (Königliche Preussische Technische Hochschule). Gmach główny uczelni posiada bogaty wystrój rzeźbiarski, utrzymany w stylu neorenesansu niderlandzkiego, dzięki któremu miała się wpisać w zabytkową architekturę Gdańsk.

Uroczysta inauguracja odbyła się 6 października 1904, w obecności niemieckiego cesarza, Wilhelma II. Lata 1918-1939 W latach 1918 – 1921 uczelnia nosiła nazwę Wyższej Szkoły Technicznej w Gdańsku (Technische Hochschule zu Danzig). Wraz z utworzeniem Wolnego Miasta Gdańska zmieniono nazwę uczelni na Wyższą Szkołę Techniczną Wolnego Miasta Gdańska (Technische Hochschule der Freien Stadt Danzig). 1 sierpnia 1922 wprowadzono zmiany w statucie, regulaminie i strukturze uczelni. Powołano trzy wydziały:Wydział I Nauk Ogólnych,Wydział II Budownictwa,Wydział III Inżynierii Maszynowej Lata 1939-1945 W latach 1939-1941 zmieniono nazwę uczelni na Wyższą Szkołę Techniczną w Gdańsku (Technische Hochschule Danzig), w latach 1941-1945 funkcjonowała nazwa Wyższej Szkoły Rzeszy w Gdańsku (Reichshochschule Danzig), ze znaczne zmniejszoną liczbą studentów i kadry naukowej. W styczniu 1945 zawieszono zajęcia i rozpoczęto ewakuację wyposażenia, księgozbioru i pracowników. Budynki przerobiono na szpital wojenny z 3 tysiącami łóżek.

Danzig. Langgasse. No 26 070.

Danzig. Holzmarkt. No 26 071.

Targ Drzewny (niem. Holzmarkt) – jeden z historycznych gdańskich targów.

Północno-Wschodni  widok w kierunku ul. Podwale Staromiejskie i ul. Kowalska. W praktyce stanowi duże rondo u zbiegu ulic: Podwale Staromiejskie, Szerokiej Garncarskiej i Wałów Jagielońskich. W praktyce stanowi duże rondo u zbiegu ulic: Podwale Staromiejskie, Szerokiej, Garncarskiej i Kowalskiej. Od południa łączy się z Targiem Węglowym, a od wschodu z Placem Kobzdeja (byłym Targiem Truskawkowym).

Nazwa Targu wzięła się od drewna, którym handlowano w tym miejscu. Została ona użyta po raz pierwszy w 1581 roku.

W 1904 roku odsłonięto na Targu Drzewnym pomnik Kriegerdenkmal, upamiętniający zjednoczenie Niemiec. W 1946 roku został on wysadzony w powietrze.

W 1965 roku został tu odsłonięty obecny pomnik Jana III Sobieskiego, pochodzący ze Lwowa.

Daznig. Holzmarkt. No 26 071.

Widok na Holzmarkt (Plac Drzewny).  Z lewej wylot  Schmiedegasse (Kowalska) na wprost Altstädtischer Graben (Podwale Staromiejskie).

Targ Drzewny (niem. Holzmarkt) – jeden z historycznych gdańskich targów. Północno-Zachodni  widok w kierunku ul. Gancarskiej i Wałów Jagielońskich.

W praktyce stanowi duże rondo u zbiegu ulic: Podwale Staromiejskie, Szerokiej, Garncarskiej i Kowalskiej. Od południa łączy się z Targiem Węglowym, a od wschodu z Placem Kobzdeja (byłym Targiem Truskawkowym).

Nazwa Targu wzięła się od drewna, którym handlowano w tym miejscu. Została ona użyta po raz pierwszy w 1581 roku.

W 1904 roku odsłonięto na Targu Drzewnym pomnik Kriegerdenkmal, upamiętniający zjednoczenie Niemiec. W 1946 roku został on wysadzony w powietrze.

W 1965 roku został tu odsłonięty obecny pomnik Jana III Sobieskiego, pochodzący ze Lwowa.

Poniżej ta sama pocztówka wydana przez tego samego wydawce ale cztery lata później(1908)  i z inną numeracją (Dzg. 83).

Danzig. Kriegschule. No 26 072.

Tam, gdzie przy Promenadzie (dzisiejszej ul. 3 Maja) kończyła się kiedyś jedna z suchych fos, wyznaczających zasięg centralnej części fortu Góry Gradowej, w II połowie XIX w. postanowiono wznieść nowe koszary. Fosa biegła prostopadle do Promenady, pomiędzy cmentarzem św. św. Piotra i Pawła i Kościoła św. Trójcy, a długą działką cmentarza Kościoła Mariackiego. Jedynym budynkiem wojskowym, który znajdował się wcześniej w tym miejscu był magazyn należący do Urzędu Fortyfikacji. Nowe koszary przeznaczone miały być dla Wschodniopruskiego Batalionu Pionierów Nr 1, który nosił imię… księcia Radziwiłła. Nie chodziło tu jednak bynajmniej o „zdrajcę i sprzedawczyka” Bogusława, który, jak wiadomo dowodził przez pewien czas armią Hohenzollernów i bardzo się zasłużył późniejszej pruskiej dynastii królewskiej, a o jego krewnego, Wilhelma Pawła Radziwiłła (1797-1870), pruskiego generała, swego czasu inspektora twierdz i szefa pruskich wojsk inżynieryjnych. A pionierzy, które to określenie różnie może się kojarzyć, byli typowymi oddziałami inżynierii. Numer pierwszy w nazwie jednostki nie był przypadkowy. Był to najstarszy oddział regularnych wojsk inżynieryjnych w pruskiej armii, związany z Gdańskiem od czasu oblężenia 1807 r., a stale w mieście stacjonujący od roku 1820.

Pionierzy, którzy dotychczas rezydowali na Górze Gradowej, zajęli stopniowo kompleks nowych koszar powstający w latach 1880-1884, którego główny gmach umiejscowiono przy Promenadzie, a pomocnicze budynki wyżej, u podnóża właściwych fortyfikacji. Projektantem założenia był gdański architekt Rühle von Lilienstern, znany również z autorstwa innych koszar, zajmowanych obecnie przez Straż Graniczną, a położonych przy ul. Oliwskiej w Nowym Porcie. Koszary Pionierów były sporym, dwuskrzydłowym budynkiem, z centralną, skośnie względem skrzydeł bocznych umieszczoną częścią reprezentacyjną. Projekt, zgodnie z panującą wówczas modą, nawiązywał do historycznej architektury, w tym wypadku był to gdański manieryzm, czy też, jak wówczas to określano „północnoniemiecki renesans”. Od późniejszej Szkoły Wojennej różniły się brakiem dwóch najwyższych kondygnacji, dobudowanych później. Przeznaczone były dla trzech kompanii pionierów, a także dla 4 oficerów i 15 podoficerów wraz z rodzinami.

W 1890 r. batalion pionierów przeniesiony został do Królewca. Opustoszałe koszary służyły przez jakiś czas intendenturze i służbie taborowej. Ostatecznie zdecydowano się przeznaczyć cały kompleks na potrzeby wojskowej uczelni, nazwanej Szkołą Wojenną (Kriegsschule). Szkolny kompleks obejmował dawny budynek koszar z nadbudowanym nowym piętrem i poddaszem oraz budynki pomocnicze. Składały się na nie stajnie, ujeżdżalnia, kuźnia, arsenał, sala do ćwiczeń i osobny budynek ustępowy. na dziedzińcu części pomocniczej wytyczono dwa place do jazdy konnej i mniejszy do innego rodzaju ćwiczeń. Jako datę uruchomienia szkoły przyjmuje się rok 1893. Do dzisiaj można w bryle gmachu rozpoznać część oryginalną i późniejszą nadbudowę, rozdzielone wyraźnym, kamiennym gzymsem.

Na parterze w skrzydle od strony Promenady mieściło się mieszkanie komendanta z osobnym wejściem i werandą. W centralnej części znajdował się gabinet dyrektora, mieszkanie portiera, hol i klatka schodowa. Dłuższe skrzydło mieściło jadalnię i pomieszczenia rekreacyjne dla studentów, jadalnię oficerską, salę bilardową i kasyno oficerskie i czytelnię. Pierwsze piętro mieściło sale wykładowe, bibliotekę, modelarnię, cztery sale mieszkalne dla szesnastu studentów i mieszkania oficerów. Pozostali studenci mieszkali w pomieszczeniach na trzeciej kondygnacji i na poddaszu w sześcio-ośmioosobowych salach.

Szkołę przewidziano dla 108 studentów jednocześnie pobierających naukę. Na jej czele stał komendant, wspomagany przez siedmiu oficerów i liczny personel pomocniczy. Ujeżdżalnia była salą nakrytą sklepionym dachem, znajdującą się w miejscu gdzie powstaje właśnie nowoczesna część kompleksu. Stajnia mieściła 46 koni, w tym sześć oficerskich oraz mieszkania dla 20 stajennych. Koszt całej inwestycji adaptującej dawne koszary na cele Szkoły Wojennej obliczono na blisko pół miliona marek.

Nauka obejmowała kursy oficerskie i podnoszące kwalifikacje oficerów.

Szkoła działała aż do końca I wojny światowej. Zaraz po zakończeniu działań była miejscem, gdzie obradowały rewolucyjne rady żołnierskie, bardzo burzliwie zastanawiające się nad kształtem powojennego świata i miejscem Gdańska w tym świecie. Utworzenie Wolnego Miasta i jego demilitaryzacja zakończyła definitywnie funkcjonowanie szkoły. Początkowo budynek dawnej szkoły zamieszkiwali urzędnicy, a następnie a jej budynki przekazano Zarządowi Podatkowemu, a także kasie państwowej i miejskiej. Sala treningowa i ujeżdżalnia zostały udostępnione do publicznego użytku w celach sportowych, ale wkrótce przepędzono sportowców z tej ostatniej, urządzając w niej składnicę akt. W latach II wojny światowej do administracji finansowej, nadal zajmującej kompleks dawnej szkoły, miał jakoby również dołączyć zarząd okręgu Wehrmachtu.

Danzig. Dominiks. und St. Elisabeth – Wall. No 26 073.

Widok z Wałów Elżbietańskich (Elisabethwall) na Hucisko i Wały Dominika (Dominikswall).  Widok w kierunku Targu Siennego i Bramy Wyżynnej.

Ulica Wały Jagiellońskie powstała z połączenia dwóch ulic wybudowanych pod koniec XIX w. Szerokie ulice, zabudowane reprezentacyjnymi gmachami, powstały według projektu niemieckiego urbanisty Jacoba Stübbena.  Nazwy ulicom zostały nadane w 1897 i pochodziły od nowożytnych, obronnych wałów miejskich, na miejscu których zostały utworzone. Do 1945 północna część nosiła niemieckojęzyczną nazwę Elisabethwall (Wały Elżbietańskie), ze względu na bliskie sąsiedztwo bastionu św. Elżbiety, kościoła i szpitala św. Elżbiety. Ulica południowa nosiła nazwę Dominikswall (Wały Dominika) i była reprezentacyjną aleją. Usunięcie fortyfikacji skutkowało pojawieniem się nowych, atrakcyjnych inwestycyjnie terenów, położnych bezpośrednio przy centrum miasta. 

Danzig. Neptun-brunnen. No 26 074.

Danzig. Irrgarten Partie. No 26 075.

Targ Rakowy (niem. Krebsmarkt) – ulica w Gdańsku, w dzielnicy Śródmieście. Jeden z historycznych targów Gdańska. W dniu dzisiejszym spełnia rolę ulicy.

Targ Rakowy jest położony pomiędzy Huciskiem (od północy), a Wałami Jagiellońskimi (od wschodu). Od południa przylega do Targu Siennego. Od zachodu ogranicza go linia kolejowa.

Przez środek targu przepływa Kanał Raduni. Targ Rakowy był miejscem handlu rakami, poławianymi w przechodzącym przez niego Kanale Raduni. Obszar ten znajdował się poza murami miejskimi. Pierwsze użycie nazwy zanotowano w 1763.

Na targu istniał ogród, tzw. Mały Błędnik (niem. Kleine Irrgarten), który przeobraził się w obecny mały park.

Danzig. Irrgarten Partie. No 26 075.

Targ Rakowy (niem. Krebsmarkt) – ulica w Gdańsku, w dzielnicy Śródmieście. Jeden z historycznych targów Gdańska. W dniu dzisiejszym spełnia rolę ulicy.

Targ Rakowy jest położony pomiędzy Huciskiem (od północy), a Wałami Jagiellońskimi (od wschodu). Od południa przylega do Targu Siennego. Od zachodu ogranicza go linia kolejowa.

Przez środek targu przepływa Kanał Raduni. Targ Rakowy był miejscem handlu rakami, poławianymi w przechodzącym przez niego Kanale Raduni. Obszar ten znajdował się poza murami miejskimi. Pierwsze użycie nazwy zanotowano w 1763.

Na targu istniał ogród, tzw. Mały Błędnik (niem. Kleine Irrgarten), który przeobraził się w obecny mały park.

Seria 28 000

Hela. Hefen mit Molen. No 28 886.

Pierwsze kotwicowisko dla rybaków na Helu zbudowano w 1883 roku na przybrzeżnej mieliźnie o szerokości ok. 350 m. W latach 1892-1898 kotwicowisko zostało rozbudowane w port o powierzchni 3 ha i głębokości 2,5 m. Zachodni falochron o łukowatym kształcie i długości ok. 320 m został zbudowany na bazie podwójnej drewnianej palisady, którą wypełniono wewnątrz kamieniami, na podkładce z faszyny. Następnie dobudowano do lądu wschodnie molo o długości 120 m.

W 1921 roku drewnianą konstrukcję częściowo wymieniono na betonową. Wg danych z 1921 roku w porcie na Helu było zarejestrowanych 180 rybaków, a także 42 kutry motorowe i 175 rybackich łodzi żaglowo-motorowych.

W 1922 roku Hel połączono linią kolejową z Puckiem. W 1923 roku zmodernizowano port zastępując drewniane elementy konstrukcji solidną betonową nadbudową, a także przedłużając zachodni falochron. W 1928 roku zostały rozpoczęte prace przygotowawcze do budowy portu dla Marynarki Wojennej, który od początku dysponował betonowymi nabrzeżami oraz głębszym basenem portowym.

Hela. Landspitze mit Windsemaphore. No 28 887.

Hela. Gesamtansicht. No 28 888.

Hela. Gesamtansicht. No 28 888.

Hela. Villenpartie. No 28 889.

Hela. Dorfstrasse. No 28 890.

Hela. Dorfstarsse. No 28 890.

Hela. Leuchtturm. No 28 891.

Hela. Leuchtturm. No 28 891.

Hela. Kurhaus. No 28 892.

Dom Zdrojowy (Kurhaus) po zbudowaniu działał pod nazwą „Hela”, a w 1920 przemianowano go na Dom Zdrojowy – Hotel Polonja.

1898 – Położenie kamienia węgielnego pod fundament komfortowego hotelu i rozpoczęcie budowy (projekt zlecono popularnemu w Niemczech architektowi Franzowi Henkenhafowi twórcy m.in. rezydencji przy ul. Jaśkowa Dolina)
1899 – zakończenie budowy Kurhausu po 8 miesiącach prac; jednoczesne prace nad dojazdem i drogą łączącą z Helem;
20 maja 1899 – uroczyste otwarcie dla gości helskiego Kurhausu; budynek wzniesiono na wydmie zwanej Wietrzną, przy zatokowym brzegu półwyspu; Kurhaus posiadał 25 pokoi z balkonami dla 70 gości, pokoje miały własne biblioteczki, była też jadalnia, pokój klubowy Gdańskiego Klubu Żeglarskiego o marynistycznym wystroju, a z budynku na plażę wiodła szeroka, wygodna ścieżka.

listopad 1900 – pierwszy dzierżawca Kurhausu – Alwin Albrecht z Berlina – zawiedziony niska frekwencją gości rezygnuje z pracy w Helu,

1901 – nowym dzierżawcą budynku zostaje wdowa o nazwisku Streller, zimne lato 1902 powoduje że nie chce pracować już następny sezon w Helu;
1902/1903 – dzierżawę Kurhausu przejmuje Carl Bodenburg z Gdańska; w ofercie znajdują się ciepłe i zimne kąpiele w specjalnych wannach położonych w pawilonie obok budynku; istnieje również możliwość wykupienia abonamentu na noclegi co znacznie obniża ich koszty; plaże w pobliżu Kurhausu są również udostępnione odpłatnie, podobnie jak kosze plażowe;   1905 – teren wokół Kurhausu zostaje otoczony szklanymi werandami, zamykającymi wewnętrzny ogród, na środku którego znajdowała się artezyjska fontanna; miało to chronić gości przez silnym wiatrem, który uważali za bardzo dokuczliwy;

1914 – wybuch I wojny światowej powoduje zamarcie ruchu turystycznego na Helu, brak dzierżawcy i nie dozorowanie budynków Kurhausu powodują że obiekt ulegają dewastacji;

od 1920 – Hel na powrót zyskuje popularność i odradza się jako miejscowość wypoczynkowa.                                                                                                                                   Przez sezony 1920-24 odwiedzał go rokrocznie np. Stefan Żeromski, który miał swój stały pokój na I piętrze. Uwielbiał spacerować po okolicy, a latarnie morskie na Helu i Rozewiu były jego ulubionym miejscem spacerów. Tak się złożyło, że bardzo umiłował Półwysep i praktycznie zwiedził jego każdy zakątek. W tamtych czasach nie raz spacerował brzegiem morza z notatkami w ręce i kontemplował piękno przyrody i krajobrazy naszego wybrzeża.

Helski Kurhausu a właściwie pozostałości które nie oparły się wojennej zawierusze zostały zburzone, pod koniec II Wojny Światowej, w celu oczyszczenia pola wzlotów dla polowego lotniska niemieckiego w Helu.

Seria 29 000

Danzig. Langgasse. No 29 140.

Danzig. Hohe Seign. No 29 141.

Stare Miasto, zajmujące dziś obszar od Podwala Staromiejskiego poza ulicę Wałową, sięgało pierwotnie tylko do Gnilnej, a na wschodzie do usypanej w 1402 r. Nowej Grobli (ul. Łagiewniki). Uposażając w 1415 r. nowo powstały szpital marynarski św. Jakuba Krzyżacy dodali mu teren od Nowej Grobli i Kanału Młyńskiego (Raduni) do Wisły. Już wcześniej, od 1402 r., polscy rybacy z Osieka mieli tu prawo postoju i sprzedawania ryb na brzegach Raduni. Taki był początek dzisiejszych ulic Rybaki Górne i Rybaki Dolne. Pierwszą z nich nazywano najpierw Przy Nowym Targu Rybnym (1495), potem Nad Rowem Młyńskim (1523), lub Wśród Rybaków, Górna Strona (mang den Seigen, hohe Seite), na koniec w skrócie Hohe Seigen, co po wojnie spolszczono na Rybaki Górne. Seige (w słowniku Mrongowiusza: cadzka lub cedzidło) oznacza dosłownie podziurkowany pojemnik do trzymania ryb w wodzie. Już w końcu XV w. stały tu domy nr 10–26 i 32–33. Po 1498 doszedł nr 30; pozostała zabudowa powstała w XVII i XVIII w. Całość przypominała amsterdamski gracht (kanał).

Po ostatniej wojnie pozostały cztery kamieniczki, w których osiedlili się nowi mieszkańcy.
Za: http://ibedeker.pl/obiekty/podzwonne-dla-kamieniczki-przy-ul-rybaki-gorne/#ixzz2NtCmE7xJ

Danzig. An der Mottlau. No 29 143.

Danzig. Kaizer-Wilhelm Denkmal. No 29 144.

Zoppot. Gesamtansicht von Konnigshohe. No 29 247.

Zoppot. Danzigerstrasse. No 29 248.

Skrzyżowanie Al. Niepodległości  (Danzigerstrasse ) i  ul. 1 Maja (Bergstrasse) z widokiem na Al. Niepodległości  (Danzigerstrasse ) w kierunku Gdańska.

Zoppot. Markt und Fastsches Haus. No 29 249.

Zoppot. Gesamtansicht von Konigshohe. No 29 250.

Zoppot. Gesamtansicht von Konigshohe. No 29 250.

Zoppot. Seesteg. No 29 251.

Zoppot. Neues Familienbad. No 29 253.

Łazienki Północne wzniesiono w roku 1903 r. według projektu Paula Puchmullera.

Resztki dawnego budynku były widoczne jeszcze jakiś czas po wojnie, przebudowane w latach 1967-72. o Łazienkach tak pisał w 1921 r. Mieczysław Orłowicz: Cokolwiek większe Łazienki Północne (Nordbad), które mają 340 kabin, basen pływacki i kąpiele słoneczne. W wodzie i na brzegu przyrządy gimnastyczne i sportowe. Kąpiele są oddzielne dla pań i panów i między niemi kąpiele wspólne, zwane familijnemi (Familienbad). W gmachu środkowym urządzono restaurację, gdzie goście kąpielowi spędzają całe popołudnia przypatrując się wesołym zabawom w kąpielach wspólnych przypominające Ostendę, nadto istnieją tu łaźnie dla ciepłych kąpieli we wannach otwarte latem i zimą, mające 60 kabin. Wydają one kąpiele z wody słonej i słodkiej, i wszelkie gatunki kąpieli lekarskich (borowinowa, świetlne, słone, żelazne, elektryczne i t.d.). Do środków leczniczych stosowanych w Sopotach należy też wdychiwanie morskiego powietrza, w którym to celu rano wyjeżdża jeden ze statków na pełne morze, gdzie stoi przez cztery godziny, a jego pasażerowie uprawiają przez ten czas werandowanie na pokładzie. Dla osób ze służby oraz dla miejscowej ludności robotniczej i dzieci szkolnych są specjalne kąpiele bezpłatne (Mägde und Männerfreibad), ale trzeba mieć kartę wejścia, którą otrzymuje się w ratuszu.

Zoppot. Neues Familienbad. No 29 253.

Łazienki Północne wzniesiono w roku 1903 r. według projektu Paula Puchmullera.

Resztki dawnego budynku były widoczne jeszcze jakiś czas po wojnie, przebudowane w latach 1967-72.

O Łazienkach tak pisał w 1921 r. Mieczysław Orłowicz: Cokolwiek większe Łazienki Północne (Nordbad), które mają 340 kabin, basen pływacki i kąpiele słoneczne. W wodzie i na brzegu przyrządy gimnastyczne i sportowe. Kąpiele są oddzielne dla pań i panów i między niemi kąpiele wspólne, zwane familijnemi (Familienbad). W gmachu środkowym urządzono restaurację, gdzie goście kąpielowi spędzają całe popołudnia przypatrując się wesołym zabawom w kąpielach wspólnych przypominające Ostendę, nadto istnieją tu łaźnie dla ciepłych kąpieli we wannach otwarte latem i zimą, mające 60 kabin. Wydają one kąpiele z wody słonej i słodkiej, i wszelkie gatunki kąpieli lekarskich (borowinowa, świetlne, słone, żelazne, elektryczne i t.d.). Do środków leczniczych stosowanych w Sopotach należy też wdychiwanie morskiego powietrza, w którym to celu rano wyjeżdża jeden ze statków na pełne morze, gdzie stoi przez cztery godziny, a jego pasażerowie uprawiają przez ten czas werandowanie na pokładzie. Dla osób ze służby oraz dla miejscowej ludności robotniczej i dzieci szkolnych są specjalne kąpiele bezpłatne (Mägde und Männerfreibad), ale trzeba mieć kartę wejścia, którą otrzymuje się w ratuszu.

Zoppot. Blick auf Warmbad und Kurhaus. No 29 254.

Zoppot. Markseite mit Kirche. No 29 255.

Kościół garnizonowy św. Jerzego,  wcześniej św. Zbawiciela

Projekt kościoła w stylu neogotyckim wykonał radca rządowy Louis von Tiedemann z Poczdamu i to bez wynagrodzenia. Stowarzyszenie budowy kościoła przedłożyło projekt cesarzowej z prośbą o objęcie protektoratu nad budową, co zostało 22 marca 1899r. przychylnie przyjęte wraz z przekazaniem daru na rzecz budowy w wysokości 1000 marek. Projekt został zatwierdzony przez cesarza Wilhelma II z zaleceniami podwyższenia wieży kościelnej o 7,5m, aby była widoczna ze statków płynących po zatoce i aby zewnętrznie sopocki kościół jeszcze bardziej przypominał styl średniowieczny. Cesarz ofiarował także 2000 marek.

Zoppot. Seestrasse. No 29 259.

Dolny odcinek ul. Morskiej (obecnie Bohaterów Monte Cassino).

W głębi po lewej Villa Bellevue. Z prawej Hotel i kawiarnia Haueisen (Wiener Cafe)

Zoppot. Kurgarten. No 29 260.

Zoppot. Vereinigate Bader mit Strand-promenade. No 29 261.

Łazienki Północne wzniesiono w roku 1903 r. według projektu Paula Puchmullera.

Resztki dawnego budynku były widoczne jeszcze jakiś czas po wojnie, przebudowane w latach 1967-72.

O Łazienkach tak pisał w 1921 r. Mieczysław Orłowicz: Cokolwiek większe Łazienki Północne (Nordbad), które mają 340 kabin, basen pływacki i kąpiele słoneczne. W wodzie i na brzegu przyrządy gimnastyczne i sportowe. Kąpiele są oddzielne dla pań i panów i między niemi kąpiele wspólne, zwane familijnemi (Familienbad). W gmachu środkowym urządzono restaurację, gdzie goście kąpielowi spędzają całe popołudnia przypatrując się wesołym zabawom w kąpielach wspólnych przypominające Ostendę, nadto istnieją tu łaźnie dla ciepłych kąpieli we wannach otwarte latem i zimą, mające 60 kabin. Wydają one kąpiele z wody słonej i słodkiej, i wszelkie gatunki kąpieli lekarskich (borowinowa, świetlne, słone, żelazne, elektryczne i t.d.). Do środków leczniczych stosowanych w Sopotach należy też wdychiwanie morskiego powietrza, w którym to celu rano wyjeżdża jeden ze statków na pełne morze, gdzie stoi przez cztery godziny, a jego pasażerowie uprawiają przez ten czas werandowanie na pokładzie. Dla osób ze służby oraz dla miejscowej ludności robotniczej i dzieci szkolnych są specjalne kąpiele bezpłatne (Mägde und Männerfreibad), ale trzeba mieć kartę wejścia, którą otrzymuje się w ratuszu.

Zoppot. Strandleben am Seesteg. No 29 262.

Nie odłączną częścią Domu Zdrojowego w Sopocie było Molo.

Pierwszy pomost o długości 31,5 m został wybudowany przez dr Jerzego Haffnera w 1827 roku. Do końca XIX wieku Molo zostaje wydłużone do 150 m, by w roku 1910 osiągnąć 315 m. Początkowo obiekt spełniał funkcję lokalnej przystani, stopniowo przekształcając się (w miarę rozwoju uzdrowiska) w obiekt rekreacyjny, a potem – po rozbudowaniu infrastruktury lądowej (fontanna, muszla koncertowa) – także w obiekt imprezowy. .

Molo od samego początku było przedsięwzięciem o międzynarodowym wymiarze: jego budowę rozpoczął Francuz, weteran wojen napoleońskich, na polskich ziemiach należących do Królestwa Prus (od 1871 r. do Cesarstwa Niemieckiego), a w jego historię od samego początku zaangażowani byli zarówno Niemcy, jak i Polacy (w tym Kaszubi i Żydzi). Na przełomie XIX i XX wieku, dzięki połączeniom kolejowaym i morskim, zjeżdżali tutaj kuracjusze z całej Europy. Na mocy Traktatu Wersalskiego w 1919 roku obiekt (podobnie jak cały Sopot) wchodzi w skład Wolnego Miasta Gdańska.

Obecny kształt obiektu został nadany w 1928 roku po największej w historii Mola przebudowie zainicjowanej rok wcześniej z okazji 25-lecia miasta i 100-lecia Mola (m.in. znaczne wydłużenie pomostu spacerowego i zagospodarowanie Skweru Kuracyjnego). Od tego czasu w wyglądzie Mola nastapiły niewielkie zmiany, pomimo kilkakrotnie przeprowadzanych remontów generalnych.

W 1888 uruchomiono pierwszą regularną linię żeglugową, łączącą Sopot z Gdańskiem. W 1922 Towarzystwo Żeglugi Morskiej Gryf otworzyło linię żeglugową na trasie: Gdańsk-Sopot-Gdynia-Puck-Hel obsługiwaną przez małe stateczki „Abdank”, „Ajaks”, „Gryf”, „Jadwiga”, „Kaszuba”, „Monika” i „Straż”. W 1929 PP Żegluga Polska pływała do Gdyni i na Hel statkami „Gdańsk”, „Gdynia”, „Hanka”, „Jadwiga” i „Wanda”.

Molo pełniło też, zwłaszcza w okresie międzywojennym, funkcję przystani dla dużych statków pasażerskich. W rzeczywistości statki cumowały w pewnym oddaleniu od mola, do którego pasażerowie byli przewożeni łodziami.

Największą jednostką, która zacumowała w pobliżu mola był,  „Columbus” (32.364 t)   Był on około dwa razy większa od naszych flagowych jednostek – „Batorego” (14.287) i „Stefana Batorego” (15.024) które regularnie zawijały do pobliskiej Gdyni.

W okresie 1920-1939 Sopot obsługiwał serwis żeglugowy Prus Wschodnich – Seedienst Ostpreußen, np. w sezonie letnim 1939 komunikując drogą morską Sopot z Kilonią, Travemünde, Świnoujściem, Pilawą (Bałtijskiem), Memelem (Kłajpedą), Rygą i Helsinkami. Rejsy obsługiwały jednostki następujących armatorów: Norddeutscher Lloyd z Bremy, Hapag z Hamburga oraz Braeunlich ze Szczecina. Z chwilą wkroczenia Niemców do Polski, serwis zlikwidowano.

Zoppot. Strandleben am Seesteg. No 29 262.

Zoppot. Kurgarten und Warmbad. No 29 263.

Autorem koncepcji architektonicznej i głównym projektantem budynku Zakładu Kąpielowego (Warmbad) w Sopocie był, zgodnie ze wzmianką zamieszczoną w Kronice „Deutsche Bauzeitung” z 1903 roku, sopocki architekt miejski Paul Puchmüller (1875 – 1942). Współpracował z nim inny architekt z Sopotu Heinrich Dunkel (zm. 1924), kolega ze studiów i przyjaciel Puchmüllera.

Budynek wzniesiono przy plaży po prawej stronie wejścia na molo, na miejscu poprzednich drewnianych łaźni, zbyt małych w stosunku do potrzeb rozrastającego się kurortu.  Kiedy w 1902 roku podejmowano decyzję o budowie nowego Zakładu, zdecydowano się równocześnie na przeniesienie w inne miejsce gazowni zajmującej obszar przy starych zabudowaniach, dzięki czemu uzyskano potrzebny na nowe założenie duży teren.

Zakład Kąpielowy ukończono w stanie surowym 11 grudnia 1903 roku, przez kolejne miesiące trwały prace wykończeniowe. Ostatecznie gmach został oddany do użytku 1 sierpnia 1904 roku. Już w 1905 roku ówczesny burmistrz Sopotu dr Volkmar von Wurmb stwierdził, że choć budynek nie jest duży, śmiało może konkurować z najlepszymi niemieckimi budowlami tego typu.

Puchmüller i Dunkel  zaprojektowali czteroskrzydłową, mocno rozczłonkowaną bryłę z wewnętrznym dziedzińcem, nadając indywidualny charakter każdej z odrębnych funkcjonalnie części budowli.

W narożniku północno-zachodnim, wzniesionym w formie barokowego kasztelu umieszczono westybul, biuro łazienek, kasę, poczekalnię i toalety. Kolejne pomieszczenia skrzydła północnego zajmowała duża czytelnia, oddzielona zamkniętą ścianą od składu węgla i kotłowni z maszynami parowymi, która przylegała do komina obudowanego ścianami wieży widokowej w narożniku północno-wschodnim. Od strony zewnętrznej do murów czytelni i kotłowni przybudowano arkady sklepowe i dostępne tylko od strony plaży kolejne toalety pod wieżą widokową. Skrzydło wschodnie zajmowały pomieszczenia techniczne, w tym stacja pomp i  pralnia, w ostatnim pomieszczeniu umieszczono skład borowin. W skrzydle zachodnim w kształcie nawiązującym do architektury pensjonatu wybudowano sauny i pokoje kąpielowe, w tym dla kąpieli „elektrycznych”. Narożnik południowo-zachodni tego skrzydła zajmowały tzw. łazienki książęce, pokoje kąpielowe mające charakter apartamentów. Skrzydło południowe za łazienkami książęcymi zajęły pomieszczenia do kąpieli borowinowych.

W programie użytkowym przewidziano ogółem budowę 48 pokoi kąpielowych, w których oferowano kąpiele w wodzie słodkiej, wodzie morskiej, solance, w tym solance z kwasem węglowym oraz kąpiele w otrębach i igliwiu świerkowym, a także masaże i kąpiele lecznicze.

autor tekstu:  Michał Witkowski

Zoppot. Blick vom Steg auf See. No 29 264.

Brosen. Strandpanorama. No 29 320.

Brosen. Strandpanorama. No 29 321.

Na pierwszym planie molo zbudowane w 1900 roku a w głębi, na południe od mola,  łazienki, które służył do przebierania dla kąpielowiczów.

Langfuhr. Hauptstrasse. No 29 356.

Langfuhr. Markt. No 29 357.

Langfuhr. Partie im Jeschkenthal. No 29 359.

Park założony przez Johanna Labesa, przekształcony z jego prywatnego ogrodu

Otwarty dla mieszkańców Gdańska w 1803 roku. Rozciągał się od ulicy Sobótki (wydaje mi się, że Labes mieszkał właśnie przy Sobótki) aż do Ślimaka, czyli mniej więcej do wysokości ul. Na Wzgórzu i Falistej. W czasie wojen napoleońskich zniszczony i odbudowany w dość krótkim czasie. Wtedy to otwarto restaurację (1850r) na szczycie Wzgórza Zinglera, do której prowadziły schody, znajdujące się na końcu ul. Sobótki (budynek restauracji to teraz opuszczony i zniszczony były budynek TVP), wytyczono nowe alejki, postawiono altany oraz zbudowano „wieżę widokową”, raczej kamienne schody, czyli obecny Ślimak, który nazywał się pierwotnie Koenigshoehe (w 1893 panoramę Gdańska podziwiał stamtąd Król Niemiec. Powstała także festynowa łąka,a w okół niej restauracje i gospody,organizowano tam Święto Sobótki, czyli Noc Świętojańską (pierwsze w 1838). Zbudowano także tor saneczkowy, który kończył się przy festynowej łące.

Ze względu na ogromną popularność parku, powiększono go o wzgórza po drugiej stronie Jaśkowej Doliny. Tam powstał pomnik Gutenberga, który stoi do dziś, co prawda z innym Gutenbergiem, bo pierwotny zniknął w 1945 r. Wszystkie wzniesienia w parku oraz polany nosiły imiona sławnych Gdańszczan, np. Wzgórze Heveliusa oraz władców Niemiec, np. Kronprinzhohe (wzgórze nad budynkiem byłej restauracji), gdzie w 1826 panoramę Gdańska oglądał następca tronu Friedrich Wilhelm der Vierte. Posadzono tam dąb i postawiono kamienny sześcian i stoją do dziś. Jadąc Jaśkową Doliną w dół po prawej stronie widać jeszcze ślady po Festynowej Łące, szczególnie w miejscu, gdzie między jezdnią a chodnikiem stoi dąb, a pod nim kamień, na którym wyryto „gepflanzt 1863.

Oliva. Partie im Schlossgarten No 29 391.

Oliva. Partie im Schlossgarten. No 29 392.

Park Oliwski im. Adama Mickiewicza.

Początkiem dzisiejszego parku był przyklasztorny ogród założony przez cystersów. Prawdopodobnie był położony po wschodniej stronie starej siedziby opatów z XV wieku, dalej do Zatoki Gdańskiej rozciągał się nadmorski las, który rozcinał Potok Oliwski.

Po wzniesieniu przez opata Franciszka Zaleskiego pod koniec pierwszej połowy XVII wieku nowej siedziby opatów, ogród został poszerzony w kierunku południowo-zachodnim, stykając się ze starszym ogrodem klasztornym. Nowego kształtu nabrał ogród z inicjatywy opata oliwskiego – Jacka Rybińskiego; jego wykonawcą został Kazimierz Dębiński z Kocka. Projekt był dziełem ogrodnika Hentschla, czerpiącego inspiracje z założeń ogrodowych André Le Nôtre. Powstała wtedy barokowa część parku, dziś nazywana częścią francuską. Przed frontem rezydencji opackiej (obecnie Oddział Sztuki Współczesnej Muzeum Narodowego w Gdańsku) utworzono parter kwiatowo-trawnikowy otwierający się w stronę dużego prostokątnego stawu usytuowanego prostopadle, wzdłuż osi wschodnio-zachodniej. Wzdłuż tej samej osi powstała Aleja Lipowa. Jej przedłużeniem na wschodnim końcu jest ujęty szpalerem drzew staw, który przez długie lata tworzył iluzję zwaną Książęcym Widokiem (optycznie staw łączył się z wodami odległej o kilka kilometrów Zatoki Gdańskiej. Obecnie morze zasłonięte jest przez drzewa). Powstały cieniste aleje zwane bindażami. Założenie przetrwało do dziś prawie w niezmienionym stanie. ównolegle do stawu i Alei Lipowej powstał kolejny parter ogrodowy – Paradisium z pomnikiem Mickiewicza. Przy jednej z alejek tej części parku znalazły się Groty Szeptów. W 1782 roku, po śmierci opata Rybińskiego, król pruski zamianował opatem Karola Hohenzollern-Hechingen, który sprowadził do Oliwy Jana Jerzego Saltzmanna, syna nadwornego ogrodnika, twórcy królewskich ogrodów w Poczdamie. Saltzmann zgodnie z ówczesną modą starał się imitować naturę w oparciu o popularne w tych czasach wyobrażenia o chińskich ogrodach. W północnej części parku, dziś zwanej chińsko-angielską (lub angielską), stworzone zostały kręte ścieżki i zbiorniki wodne naśladujące dziką przyrodę oraz urządzenia parkowe (altany, pawilony, „świątynie”, znane z zachowanego planu parku z 1792 roku). Zachowały się dwa sztuczne pagórki po północnej stronie parku i kaskada na Potoku Oliwskim (najprawdopodobniej powstała w miejscu, istniejącego tutaj do XVI wieku, dawnego młyna). Pewien wpływ na kształt oliwskiego parku mógł mieć miłośnik ogrodów biskup Ignacy Krasicki, który był częstym gościem zarówno opata Rybińskiego jak i Karola Hohenzollerna. Po sekularyzacji klasztoru (1831) i śmierci ostatniego opata oliwskiego Józefa Hohenzollern-Hechingen (1836) park przeszedł na własność państwa pruskiego, a inspektorem parku (do 1881 roku) został Gustaw Schöndorf. Pod jego zarządem park nabrał charakteru otwartego dla publiczności ogrodu dendrologiczno-krajobrazowego. Kolejne zmiany w parku to dzieło inspektora Ericha Wocke, zarządzającego ogrodem w latach 1899-1929. W pobliżu starej oranżerii, w miejscu dawnego labiryntu, utworzył on około 1910 roku alpinarium i sprowadził do Oliwy szereg alpejskich roślin. Sama oranżeria została przebudowana w tym czasie w cieplarnię i niedużą palmiarnię, rozbudowywaną kilkukrotnie po II wojnie światowej. Popularność oliwskiego parku wzrosła, gdy w 1925 roku Oliwa stała się siedzibą biskupa gdańskiego, a pocysterski kościół został podniesiony do rangi katedry oraz gdy w 1927 roku w Pałacu Opatów otworzono placówkę muzealną Staatliche Landesmuseum für Danziger Geschichte. W roku 1945, pod koniec wojny park został w znacznym stopniu zdewastowany, ale został mu przywrócony niemal poprzedni stan.

Oliva. Partie im Schlossgarten. No 29 394.

Oliva. Blick auf Schlosskirche und Umbegung. No 29 395.

Oliva. Carlsberg. No 29 396.

Oliva. Schloss und Schlosskirche. No 29 397.

Oliva. Schloss. No 29 398.

Pałac Opatów – widok od strony południowej.

Najstarsza część budynku, tzw. Stary Pałac powstał w XV wieku, w stylu gotyckim. Świadectwem i pozostałością są wymiary oraz układ cegły (na zewnątrz pozostawiono nie otynkowane fragmenty muru) i gotyckie sklepienie krzyżowe w piwnicach. Po 1577 budynek został powiększony do dzisiejszych rozmiarów i służył opatom jeszcze do XVII wieku. W pierwszej połowie XVII wieku dobudowano do niego tzw. Nowy Pałac. Budynek otrzymał ostateczny kształt w trakcie przebudowy w latach 1754 – 1756, z fundacji ostatniego opata klasztoru oliwskiego Jacka Rybińskiego. Utrzymany jest w stylu rokoko. 1 października 1831 nastąpiła likwidacja klasztoru oliwskiego, a jego dobra zostały rozdzielone pomiędzy miasto Gdańsk i króla pruskiego. W okresie Wolnego Miasta Gdańska w pomieszczeniach pałacowych znajdowało się muzeum krajowe. W roku 1945, pod koniec wojny pałac (w międzyczasie zdegradowany do roli magazynów) został podpalony przez Niemców, w ramach czyszczenia przedpola frontu przed Armią Czerwoną.

Seria 30 000

Adlershorst. No 30 545.

Adlershorst. Am Eingang des Dorfes. No 30 546.

Ponieważ w okresie przed II Wojną Światową granica pomiędzy Polską a Wolnym Miastem Gdańsk znajdowała się na północ od Klifu Orłowskiego i Klif znajdował się w granicach Wolnego Miasta Gdańsk to tym samym położenie Klifu wiązano z Sopotem.

„Echo Gdańska” nr 132  z dnia 12.06.1927 roku pisało:

Adlershorst. Strand – Idyll. No 30 547.

Adlershorst. Total mit Danziger Bucht. No 30 548.

Dr. Trenkler & Co., Leipzig 1906, Dzg. 84

Adlershorst. Total von Westen. No 30 551.

Seria Dzg.

Danzig. Jopengasse. No Dzg 2.

Ulica Piwna – Od strony Motławy jest przedłużeniem ulicy Chlebnickiej, zaczynającej się Bramą Chlebnicką.

Przy końcu ulicy znajduje się Wielka Zbrojownia (zbudowana na początku XVII w. i pełniąca funkcje miejskiego arsenału), współcześnie zaadaptowana na potrzeby handlu. Przed 1945 ulica nosiła niemieckojęzyczną nazwę Jopengasse od warzonego ówcześnie w Gdańsku, znanego w Europie, gatunku mocnego piwa, tzw. piwa jopejskiego.

Najznamienitszym gdańszczaninem mieszkającym przy ul. Piwnej był żyjący na przełomie XVI i XVII w. architekt Jan Strakowski. Około 1897 przy ul. Piwnej 2 mieściła się agencja konsularna USA.

Danzig. Jopengasse mit Marienkirche. Dzg 2.

Danzig. Jopengasse mit Marienkirche. Dzg 2.

Danzig – Jopengasse mit Marienkirche. No Dzg 2.

Ulica Piwna – Od strony Motławy jest przedłużeniem ulicy Chlebnickiej, zaczynającej się Bramą Chlebnicką.

Przed 1945 ulica nosiła niemieckojęzyczną nazwę Jopengasse od warzonego ówcześnie w Gdańsku, znanego w Europie, gatunku mocnego piwa, tzw. piwa jopejskiego.

Najznamienitszym gdańszczaninem mieszkającym przy ul. Piwnej był żyjący na przełomie XVI i XVII w. architekt Jan Strakowski. Około 1897 przy ul. Piwnej 2 mieściła się agencja konsularna USA

Danzig. Blick von der Grunen Brucke. Dzg 3.

Danzig. Krahntor. No Dzg. 4.

Żuraw (niem. Krantor) – zabytkowydźwig portowy Gdańska, usadowiony pomiędzy pylonami Bramy Szerokiej nad Motławą.

Brama Szeroka (jedna z tzw. bram wodnych Głównego Miasta) istniała już w 1363, a z 1367 zachowała się łacińska wzmianka o dźwigu (caranum).

W obecnym kształcie żuraw zbudowano w latach 1442-1444. Służył przede wszystkim jako urządzenie portowe do załadunku towarów (głównie piwa) i balastu na statki, oraz do stawiania ich masztów. Urządzenie było w stanie podnieść ciężar czterech ton, na wysokość jedenastu metrów. Mechanizmem są dwa bębny o średnicy około sześciu metrów. Jako siłę napędową wykorzystywano ludzi stąpających wewnątrz tych bębnów (tzw. kół deptakowych).

Żuraw został podpalony w 1945, gdy miasto zdobyła Armia Czerwona. Ocalały mury okalające drewnianą konstrukcję. Po II wojnie światowej zrekonstruowano część drewnianą.

Danzig. Krahntor. No Dzg 4.

Żuraw (niem. Krantor) – zabytkowydźwig portowy Gdańska, usadowiony pomiędzy pylonami Bramy Szerokiej nad Motławą.

Brama Szeroka (jedna z tzw. bram wodnych Głównego Miasta) istniała już w 1363, a z 1367 zachowała się łacińska wzmianka o dźwigu (caranum).

W obecnym kształcie żuraw zbudowano w latach 1442-1444. Służył przede wszystkim jako urządzenie portowe do załadunku towarów (głównie piwa) i balastu na statki, oraz do stawiania ich masztów. Urządzenie było w stanie podnieść ciężar czterech ton, na wysokość jedenastu metrów. Mechanizmem są dwa bębny o średnicy około sześciu metrów. Jako siłę napędową wykorzystywano ludzi stąpających wewnątrz tych bębnów (tzw. kół deptakowych).

Żuraw został podpalony w 1945, gdy miasto zdobyła Armia Czerwona. Ocalały mury okalające drewnianą konstrukcję. Po II wojnie światowej zrekonstruowano część drewnianą.

Danzig. Krahntor. Dzg 4.

Danzig. Rathaus. Dzg 5.

Ratusz Głównego Miasta w Gdańsku

Jest to gotycko-renesansowa budowla, usytuowana na styku ulicy Długiej i Długiego Targu, która dominuje nad panoramą Drogi Królewskiej, najbardziej reprezentacyjnego traktu tej części miasta. W ratuszu Głównego Miasta mieści się Muzeum Historyczne Miasta Gdańska.

Najstarsze fragmenty ratusza pochodzą z lat 1327–1336 – budynek ten był jednak niewielki, co stworzyło konieczność rozbudowy już po kilkunastu latach.

W XIV wieku przebudowano Główne Miasto, a w 1346 zmieniono ustrój miejski z lubeckiego na chełmiński. Reforma ta uwzględniała, między innymi, rozdzielenie roli rady miejskiej (zajmującej się ustanawianiem miejscowego prawa) i ławy miejskiej (zajmującej się sądownictwem). Rozdzielenie funkcji spowodowało, że musiały istnieć dwie niezależne sale dla tych instytucj. W 1357 istniał na miejscu obecnego ratusza, ratusz tymczasowy^[7].

Pierwsza poważna rozbudowa budynku ratusza rozpoczęła się w 1378, kiedy miastu zostało nadane pełne prawo chełmińskie. Kierowana przez Henryka Ungerdina przebudowa trwała do 1382. Wówczas to wybudowano nowe pomieszczenia dla wagi miejskiej oraz salę sądową (obecnie Sala Czerwona). Zlikwidowano również strop pomiędzy parterem a pierwszym piętrem oraz ściany działowe, uzyskując wielką reprezentacyjną salę rady miejskiej (obecnie Sala Biała). Z tej przebudowy do dnia dzisiejszego zachował się obrys frontu budynku od strony ulicy Długiej. Siedziba miejska z powodów ideologicznych nie mogła być zbyt wystawna. Dopiero po usunięciu Zakonu Krzyżackiego z miasta budowla mogła zostać rozbudowana.

W latach 1454–1457, w związku z przybyciem do Gdańska króla Kazimierza Jagiellończyka, ratusz został rozbudowany. Podczas przebudowy nadbudowano poddasze i wymieniono elewację frontową. Pracami kierował Hans Kreczmar. W latach 1486–1488 została wykonana wieża ratuszowa; budową kierował Henryk Hetzel. Wieża została wykończona przez Michała Enkingera wysokim hełmem w 1492 roku.

Ogólny rozwój miasta, poszerzenie samorządu miejskiego przez króla Zygmunta I Starego w 1526 o tzw. trzeci ordynek (pierwszy stanowiła rada, drugi – ława), stanowiący reprezentację kupiectwa i cechów rzemieślniczych, spowodowało dalszą rozbudowę obiektu. W dotychczasowych gabarytach nie mógł on już spełniać zarówno stałych funkcji – urzędował w nim burmistrz, obradowała rada miasta, wyrokował sąd (nazywany wetowym), miał swą siedzibę burgrabia (będący reprezentantem króla polskiego w mieście) – jak i okazjonalnych. Około 1537 zaczęto wznosić wokół dziedzińca, na miejscu dawnego zajazdu, dwukondygnacyjną oficynę; po tej przebudowie zachował się obecny obrys budynku.

3 października 1556. wybuchł w ratuszu groźny pożar (przyczyną pożaru było zaprószenie ognia z kominka w sali Wety), który dość poważnie uszkodził jego konstrukcję, a zniszczeniu uległo wyposażenie sali sądowej. Usuwanie skutków pożaru trwało 6 lat i zapoczątkowało przebudowę gmachu w stylu renesansowym.  W latach 1559–1560 wykonano nowy hełm wieży, a także nową elewację. W 1561 na szczycie hełmu ustawiono pozłocony posąg panującego wówczas w Polsce króla Zygmunta II Augusta. W tym samym roku zainstalowano 14-dzwonowy carillon.

Bogacące się na pośrednictwie handlowym gdańskie mieszczaństwo dążyło do podkreślenia pozycji miasta również poprzez nadanie odpowiedniego splendoru ratuszowym wnętrzom. W ich upiększaniu w końcu XVI i na początku XVII wieku brali udział twórcy złotego wieku sztuki gdańskiej, tacy mistrzowie, jak Izaak van den Block, Hans Vredeman de Vries, Willem van der Meer, Anton Möller i Szymon Herle. Ogólne kierownictwo nad pracami sprawował Anton van Obberghen, pełniący w tym czasie funkcję budowniczego miejskiego. Podwyższono mury budowli, wymieniono okna gotyckie na renesansowe, a wnętrza przebudowano według wzorców weneckich. Widać to np. w wystroju Sali Czerwonej, której zdobnictwo przypomina Pałac Dożów w Wenecji.

Najbardziej reprezentacyjną kondygnacją stało się pierwsze piętro. Mieściło ono najważniejsze sale ratusza: Wielką Salę Rady, zwaną również Salą Czerwoną, i Wielką Salę Wety, nazywaną od XIX wieku Salą Białą. Również we wnętrzach oficyny, do której w drugiej połowie XVI wieku dobudowano dwa skrzydła (północne i wschodnie), stworzono piękne pomieszczenia, między innymi Małą Salę Rady (zwaną też Zimową) i Małą Salę Sądu Wetowego (Sala Kominkowa). Oficyna i skrzydła boczne utworzyły wewnętrzny dziedziniec w kształcie prostokąta.

W latach 1823–1824 przeprowadzono remont ratusza, w którym usunięto dawne tynki z malowidłami i zastąpiono je nowymi. W 1846 nadbudowano czwartą kondygnację.

W dwudziestoleciu międzywojennym w ratuszu założono centralne ogrzewanie, komin został poprowadzony od strony dziedzińca, wzdłuż ściany południowej^.

W marcu 1945, podczas natarcia Armii Czerwonej i bezpośredniego ostrzału miasta, pożar strawił hełm wieży i drewniane stropy, a mury dodatkowo ucierpiały od pocisków i bomb. Ocalałe ich fragmenty były tak nadwątlone, że nawet zwykła burza groziła katastrofą. Według wstępnych ustaleń budynek nie nadawał się do odbudowy i zakwalifikowany został do rozbiórki. Ostatecznie jednak udało się go uratować.

Danzig. Das Rathaus. No Dzg. 7.

Ratusz Głównego Miasta w Gdańsku

Jest to gotycko-renesansowa budowla, usytuowana na styku ulicy Długiej i Długiego Targu, która dominuje nad panoramą Drogi Królewskiej, najbardziej reprezentacyjnego traktu tej części miasta. W ratuszu Głównego Miasta mieści się Muzeum Historyczne Miasta Gdańska.

Najstarsze fragmenty ratusza pochodzą z lat 1327–1336 – budynek ten był jednak niewielki, co stworzyło konieczność rozbudowy już po kilkunastu latach.

W XIV wieku przebudowano Główne Miasto, a w 1346 zmieniono ustrój miejski z lubeckiego na chełmiński. Reforma ta uwzględniała, między innymi, rozdzielenie roli rady miejskiej (zajmującej się ustanawianiem miejscowego prawa) i ławy miejskiej (zajmującej się sądownictwem). Rozdzielenie funkcji spowodowało, że musiały istnieć dwie niezależne sale dla tych instytucj. W 1357 istniał na miejscu obecnego ratusza, ratusz tymczasowy.

Pierwsza poważna rozbudowa budynku ratusza rozpoczęła się w 1378, kiedy miastu zostało nadane pełne prawo chełmińskie. Kierowana przez Henryka Ungerdina przebudowa trwała do 1382. Wówczas to wybudowano nowe pomieszczenia dla wagi miejskiej oraz salę sądową (obecnie Sala Czerwona). Zlikwidowano również strop pomiędzy parterem a pierwszym piętrem oraz ściany działowe, uzyskując wielką reprezentacyjną salę rady miejskiej (obecnie Sala Biała). Z tej przebudowy do dnia dzisiejszego zachował się obrys frontu budynku od strony ulicy Długiej. Siedziba miejska z powodów ideologicznych nie mogła być zbyt wystawna. Dopiero po usunięciu Zakonu Krzyżackiego z miasta budowla mogła zostać rozbudowana.

W latach 1454–1457, w związku z przybyciem do Gdańska króla Kazimierza Jagiellończyka, ratusz został rozbudowany. Podczas przebudowy nadbudowano poddasze i wymieniono elewację frontową. Pracami kierował Hans Kreczmar. W latach 1486–1488 została wykonana wieża ratuszowa; budową kierował Henryk Hetzel. Wieża została wykończona przez Michała Enkingera wysokim hełmem w 1492 roku.

Ogólny rozwój miasta, poszerzenie samorządu miejskiego przez króla Zygmunta I Starego w 1526 o tzw. trzeci ordynek (pierwszy stanowiła rada, drugi – ława), stanowiący reprezentację kupiectwa i cechów rzemieślniczych, spowodowało dalszą rozbudowę obiektu. W dotychczasowych gabarytach nie mógł on już spełniać zarówno stałych funkcji – urzędował w nim burmistrz, obradowała rada miasta, wyrokował sąd (nazywany wetowym), miał swą siedzibę burgrabia (będący reprezentantem króla polskiego w mieście) – jak i okazjonalnych. Około 1537 zaczęto wznosić wokół dziedzińca, na miejscu dawnego zajazdu, dwukondygnacyjną oficynę; po tej przebudowie zachował się obecny obrys budynku.

3 października 1556. wybuchł w ratuszu groźny pożar (przyczyną pożaru było zaprószenie ognia z kominka w sali Wety), który dość poważnie uszkodził jego konstrukcję, a zniszczeniu uległo wyposażenie sali sądowej. Usuwanie skutków pożaru trwało 6 lat i zapoczątkowało przebudowę gmachu w stylu renesansowym.  W latach 1559–1560 wykonano nowy hełm wieży, a także nową elewację. W 1561 na szczycie hełmu ustawiono pozłocony posąg panującego wówczas w Polsce króla Zygmunta II Augusta. W tym samym roku zainstalowano 14-dzwonowy carillon.

Bogacące się na pośrednictwie handlowym gdańskie mieszczaństwo dążyło do podkreślenia pozycji miasta również poprzez nadanie odpowiedniego splendoru ratuszowym wnętrzom. W ich upiększaniu w końcu XVI i na początku XVII wieku brali udział twórcy złotego wieku sztuki gdańskiej, tacy mistrzowie, jak Izaak van den Block, Hans Vredeman de Vries, Willem van der Meer, Anton Möller i Szymon Herle. Ogólne kierownictwo nad pracami sprawował Anton van Obberghen, pełniący w tym czasie funkcję budowniczego miejskiego. Podwyższono mury budowli, wymieniono okna gotyckie na renesansowe, a wnętrza przebudowano według wzorców weneckich. Widać to np. w wystroju Sali Czerwonej, której zdobnictwo przypomina Pałac Dożów w Wenecji.

Najbardziej reprezentacyjną kondygnacją stało się pierwsze piętro. Mieściło ono najważniejsze sale ratusza: Wielką Salę Rady, zwaną również Salą Czerwoną, i Wielką Salę Wety, nazywaną od XIX wieku Salą Białą. Również we wnętrzach oficyny, do której w drugiej połowie XVI wieku dobudowano dwa skrzydła (północne i wschodnie), stworzono piękne pomieszczenia, między innymi Małą Salę Rady (zwaną też Zimową) i Małą Salę Sądu Wetowego (Sala Kominkowa). Oficyna i skrzydła boczne utworzyły wewnętrzny dziedziniec w kształcie prostokąta.

W latach 1823–1824 przeprowadzono remont ratusza, w którym usunięto dawne tynki z malowidłami i zastąpiono je nowymi. W 1846 nadbudowano czwartą kondygnację.

W dwudziestoleciu międzywojennym w ratuszu założono centralne ogrzewanie, komin został poprowadzony od strony dziedzińca, wzdłuż ściany południowej^.

W marcu 1945, podczas natarcia Armii Czerwonej i bezpośredniego ostrzału miasta, pożar strawił hełm wieży i drewniane stropy, a mury dodatkowo ucierpiały od pocisków i bomb. Ocalałe ich fragmenty były tak nadwątlone, że nawet zwykła burza groziła katastrofą. Według wstępnych ustaleń budynek nie nadawał się do odbudowy i zakwalifikowany został do rozbiórki. Ostatecznie jednak udało się go uratować.

Poniżej kolejna pocztówka wykonana na podstawie tego samego zdjęcia. Wydawca: Schaar & Dathe; Wydana w Trier. numer 19 427, nadana 26.09.1900.

Danzig. Partie aus dem Irrgarten. No Dzg 12.

Danzig. Das Rathaus. No Dzg 13.

Danzig. Langebrucke mit grunem Tor. Dzg 14.

Zielony Most – most w Gdańsku na rzece Motławie, łączący Główne Miasto z Wyspą Spichrzów. Jest najbardziej znanym mostem gdańskiego Głównego Miasta.

Zachodni przyczółek mostu leży pod Bramą Zieloną. Prowadzą na niego ważne ulice Długi Targ i Długie Pobrzeże. Z wschodniego przyczółka mostu bierze swój początek ulica Stągiewna.

Zielony Most został wzniesiony w 1564, według projektu Dirka Danielsa. Wcześniej w tym miejscu istniał Most Kogi. Swoją nazwę zawdzięcza zielonemu kolorowi na jaki niegdyś był malowany.

Była to konstrukcja zwodzona, umożliwiająca przepływ statkom. Na przestrzeni wieków był wielokrotnie przebudowywany. Do 1959 roku przez most przebiegała linia tramwajowa prowadząca na Stogi^[1].

Podczas wojny uległ zniszczeniom, po odbudowie przestał pełnić funkcję mostu zwodzonego. Obecnie jest mostem pieszym.

Danzig. Der Artushof. No Dzg 15.

Dwór Artusa (niem. Artushof) – gmach usytuowany w centrum Gdańska, przy Długim Targu 44, dawniej miejsce spotkań kupców, ośrodek życia towarzyskiego, później giełda, obecnie oddział Muzeum Historycznego Miasta Gdańska.

Nazwa została zaczerpnięta z bardzo popularnej w średniowieczu legendy o królu Arturze, symbolu rycerskości i odwagi. Najpierw w Anglii, a potem również w innych krajach germańskich, nazywano jego imieniem domy spotkań rycerstwa i patrycjatu. W Polsce dwory Artusa zakładane i odwiedzane były przez przedstawicieli warstwy mieszczańskiej. Na terenach Rzeczypospolitej powstało kilka dworów, lecz gdański był z nich zdecydowanie najsławniejszy. Był siedzibą kilku bractw, których nazwy wywodziły się od ław. Najznamienitsze z nich to ława św. Rajnolda, św. Jerzego, Malborska, Trzech Króli oraz Ławników. Bractwa gromadziły elitę Gdańska – przedstawicieli patrycjatu i bogatego mieszczaństwa, dla rzemieślników, kramarzy oraz wszystkich trudniących się pracą najemną wstęp był surowo zakazany. Bogaci kupcy oraz goście zagraniczni gromadzili się tu wieczorami, wnosząc z góry opłatę za wypijane trunki (w XVII w. w wysokości 3 szylingów). Początkowo, przynajmniej teoretycznie, omawianie interesów na terenie Dworu było zakazane, do tego celu służył plac przed budynkiem. Wieczory we Dworze urozmaicane były różnymi występami – muzyków, śpiewaków, linoskoczków, kuglarzy. Mimo oficjalnego zakazu, goście często spędzali czas na hazardzie, grze w kości i karty, bardzo popularne były też różnorodne zakłady. Mimo że na co dzień podawano tam jedynie trunki, uzupełniane niewielkimi zakąskami, to co jakiś czas wyprawiano wspaniałe uczty, trwające nawet po kilka dni. Zwłaszcza pod koniec XVII w. uczty wyprawiane z coraz większym przepychem, zaczęły się przeradzać w całonocne pijatyki. Pojawiało się coraz więcej skarg na rozluźnienie obyczajów panujące we Dworze.

Jednak nie tylko spotkania towarzyskie odbywały się we Dworze. W XVII w. pojawili się tu księgarze, prezentujący książki drukowane w Gdańsku, oraz stoiska malarzy – nie zostali oni objęci zakazem wstępu dla innych handlarzy.

Czasy rozkwitu Dworu przypadają na wiek XVI i XVII, ale jego historia sięga znacznie wcześniej. Nazwa budynku „curia regis Artus” (dwór króla Artusa), wzniesionego w Gdańsku w latach 1348-1350, pojawiła się pierwszy raz w 1357 r. w miejskim zapisie o czynszu gruntowym z 1350 r.

Kolejny budynek wzniesiono być może w 1379 r. Na jego ślady natrafiono prawdopodobnie podczas badań archeologicznych w 1991 r. (por. Gdańsk wczesnośredniowieczny w świetle najnowszych badań archeologicznych i historycznych, Gdańsk 1998, s. 200). Ten budynek gdańskiego Dworu spłonął w roku 1476. Odbudowano go w kilka lat później, a w 1552 r. otrzymał nową fasadę, raz jeszcze przekształconą w 1617 r. przez Abrahama van den Blocke. Budynek ozdobiono wspaniałymi posągami starożytnych bohaterów (Scypion Afrykański, Temistokles, Kamillus, Juda Machabeusz) powyżej alegoriami siły i sprawiedliwości, a na szczycie posągiem Fortuny. Po obu stronach portalu umieszczono medaliony z popiersiami Zygmunta III Wazy oraz jego syna, wtedy jeszcze królewicza Władysława.

Danzig. Der Artushof. No Dzg 15.

Dwór Artusa (niem. Artushof)

Gmach usytuowany w centrum Gdańska, przy Długim Targu 44, dawniej miejsce spotkań kupców, ośrodek życia towarzyskiego, później giełda, obecnie oddział Muzeum Historycznego Miasta Gdańska.

Nazwa została zaczerpnięta z bardzo popularnej w średniowieczu legendy o królu Arturze, symbolu rycerskości i odwagi. Najpierw w Anglii, a potem również w innych krajach germańskich, nazywano jego imieniem domy spotkań rycerstwa i patrycjatu. W Polsce dwory Artusa zakładane i odwiedzane były przez przedstawicieli warstwy mieszczańskiej. Na terenach Rzeczypospolitej powstało kilka dworów, lecz gdański był z nich zdecydowanie najsławniejszy. Był siedzibą kilku bractw, których nazwy wywodziły się od ław. Najznamienitsze z nich to ława św. Rajnolda, św. Jerzego, Malborska, Trzech Króli oraz Ławników. Bractwa gromadziły elitę Gdańska – przedstawicieli patrycjatu i bogatego mieszczaństwa, dla rzemieślników, kramarzy oraz wszystkich trudniących się pracą najemną wstęp był surowo zakazany. Bogaci kupcy oraz goście zagraniczni gromadzili się tu wieczorami, wnosząc z góry opłatę za wypijane trunki (w XVII w. w wysokości 3 szylingów). Początkowo, przynajmniej teoretycznie, omawianie interesów na terenie Dworu było zakazane, do tego celu służył plac przed budynkiem. Wieczory we Dworze urozmaicane były różnymi występami – muzyków, śpiewaków, linoskoczków, kuglarzy. Mimo oficjalnego zakazu, goście często spędzali czas na hazardzie, grze w kości i karty, bardzo popularne były też różnorodne zakłady. Mimo że na co dzień podawano tam jedynie trunki, uzupełniane niewielkimi zakąskami, to co jakiś czas wyprawiano wspaniałe uczty, trwające nawet po kilka dni. Zwłaszcza pod koniec XVII w. uczty wyprawiane z coraz większym przepychem, zaczęły się przeradzać w całonocne pijatyki. Pojawiało się coraz więcej skarg na rozluźnienie obyczajów panujące we Dworze. Jednak nie tylko spotkania towarzyskie odbywały się we Dworze. W XVII w. pojawili się tu księgarze, prezentujący książki drukowane w Gdańsku, oraz stoiska malarzy – nie zostali oni objęci zakazem wstępu dla innych handlarzy.

Czasy rozkwitu Dworu przypadają na wiek XVI i XVII, ale jego historia sięga znacznie wcześniej. Nazwa budynku „curia regis Artus” (dwór króla Artusa), wzniesionego w Gdańsku w latach 1348-1350, pojawiła się pierwszy raz w 1357 r. w miejskim zapisie o czynszu gruntowym z 1350 r. Kolejny budynek wzniesiono być może w 1379 r. Na jego ślady natrafiono prawdopodobnie podczas badań archeologicznych w 1991 r. (por. Gdańsk wczesnośredniowieczny w świetle najnowszych badań archeologicznych i historycznych, Gdańsk 1998, s. 200). Ten budynek gdańskiego Dworu spłonął w roku 1476. Odbudowano go w kilka lat później, a w 1552 r. otrzymał nową fasadę, raz jeszcze przekształconą w 1617 r. przez Abrahama van den Blocke. Budynek ozdobiono wspaniałymi posągami starożytnych bohaterów (Scypion Afrykański, Temistokles, Kamillus, Juda Machabeusz) powyżej alegoriami siły i sprawiedliwości, a na szczycie posągiem Fortuny. Po obu stronach portalu umieszczono medaliony z popiersiami Zygmunta III Wazy oraz jego syna, wtedy jeszcze królewicza Władysława.

Danzig. Artushof. No. Dzg 15.

Danzig. Der Artushof. No Dzg 15.

Dwór Artusa (niem. Artushof)

Gmach usytuowany w centrum Gdańska, przy Długim Targu 44, dawniej miejsce spotkań kupców, ośrodek życia towarzyskiego, później giełda, obecnie oddział Muzeum Historycznego Miasta Gdańska.

Nazwa została zaczerpnięta z bardzo popularnej w średniowieczu legendy o królu Arturze, symbolu rycerskości i odwagi. Najpierw w Anglii, a potem również w innych krajach germańskich, nazywano jego imieniem domy spotkań rycerstwa i patrycjatu. W Polsce dwory Artusa zakładane i odwiedzane były przez przedstawicieli warstwy mieszczańskiej. Na terenach Rzeczypospolitej powstało kilka dworów, lecz gdański był z nich zdecydowanie najsławniejszy. Był siedzibą kilku bractw, których nazwy wywodziły się od ław. Najznamienitsze z nich to ława św. Rajnolda, św. Jerzego, Malborska, Trzech Króli oraz Ławników. Bractwa gromadziły elitę Gdańska – przedstawicieli patrycjatu i bogatego mieszczaństwa, dla rzemieślników, kramarzy oraz wszystkich trudniących się pracą najemną wstęp był surowo zakazany. Bogaci kupcy oraz goście zagraniczni gromadzili się tu wieczorami, wnosząc z góry opłatę za wypijane trunki (w XVII w. w wysokości 3 szylingów). Początkowo, przynajmniej teoretycznie, omawianie interesów na terenie Dworu było zakazane, do tego celu służył plac przed budynkiem. Wieczory we Dworze urozmaicane były różnymi występami – muzyków, śpiewaków, linoskoczków, kuglarzy. Mimo oficjalnego zakazu, goście często spędzali czas na hazardzie, grze w kości i karty, bardzo popularne były też różnorodne zakłady. Mimo że na co dzień podawano tam jedynie trunki, uzupełniane niewielkimi zakąskami, to co jakiś czas wyprawiano wspaniałe uczty, trwające nawet po kilka dni. Zwłaszcza pod koniec XVII w. uczty wyprawiane z coraz większym przepychem, zaczęły się przeradzać w całonocne pijatyki. Pojawiało się coraz więcej skarg na rozluźnienie obyczajów panujące we Dworze. Jednak nie tylko spotkania towarzyskie odbywały się we Dworze. W XVII w. pojawili się tu księgarze, prezentujący książki drukowane w Gdańsku, oraz stoiska malarzy – nie zostali oni objęci zakazem wstępu dla innych handlarzy.

Czasy rozkwitu Dworu przypadają na wiek XVI i XVII, ale jego historia sięga znacznie wcześniej. Nazwa budynku „curia regis Artus” (dwór króla Artusa), wzniesionego w Gdańsku w latach 1348-1350, pojawiła się pierwszy raz w 1357 r. w miejskim zapisie o czynszu gruntowym z 1350 r. Kolejny budynek wzniesiono być może w 1379 r. Na jego ślady natrafiono prawdopodobnie podczas badań archeologicznych w 1991 r. (por. Gdańsk wczesnośredniowieczny w świetle najnowszych badań archeologicznych i historycznych, Gdańsk 1998, s. 200). Ten budynek gdańskiego Dworu spłonął w roku 1476. Odbudowano go w kilka lat później, a w 1552 r. otrzymał nową fasadę, raz jeszcze przekształconą w 1617 r. przez Abrahama van den Blocke. Budynek ozdobiono wspaniałymi posągami starożytnych bohaterów (Scypion Afrykański, Temistokles, Kamillus, Juda Machabeusz) powyżej alegoriami siły i sprawiedliwości, a na szczycie posągiem Fortuny. Po obu stronach portalu umieszczono medaliony z popiersiami Zygmunta III Wazy oraz jego syna, wtedy jeszcze królewicza Władysława.

Danzig. Langgasse. Dzg 16.

Danzig. Die Marienkirche. No Dzg 17.

Bazylika konkatedralna Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny w Gdańsku, w skrócie Kościół Mariacki (pot. Korona miasta Gdańska)

Historyczna fara Głównego Miasta w Gdańsku, pełniąca funkcję kościoła katolickiego i ewangelickiego (w latach 1572-1945), od 1986 konkatedra diecezji gdańskiej, która w 1992 stała się archidiecezją. Kościół jest dedykowany Najświętszej Marii Panny, nosi wezwanie Wniebowzięcia NMP. Położony jest na placu między ulicami Piwną i Chlebnicką, a Św. Ducha. Od strony Motławy bezpośrednio do jednej z bram świątyni prowadzi ul. Mariacka. Kościół Mariacki jest największą świątynią na świecie zbudowaną z cegły. Jej charakterystyczna sylwetka, której akcentami są masywna zachodnia wieża dzwonna i smukłe narożne wieżyczki tworzy dominantę w panoramie miasta. Zbudowany w latach 1346-1506 kościół jest przykładem gotyku ceglanego, odmiany stylu w architekturze gotyckiej upowszechnionego w krajach basenu Morza Bałtyckiego. Pomimo burzliwych dziejów, świątynia zachowała historyczną formę architektoniczną co poświadcza ikonografia sięgająca XVI wieku oraz bogaty wystrój wnętrza, który tworzą liczne dzieła średniowieczne (m.in. Piękna Madonna Gdańska, Pietà, Ołtarz Koronacji Marii, ołtarz Św. Barbary, Tablica Dziesięciorga Przykazań, zegar astronomiczny) i nowożytne (zespół obrazów i epitafiów z XVI-XVIII stuleci).

Danzig. Marienkirche. No Dzg 17.

Bazylika konkatedralna Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny w Gdańsku, w skrócie Kościół Mariacki (pot. Korona miasta Gdańska).

Historyczna fara Głównego Miasta w Gdańsku, pełniąca funkcję kościoła katolickiego i ewangelickiego (w latach 1572-1945), od 1986 konkatedra diecezji gdańskiej, która w 1992 stała się archidiecezją. Kościół jest dedykowany Najświętszej Marii Panny, nosi wezwanie Wniebowzięcia NMP. Położony jest na placu między ulicami Piwną i Chlebnicką, a Św. Ducha. Od strony Motławy bezpośrednio do jednej z bram świątyni prowadzi ul. Mariacka. Kościół Mariacki jest największą świątynią na świecie zbudowaną z cegły. Jej charakterystyczna sylwetka, której akcentami są masywna zachodnia wieża dzwonna i smukłe narożne wieżyczki tworzy dominantę w panoramie miasta. Zbudowany w latach 1346-1506 kościół jest przykładem gotyku ceglanego, odmiany stylu w architekturze gotyckiej upowszechnionego w krajach basenu Morza Bałtyckiego. Pomimo burzliwych dziejów, świątynia zachowała historyczną formę architektoniczną co poświadcza ikonografia sięgająca XVI wieku oraz bogaty wystrój wnętrza, który tworzą liczne dzieła średniowieczne (m.in. Piękna Madonna Gdańska, Pietà, Ołtarz Koronacji Marii, ołtarz Św. Barbary, Tablica Dziesięciorga Przykazań, zegar astronomiczny) i nowożytne (zespół obrazów i epitafiów z XVI-XVIII stuleci).

Danzig. Marienkirche. No Dzg 17.

Danzig. Die Marienkirche. Dzg 17.

Danzig. Die Marienkirche. Dzg 17.

Bazylika konkatedralna Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny w Gdańsku, w skrócie Kościół Mariacki (pot. Korona miasta Gdańska)

Historyczna fara Głównego Miasta w Gdańsku, pełniąca funkcję kościoła katolickiego i ewangelickiego (w latach 1572-1945), od 1986 konkatedra diecezji gdańskiej, która w 1992 stała się archidiecezją. Kościół jest dedykowany Najświętszej Marii Panny, nosi wezwanie Wniebowzięcia NMP. Położony jest na placu między ulicami Piwną i Chlebnicką, a Św. Ducha. Od strony Motławy bezpośrednio do jednej z bram świątyni prowadzi ul. Mariacka. Kościół Mariacki jest największą świątynią na świecie zbudowaną z cegły. Jej charakterystyczna sylwetka, której akcentami są masywna zachodnia wieża dzwonna i smukłe narożne wieżyczki tworzy dominantę w panoramie miasta. Zbudowany w latach 1346-1506 kościół jest przykładem gotyku ceglanego, odmiany stylu w architekturze gotyckiej upowszechnionego w krajach basenu Morza Bałtyckiego. Pomimo burzliwych dziejów, świątynia zachowała historyczną formę architektoniczną co poświadcza ikonografia sięgająca XVI wieku oraz bogaty wystrój wnętrza, który tworzą liczne dzieła średniowieczne (m.in. Piękna Madonna Gdańska, Pietà, Ołtarz Koronacji Marii, ołtarz Św. Barbary, Tablica Dziesięciorga Przykazań, zegar astronomiczny) i nowożytne (zespół obrazów i epitafiów z XVI-XVIII stuleci).

Danzig. Marienkirche. Dzg 17.

Danzig. Kaiser Wilhelm-Denkmal und Hauptwache. Dzg 18.

Danzig. Kaiser Wilhelm Denkmal. No Dzg 20.

Pomnik Wilhelma I w Gdańsku (niem. Kaiser-Wilhelm-Denkmal) – nieistniejący obecnie pomnik pierwszego cesarza zjednoczonych Niemiec, Wilhelma I Hohenzollerna. Znajdował się do 1945 na placu przed Bramą Wyżynną, na obecnej ul. Wały Jagiellońskie w Gdańsku.

Po śmierci Wilhelma I otaczano go państwowym kultem – w kraju stawiano mu liczne pomniki.

Pomnik zbudowano w miejscu dawnej fosy, dlatego posiadał fundament sięgający ok. 14 metrów w głąb ziemi.

Uroczyste odsłonięcie miało miejsce 1 września 1903 w obecności wnuka Wilhelma I, cesarza Wilhelma II. Autorem elementów rzeźbiarskich był profesor sztuki Eugen Brömel z Królewca. Pomnik miał formę wysokiego cokołu z fińskiego granitu – brązowa postać cesarza została przedstawiona konno, w polowym mundurze w charakterystycznym hełmie (pikielhauba) na głowie.

Skwer z pomnikiem był popularnym wśród Gdańszczan miejscem spotkań. Ponieważ koń miał zadarty ogon, mówiono potocznie, że spotkanie odbędzie się „unter’m Schwanz” („pod ogonem”⁾. Odbywały się tutaj także manifestacje oraz demonstracje, m.in. przeciwko postanowieniom traktatu wersalskiego, odłączającego Gdańsk od Rzeszy Niemieckiej. W 1944 urządzono pod pomnikiem manifestację z okazji nieudanego zamachu na Adolfa Hitlera.

U stóp cokołu znalazły się trzy alegoryczne postacie: Borussia – personifikacja Prus (dziewczyna z długim warkoczem i mieczem w dłoni), Vistula – personifikacja rzeki oraz Aegir – germański bóg morza. Ponad Vistulą umieszczono relief z zamkiem w Malborku i płynącą barką na Nogacie, natomiast nad Aegirem okręty wojenne.

W 1944 na cokole nie było już postaci Borussii ani tablicy z inskrypcją, zwieńczonej cesarską koroną – być może oddano je na przetopienie.

Koniec pomnika nastąpił w marcu 1945 – został zniszczony przez sowieckich żołnierzy przy pomocy liny, ciągniętej przez czołg – Wilhelma I zrzucono z cokołu. Przez jakiś czas figura Wilhelma leżała w prowizorycznym zbiorniku przeciw pożarowym na Targu Węglowym, potem zaginęła (przypuszczalnie ją przetopiono). Uszkodzony pociskami cokół po pewnym czasie również zniknął. Być może do dnia dzisiejszego przetrwały 14-metrowe fundamenty, ukryte pod asfaltem nowej drogi przelotowej.

Danzig. Kaiser Wilhelm Denkmal. No Dzg 20.

Pomnik Wilhelma I w Gdańsku (niem. Kaiser-Wilhelm-Denkmal) – nieistniejący obecnie pomnik pierwszego cesarza zjednoczonych Niemiec, Wilhelma I Hohenzollerna. Znajdował się do 1945 na placu przed Bramą Wyżynną, na obecnej ul. Wały Jagiellońskie w Gdańsku.

Po śmierci Wilhelma I otaczano go państwowym kultem – w kraju stawiano mu liczne pomniki.

Pomnik zbudowano w miejscu dawnej fosy, dlatego posiadał fundament sięgający ok. 14 metrów w głąb ziemi.

Uroczyste odsłonięcie miało miejsce 1 września 1903 w obecności wnuka Wilhelma I, cesarza Wilhelma II. Autorem elementów rzeźbiarskich był profesor sztuki Eugen Brömel z Królewca. Pomnik miał formę wysokiego cokołu z fińskiego granitu – brązowa postać cesarza została przedstawiona konno, w polowym mundurze w charakterystycznym hełmie (pikielhauba) na głowie.

Skwer z pomnikiem był popularnym wśród Gdańszczan miejscem spotkań. Ponieważ koń miał zadarty ogon, mówiono potocznie, że spotkanie odbędzie się „unter’m Schwanz” („pod ogonem”⁾. Odbywały się tutaj także manifestacje oraz demonstracje, m.in. przeciwko postanowieniom traktatu wersalskiego, odłączającego Gdańsk od Rzeszy Niemieckiej. W 1944 urządzono pod pomnikiem manifestację z okazji nieudanego zamachu na Adolfa Hitlera.

U stóp cokołu znalazły się trzy alegoryczne postacie: Borussia – personifikacja Prus (dziewczyna z długim warkoczem i mieczem w dłoni), Vistula – personifikacja rzeki oraz Aegir – germański bóg morza. Ponad Vistulą umieszczono relief z zamkiem w Malborku i płynącą barką na Nogacie, natomiast nad Aegirem okręty wojenne.

W 1944 na cokole nie było już postaci Borussii ani tablicy z inskrypcją, zwieńczonej cesarską koroną – być może oddano je na przetopienie.

Koniec pomnika nastąpił w marcu 1945 – został zniszczony przez sowieckich żołnierzy przy pomocy liny, ciągniętej przez czołg – Wilhelma I zrzucono z cokołu. Przez jakiś czas figura Wilhelma leżała w prowizorycznym zbiorniku przeciw pożarowym na Targu Węglowym, potem zaginęła (przypuszczalnie ją przetopiono). Uszkodzony pociskami cokół po pewnym czasie również zniknął. Być może do dnia dzisiejszego przetrwały 14-metrowe fundamenty, ukryte pod asfaltem nowej drogi przelotowej.