Brzeźno (kaszb. Brzézno lub Brzezno, niem. Brösen) – nadmorskie osiedle administracyjne Gdańska położone w północnej części miasta. Kąpielisko morskie.

Od północy Brzeźno oblewają wody Zatoki Gdańskiej. Od wschodu graniczy z osiedlami Nowy Port i Letnica, od południa z dzielnicą Wrzeszcz Dolny a od zachodu z Zaspą-Rozstajami i Przymorzem Wielkim.

Istnieje kilka hipotez dotyczących pochodzenia nazwy. Wg jednej „Brzeźno” pierwotnie było nazwą jeziora, która została utworzona z formantem -no od podstawy roślinnej brzoza i oznaczała jezioro, nad którym rosną brzozy. Leżąca nad nim osada nazywała się Prusęcino (od zamieszkującej ją ludności pochodzenia pruskiego). Wiele wskazuje na to, że właśnie Prusęcino zmieniło później nazwę na Bresno (pierwszy zapis na ten temat pochodzi z 1323). Z uwagi na dwuznaczność nazwy odnoszącej się do jeziora i osady, jezioro przemianowano na „Zaspa”. Druga hipoteza mówi o powstaniu nazwy osady od słowa brzeg odnoszącego się do nadmorskiego położenia.

Dawne zapisy nazwy: Prusicino, Prusęcino (1278), Bresno, Bresin (1480), Brieszno (1570), Bresen (1618).

Historia

Brzeźno – wieś

• XIII wiek – pierwsze wzmianki o Brzeźnie. Do początków XIX wieku było rybacką osadą, jednocześnie będąc (przez ponad 600 lat) własnością cystersów z Oliwy.
• 1769 – powstanie pierwszego zakładu przemysłowego – wytwórni saletry, założonej przez Franciszka Karola Deissela.
• 1891 – wybudowanie szkoły. Do tego czasu wszyscy mieszkańcy Brzeźna byli analfabetami.
• 1773– 1807 – okres przynależności Brzeźna do dóbr oliwskich (Amt Oliva), zarządzanych przez państwo pruskie. Okres ten kończy czas przynależenia wsi do klasztoru oliwskiego.
• 1758 – wybudowanie dwóch latarni morskich, ułatwiających wejście do gdańskiego portu.

Czas kurortu

• 1820 – wybudowanie, przez francuskiego mistrza murarskiego Fryderyka Bladau, zakładu kąpielowego. Zakład spłonął w pożarze, w 1829.
• 1826 – wydanie przez Karla Eduarda Ertela lokalnego pisma pt. „Kallisto”.
• 1830 – wybrukowanie pierwszej drogi łączącej Brzeźno z Gdańskiem (Nowym Portem).
• 1833 – powstanie kolejnego zakładu kąpielowego i wybudowanie przez Wilhelma Pastoriusa domu zdrojowego.
• 1838 – rozpoczęcie budowy drogi łączącej Brzeźno z Gdańskiem przez Nowe Szkoty. Budowę zakończono w 1848.
• 1843 – wybudowanie żelaznej latarni morskiej, zastępującej jedną z już istniejących.
• 1850 – budowa Fortu Brzeźno. Brzeźno zaczęło pełnić rolę w pruskim systemie umocnień. Fort miał za zadanie zabezpieczać dostęp do Nowego Portu. W latach 1908–1910 system fortyfikacji nadbrzeżnych przebudowano. Na północnym stoku Fortu Brzeźno wybudowano cztery stanowiska artylerii dalekosiężnej z pięcioma bunkrami dla artylerzystów. Do dziś przetrwało pięć schronów, cztery działobitnie i fosy.
• 1867 – oddanie do użytku linii kolejowej z Gdańska do Nowego Portu, wiodącej przez peryferie Brzeźna.
• 1892 – pożar i odbudowa domu zdrojowego.
• 1899 – budowa Hali Brzegowej, z galeriami i wieżami widokowymi.
• koniec XIX wieku – wybudowanie linii tramwaju elektrycznego z Gdańska do Nowego Portu i z Nowego Portu przez Brzeźno do Wrzeszcza.
• 1900 – budowa stumetrowego molo (przedłużonego w latach międzywojennych do dwustu metrów), do którego zawijały statki wycieczkowe.
• początek XX wieku – elektryfikacja Brzeźna.
• 1910 – sprzedanie kąpieliska gminie Brzeźno.
• 1914, 1 kwietnia – Brzeźno zostaje przyłączone do Gdańska.
• 1922–1926 – budowa kościoła rzymskokatolickiego.
• 1945, 25 marca – wkroczenie do Brzeźna Armii Czerwonej.