Dolne Miasto

Dolne Miasto jest położone w południowo-wschodniej części dzielnicy Śródmieście. Od północy poprzez Podwale Przedmiejskie graniczy z Długimi Ogrodami, od wschodu z Rudnem, od południa poprzez Opływ Motławy z osiedlem administracyjnym Olszynka, od zachodu przez Nową Motławę ze Starym Przedmieściem i Wyspą Spichrzów.

Na terenie Dolnego Miasta znajdowały się lasy łęgowe, a w XIV wieku błota. W XIV wieku teren był patrymonium Głównego Miasta.

Dolne Miasto powstało w XVII w. na tzw. Świńskich Łąkach, które od 1346 roku należały do gdańskich rzeźników. Teren dzisiejszej dzielnicy uzyskał swój ostateczny kształt pomiędzy rokiem 1576, a 1638. W roku 1576 przekopano koryto rzeki Nowej Motławy, a w 1638 roku zakończono wznoszenie fortyfikacji miejskich. Zbudowane w latach 1623-1638 wg projektu Korneliusza van den Boscha, ziemnowodne fortyfikacje bastionowe typu holenderskiego, przetrwały w dużej części jako bastiony: Wilk, Wyskok, Miś, Królik i Ogrodowy. Obecnie stanowią bardzo urokliwą, parkową część Dolnego Miasta.

Dolne Miasto zostało przyłączone w granice administracyjne miasta w XVII wieku.

Układ kanałów powstał wg planów sporządzonych w 1650 roku przez Georga Telliora, które zakładały osuszenie nisko położonego terenu poprzez wykopanie 4 kanałów poprzecznych i 3 równoległych do Nowej Motławy. Realizacja przedsięwzięcia nastąpiła w latach 1687-1700. Dostęp do polderów zapewniono dzięki budowie pomiędzy groblami kilkudziesięciu mostków. W miarę osuszania gruntów, zbyteczne kanały sukcesywnie zasypywano. Do roku 1843 zasypano większość kanałów, obsadzając je dwoma rzędami drzew. Najczęściej był to jarząb szwedzki, drzewo dobrze znoszące wysoki poziom wód gruntowych. Zasypywanie kanałów zakończono ostatecznie w 1871 roku po uruchomieniu w dzielnicy kanalizacji miejskiej. Zaprojektowany przez Telliora układ kanałów przekształcił się w istniejącą do dziś siatkę ulic. Zasiedlenie i zabudowa uzyskanego obszaru następowała od 1638 roku etapami wyznaczanymi przez kolejne wojny. Na osuszonych terenach chronionych przez miejskie fortyfikacje osiedlali się głównie mieszkańcy spalonych przedmieść. Wyjątek stanowił kwartał pomiędzy obecnymi ulicami Śluza (Kieturakisa), Łąkowa, Reduta Miś i nieistniejącą już Rosen Gasse, który w XVIII wieku zajmowała letnia rezydencja rodziny Uphagenów. Do dziś zachował się z tych czasów, wzniesiony około 1800 roku klasycystyczny dwór stojący przy skrzyżowaniu ulic Kieturakisa i Łąkowej.

Część terenu dzielnicy zajmowały podmokłe łąki, które były wykorzystywane jako pastwiska. Charakter tego obszaru przed jego zagospodarowaniem zapisano w nazwach ulic: Wierzbowa, Polna, Szuwary i Łąkowa.

W kwietniu 1829 miała miejsce jedna z największych powodzi w historii Gdańska. Wisła zalała Dolne Miasto na parę stóp wysokości.

Na przełomie XIX i XX wieku w dzielnicy, głównie wzdłuż ulicy Łąkowej, powstało wiele nowych kamienic o bogatym wystroju architektonicznym elewacji i wyposażeniu wnętrz w modnych wówczas stylach eklektycznym i secesyjnym.

W 1880 roku uruchomiono tramwaj konny, a w 1885 roku, przy dzisiejszej ul. Radnej powstała zajezdnia tramwajów konnych. W latach 1895-96 linia została zelektryfikowana. Drugą trasę tramwaju poprowadzono przez ul. Toruńską i ul. Żabi Kruk do Targu Rybnego.

Około połowy XIX wieku zamożny kupiec J.G. Kuhn nabył, z przeznaczeniem na potrzeby powstającego wówczas przy ul. Kieturakisa katolickiego szpitala, posiadłość Uphagenów. Opiekę nad chorymi sprawowały tu Siostry Boromeuszki. Szpital rozbudowano w latach 1870-tych. W 1857 roku przy szpitalu wybudowano neogotycki kościółek, początkowo funkcjonujący jako kaplica przyszpitalna, obecnie pełniący funkcje kościoła parafialnego pw. Niepokalanego Poczęcia NMP.

W 1901 roku u zbiegu ulic Śluza i Jałmużniczej powstał neoromański budynek gimnazjum, a w roku 1905 u zbiegu ulic Śluza i Jaskółcza wybudowano w podobnym stylu architektonicznym – łaźnię miejską. Budynek gimnazjum pełni swoją funkcję do dziś, natomiast budynek dawnej łaźni został zaadaptowany na potrzeby Centrum Sztuki Współczesnej „Łaźnia”.

Dzielnica ma również w swojej historii epizod z budownictwem społecznym. W latach 1874-76 powstały na południowym krańcu Dolnego Miasta, przy ul. Dobrej pierwsze domy Fundacji dr Georga Abegga. Pozostałością po fundacji są budynki przy ul. Zielonej, Wierzbowej i Polnej oraz zabudowa kolonijna na bastionie Królik. Zachowały one wyraźne stylowe cechy charakterystyczne dla przedwojennego budownictwa społecznego. Do dziś nazwa jednej z ulic (Fundacyjna) stanowi ślad tej interesującej historii. Osiedle domków robotniczych przy ul. Dobrej składało się z 10 „bliźniaków” (20 mieszkań). Do dzisiaj zachował się tylko jeden budynek.

Na zabudowę Dolnego Miasta składają się głównie XIX-wieczne kamienice i budynki przemysłowe oraz stosunkowo nieliczne peerelowskie bloki.

Na początku XX wieku częściowej rozbiórce uległy bastiony Wilk i Wyskok, a w znacznym stopniu zostały zniwelowane bastiony Królik i Miś[5].

8 maja 1925 roku został otwarty stadion sportowy Kampfbahn Niederstadt, z 400-metrową krytą bieżnią i trybuną na 1100 miejsc, przy ul. Elbląskiej (obecnie stadion im. Zbigniewa Podleckiego).

Kolejny etap intensywnego rozwoju dzielnicy nastąpił w XIX wieku, gdy na Dolnym Mieście zaczęły powstawać liczne zakłady przemysłowe – m.in. rafineria cukru, olejarnia, odlewnia żeliwa, warsztaty artyleryjskie (późniejsza Fabryka Opakowań Blaszanych, czyli „blaszanka”). W 1856 roku powstaje fabryka broni (karabinów), a do dzielnicy przylega nowe określenie: Miasto Fabryk (Fabrikstadt).

W 1893 roku, wzdłuż otaczających miasto od południa i wschodu bastionów, poprowadzono bocznicę kolejową obsługującą poszczególne zakłady.

16 sierpnia 1905 roku nastąpiło otwarcie, nieistniejącego obecnie dworca kolei wąskotorowej (Gdańsk Wąskotorowy) przy ul. Zawodników (pomiędzy ul. Elbląską i Opływem Motławy).

W latach 1920-tych przy ulicy Łąkowej powstał modernistyczny budynek fabryki tytoniu, według projektu W. Köstera i A. Bielefeldta.

Po II wojnie światowej stan budynku kościoła znacząco pogarszał się i budynek wymagał remontu. Ponadto brakowało pomieszczeń dla prowadzenia działalności biura parafialnego i katechetycznej. W latach 1976-1978 miała miejsce rozbudowa i prace remontowe.

Danzig – St. Marienkrankenhaus

Letnia rezydencja Uphagenów, na skrzyżowaniu ul. Łąkowej i ul. Kieturakisa. Po wojnie został włączony do kompleksu szpitalnego.

Piękny pałacyk, który jest połączony ze szpitalem oraz z zabytkowym kościołem p.w. Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny, leży u zbiegu ulic Kieturakisa i Łąkowej.
Dworek wieńczy wieżyczka z krzyżem i dzwonem. W pobliżu pałacyku króluje unikatowa architektura XIX i XX-wieczna.
Klasycystyczny dworek jest niezwykle mało znanym zabytkiem Gdańska. Rezydencja została wybudowana na początku XIX w., gdy ul. Łąkowa tętniła życiem. W okolicy znajdowała się Królewska Fabryka Karabinów, koszary, szpital, łaźnia i Gimnazjum Królewskie. Od 1883 r. ulica ta posiadała konne połączenie tramwajowe. W 1853 r. pałacyk przeszedł na własność, pochodzącej z Flandrii, rodziny Uphagenów.
Uphagenowie posiadali więcej rezydencji na terenie miasta i w jego okolicach. Stanowili jeden z najbardziej znamienitych rodów patrycjuszowskich – wyższej warstwy społecznej miasta. Wysoki status społeczny zawdzięczali, nie tylko ogromnemu majątkowi, lecz również faktowi, że członkowie tej rodziny chętnie podejmowali się zadań na rzecz Gdańska.

Szpital – a w zasadzie jego pozostałości – mieści się w Gdańsku, przy zbiegu ulic Łąkowej i prof. Kieturakisa.

Szpital został założony w roku 1852, w związku z panującą w mieście epidemią cholery. Od początku swego istnienia nosił imię Najświętszej Maryi Panny (St. Marien-Krankenhaus).

Szpital został założony przez „społeczny” Komitet Pań i Panien (Frauen und Jungfrauenkomitee) przy finansowym wsparciu kupca drzewnego Kuhna, który podarował na jego potrzeby dwór
będący niegdyś własnością sławnej gdańskiej rodziny Uphagenów.

Opiekę nad chorymi sprawowały siostry Boremeuszki – katolickie siostry zakonne z założonej w XVII wieku we Francji, Kongregacji Miłosierdzia i Pomocy pod wezwaniem Świętego Karola Boromeusza.

Siostry Boromeuszki prowadziły szpital i sierociniec do października 1945 r.

Danzig – St. Marienkrankenhaus

Wydawca: Arke Wydana: Danzig Nadana w dniu: Bez obiegu

Letnia rezydencja Uphagenów, na skrzyżowaniu ul. Łąkowej i ul. Kieturakisa. Po wojnie został włączony do kompleksu szpitalnego.

Piękny pałacyk, który jest połączony ze szpitalem oraz z zabytkowym kościołem p.w. Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny, leży u zbiegu ulic Kieturakisa i Łąkowej.
Dworek wieńczy wieżyczka z krzyżem i dzwonem. W pobliżu pałacyku króluje unikatowa architektura XIX i XX-wieczna.
Klasycystyczny dworek jest niezwykle mało znanym zabytkiem Gdańska. Rezydencja została wybudowana na początku XIX w., gdy ul. Łąkowa tętniła życiem. W okolicy znajdowała się Królewska Fabryka Karabinów, koszary, szpital, łaźnia i Gimnazjum Królewskie. Od 1883 r. ulica ta posiadała konne połączenie tramwajowe. W 1853 r. pałacyk przeszedł na własność, pochodzącej z Flandrii, rodziny Uphagenów.
Uphagenowie posiadali więcej rezydencji na terenie miasta i w jego okolicach. Stanowili jeden z najbardziej znamienitych rodów patrycjuszowskich – wyższej warstwy społecznej miasta. Wysoki status społeczny zawdzięczali, nie tylko ogromnemu majątkowi, lecz również faktowi, że członkowie tej rodziny chętnie podejmowali się zadań na rzecz Gdańska.

Szpital – a w zasadzie jego pozostałości – mieści się w Gdańsku, przy zbiegu ulic Łąkowej i prof. Kieturakisa.

Szpital został założony w roku 1852, w związku z panującą w mieście epidemią cholery. Od początku swego istnienia nosił imię Najświętszej Maryi Panny (St. Marien-Krankenhaus).

Szpital został założony przez „społeczny” Komitet Pań i Panien (Frauen und Jungfrauenkomitee) przy finansowym wsparciu kupca drzewnego Kuhna, który podarował na jego potrzeby dwór
będący niegdyś własnością sławnej gdańskiej rodziny Uphagenów.

Opiekę nad chorymi sprawowały siostry Boremeuszki – katolickie siostry zakonne z założonej w XVII wieku we Francji, Kongregacji Miłosierdzia i Pomocy pod wezwaniem Świętego Karola Boromeusza.

Siostry Boromeuszki prowadziły szpital i sierociniec do października 1945 r.

Danzig – St. Marienkrankenhaus

Wydawca: Arke Wydana: Danzig Nadana w dniu: Bez obiegu

Dwór z 1800 r.
Letnia rezydencja Uphagenów, na skrzyżowaniu ul. Łąkowej i ul. Kieturakisa. Po wojnie został włączony do kompleksu szpitalnego.

Piękny pałacyk, który jest połączony ze szpitalem oraz z zabytkowym kościołem p.w. Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny, leży u zbiegu ulic Kieturakisa i Łąkowej.
Dworek wieńczy wieżyczka z krzyżem i dzwonem. W pobliżu pałacyku króluje unikatowa architektura XIX i XX-wieczna.
Klasycystyczny dworek jest niezwykle mało znanym zabytkiem Gdańska. Rezydencja została wybudowana na początku XIX w., gdy ul. Łąkowa tętniła życiem. W okolicy znajdowała się Królewska Fabryka Karabinów, koszary, szpital, łaźnia i Gimnazjum Królewskie. Od 1883 r. ulica ta posiadała konne połączenie tramwajowe. W 1853 r. pałacyk przeszedł na własność, pochodzącej z Flandrii, rodziny Uphagenów.
Uphagenowie posiadali więcej rezydencji na terenie miasta i w jego okolicach. Stanowili jeden z najbardziej znamienitych rodów patrycjuszowskich – wyższej warstwy społecznej miasta. Wysoki status społeczny zawdzięczali, nie tylko ogromnemu majątkowi, lecz również faktowi, że członkowie tej rodziny chętnie podejmowali się zadań na rzecz Gdańska.

Szpital – a w zasadzie jego pozostałości – mieści się w Gdańsku, przy zbiegu ulic Łąkowej i prof. Kieturakisa.

Szpital został założony w roku 1852, w związku z panującą w mieście epidemią cholery. Od początku swego istnienia nosił imię Najświętszej Maryi Panny (St. Marien-Krankenhaus).

Szpital został założony przez „społeczny” Komitet Pań i Panien (Frauen und Jungfrauenkomitee) przy finansowym wsparciu kupca drzewnego Kuhna, który podarował na jego potrzeby dwór
będący niegdyś własnością sławnej gdańskiej rodziny Uphagenów.

Opiekę nad chorymi sprawowały siostry Boremeuszki – katolickie siostry zakonne z założonej w XVII wieku we Francji, Kongregacji Miłosierdzia i Pomocy pod wezwaniem Świętego Karola Boromeusza.

Siostry Boromeuszki prowadziły szpital i sierociniec do października 1945 r.