Jako ciekawostkę proszę o zwrócenie uwagi na grupę ludzi idących z prawej strony w oddali. Jest to kondukt pogrzebowy ! Ponieważ z prawej strony Wielkiej Alei były cmentarze to taki widok nie był rzadki.

Zabytkowa część głównej arterii komunikacyjnej Trójmiasta w Gdańsku, obecnie aleja Zwycięstwa. Przebiega przez dzielnice Wrzeszcz i Aniołki. Jest to najstarsza w Polsce tego rodzaju zachowana czterorzędowa aleja śródmiejska.

Chronologia nazwy

• niem. Langenfuhrtsche Allee (do 1822)
• niem. Grosse Allee (do lat 30. XX w.)
• niem. Hindenburg Allee (lata 30. XX w. – 1945)
• aleja marszałka Rokossowskiego (1945 – 1956)
• aleja Zwycięstwa (od 1956)

Do końca XIX wieku

Początkowo były to tereny wsi Suchanino, nadane jako patrymonium Młodemu Miastu przez wielkiego mistrza zakonu krzyżackiego. W 1454 nastąpiło przejęcie terenów Młodego Miasta przez Stare Miasto (wolnizna). W XVII wieku były to tereny sporne między wsią Suchanino a miastem Gdańsk.

Wielką Aleję poprowadzono od nowożytnych fortyfikacji Bramy Oliwskiej (ówczesnej granicy Gdańska) do Wrzeszcza (ówcześnie samodzielnego miasta), sadząc w czterech rzędach 1416 lip (długowiecznych drzew) sprowadzonych z Holandii. Łączna szerokość alei wynosiła trzydzieści metrów, a składała się ze środkowego pasa przeznaczonego dla pojazdów i dwóch pięciometrowych promenad dla pieszych. Powstała niezwykle reperezentacyjna aleja łącząca oba miasta. Pierwotnie aleja sięgała do parku Uphagena, przez który od wieków płynie Potok Królewski, stanowiący naturalną granicę między Gdańskiem i Wrzeszczem. Co najmniej do 1822 zwano ją Aleją Wrzeszczańską (Langenfuhrtsche Allee).

Pod koniec XVIII wieku gdańskie parafie zaczęły zakładać swoje cmentarze wzdłuż alei.

W 1807 został ostatecznie zniszczony, istniejący od XIV wieku (kilkakrotnie niszczony i odbudowywany), kościół i szpital świętych Aniołów. Budynki znajdowały się w miejscu, gdzie obecnie stoi czołg-pomnik T-34.

Podczas oblężenia Gdańska w 1807 i oblężenia w 1813 drzewa zostały częściowo wycięte, jednak po każdym z nich były uzupełniane. Wielka Aleja została włączona w granice administracyjne miasta 17 marca 1814.

Początkowo aleja służyła jako promenada, miejsce przejażdżek miłośników jeździectwa, następnie w 1872 pojawiły się tramwaje konne, a w 1896 elektryczne (zob. tramwaje w Gdańsku). W alei powstawały liczne kawiarnie, również z ogródkami. Najbardziej znane z nich to nieistniejąca Cztery Pory Roku (Vier Jahreszeiten), w miejscu której stanął czołg-pomnik oraz Połowa alei (Cafe Halbe Allee), po przeciwnej stronie.

Od początku XX wieku

Na początku XX wieku stworzono odgałęzienie alei w kierunku nowo powstałej Politechniki Gdańskiej, sadząc lipy wzdłuż drogi do uczelni.

3 września 1915 została otwarta hala sportowo-widowiskowa (Sporthalle) na 2000 miejsc (hala została po II wojnie światowej adoptowana na siedzibę Opery Bałtyckiej).

W 1915 została wprowadzona nowa numeracja posesji, która została po wojnie przejęta bez zmian i obowiązuje do dzisiaj.

W 1926 przeprowadzona została rozległa modernizacja, polegająca na wydzieleniu torowiska, pokryciu asfaltem dwóch oddzielnych jezdni, utworzeniu dwóch ścieżek rowerowych oraz włączeniu Końskiego Traktu do systemu komunikacyjnego.

Przed 1937 wydzielono z alei ówczesne domy o numerach od 1 do 7 i nadano tej uliczce nazwę Am Steffenspark (dzisiejsza ul. Kolejowa), ze względu na jej położenie przy parku Steffensa.

W marcu 1945 drzewa stały się szubienicami dla osób, które zostały stracone przez hitlerowców w publicznych egzekucjach.

Wzdłuż dużej części alei były umiejscowione cmentarze różnych wyznań, których usuwanie rozpoczęło się w 1966. W latach 1970-1972 na miejscu czterech starych cmentarzy (cmentarza katolickiego p.w. św. Mikołaja i Królewskiej Kaplicy, cmentarza ewangelickiego p.w. św. Katarzyny, cmentarza ewangelickiego p.w. Najświętszej Marii Panny, cmentarza katolickiego p.w. św. Józefa i św. Brygidy) został utworzony miejski park Akademicki o powierzchni około 9 ha. Zachowane zostały, bądź zaadaptowane ciągi komunikacyjne będące alejami cmentarnymi oraz pozostał starodrzew cmentarny.

Poniżej ten sam motyw wydany na pocztówce przez – Karl Altman (Wydana: Berlin-Friedenau;  Numer: H 922;  Nadana w dniu: 27.02.1913)